بررسی و تحلیل بازتاب جنگ جهانی دوم در دو رمان سووشون و المصابیح الزرق

مطالعات نقد ادبی

مقاله 6، دوره 11، شماره 42، خرداد 1395، صفحه 109-138   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید بزرگ بیگدلی¹؛ حسینعلی قبادی²؛ حلوه صالح^{* 3}

¹دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس

³دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

رابطۀ ادبیات و اجتماع، پیوندی دو سویه است، به گواهی سرشت و سرنوشت ژانر ادبی رمان در بیان ژانرها و قالب‌های ادبی، رمان بیش از دیگر پدیده‌های ادبی با اجتماع گره‌خورده است، از میان عناصر داستانی، درون‌مایه و شخصیت پردازی ظرفیتی بیشتر برای انعکاس وضعیت اجتماع در اثر دارند، برهمین اساس، در این جستار کوشش شده است دو رمان مشهور فارسی و عربی از حیث انعکاس درون‌مایه متأثر از جنگ جهانی دوم و شیوۀ شخصیت‌پردازی بررسی و تحلیل شوند. در این مقاله رمان «المصابیح الزرق» نوشتۀ"حنَّا مینه"رمان‌نویس مشهور سوری و رمان «سووشون» نوشتۀ"سیمین دانشور"رمان‌نویس مشهور ایرانی، از منظر تأثیر استعمار بر دو جامعه ایران و سوریه بررسی و کوشش شده است با بهره‌گیری از نظریه تحلیل گفتمان فرکلاف به تحلیل آن‎ها پرداخته شده شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‎ها بیان شوند. نتیجه‌ بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که پیامدهای هجوم استعمار به این دو سرزمین و بازتاب‌های آن مشابهت‎های فراوان با یکدیگر داشته است و تفاوت‎ها اندک است که در این مقاله به هر دو جنبه پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

رمان المصابیح الزرق؛ رمان سوشون؛ عناصر داستان؛ جنگ جهانی دوم؛ تحلیل گفتمان

مراجع

آبراهیمیان، یراوند.(1379). ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.

آقا گل زاده، فردوس. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

ادیب زاده، مجید.(1391). امپراتوری اسطوره‌های تصویر غرب، روانکاوی گفتمان ادبی ایران 1332- 1356، تهران: انتشارات ققنوس.

اربابی، عیسی.(1378). چهار سرو افسانه (پژوهشی در آثار و زندگی جمالزاده، هدایت، دانشور و افغانی)، تهران: انتشارات اوحدی.

دانشور، سیمین.(1393). سووشون، چاپ بیستم، تهران: انتشارات خوارزمی.

دهباشی، علی.(1383)، برساحل جزیرۀ سرگردانی (جشن نامۀ دکتر سیمین دانشور)، تهران: انتشارات سخن.

دیب، کمال.(2012). تاریخ سوریه المعاصر من الانتداب الفرنسی إلی صیف 2011، چاپ دوم، بیروت: دار النهار.

رحمانیان، داریوش.(1391). ایران بین دو کودتا، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.

روزبه، محمدرضا.(1391). ادبیات معاصر ایران (نثر)، چاپ پنجم، تهران: انتشارات روزگار.

عسگری حسنکلو، عسگر.(1389). نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی با تأکید بر ده رمان برگزیده، چاپ دوم، تهران: انتشارات شمشاد.

فرکلاف، نورمن.(1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران، چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.

قویدل، مریم.(1389). نقد و تحلیل المصابیح الزرق با توجه به رمان سیاسی در سوریه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌های خارجی (عربی)، تهران: علامه طباطبایی.

گلشیری، هوشنگ.(1392). جدال نقش با نقاش در آثار سیمین دانشور، چاپ دوم، تهران: انتشارات نیلوفر.

الماضی، شکری.(1989). الدلاله الاجتماعیه للشکل الروائی فی روایات حنا مینه، مجله فصول، شماره 31 - 32.

مکاریک، ریما ایرنا.(1390). دانشنامه‌ی نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی،چاپ چهارم، تهران: نشر آگه.

میر صادقی، جمال.(1376). عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.

مینه، حنا.(1986). المصابیح الزرق،چاپ پنجم، بیروت: دار الآداب.

همو.(1986)، کیف حملت القلم؟، بیروت: دار الآداب.