تأثیر دیوان‌های کیفری بین‌المللی بر تعریف جرم نسل زدایی

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 3، دوره 9، شماره 31، خرداد 1395، صفحه 55-80   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

چکیده
بررسی عملکرد و تاثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل زدایی یکی از پر چالش ترین مباحث حقوق کیفری
بین المللی بوده است. تعریفی کھ در کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی مورخ ١٩٤٨ ارایھ شده است فقط گروه ھای ذکر شده
در کنوانسیون را مشمول حمایت دانستھ است کھ خود یکی از چالش ھای اساسی این کنوانسیون را ایجاد نموده است. از سوی
دیگر اعمال موجد وصف نسل زدایی کھ در ھمین ماده ذکر شده، سؤالات دیگری را مطرح می سازد. بنابراین روند فعالیت دیوان
کیفری بین المللی رواندا و دیگر دیوان ھای کیفری بین المللی در راستای تفسیر کنوانسیون مذکور و تأثیر متقابل دیوان ھای کیفری
بر کنوانسیون کاملا روشن می باشد. این تأثیر مربوط بھ نزدیک شدن دیوان بھ اھداف بنیادین حقوق بین الملل کیفری می باشد کھ
ھدف اصلی آن بی کیفر نماندن جنایات بین المللی بوده است. در نھایت چالش دیوان ھای کیفری بین المللی با متن کنوانسیون، در
مورد تعریف و تفسیر گروه ھای تحت حمایت و مصادیق نسل زدایی و عناصر جرم نسل زدایی می باشد کھ دیوان ھای کیفری
بین المللی با اساسنامھ و اسناد و رویھ خود، سعی در رسیدگی قضایی خویش با عصر کنونی دارند.

کلیدواژه‌ها

نسل‌زدایی؛ دیوان‌های کیفری بین‌المللی

اصل مقاله

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل زدایی

*پویان بیگلری **لیلا رئیسی ***محمود جلالی

١٣٩٤/١١/ ١٣٩٤ تاریخ پذیرش: ١١ /١٠/ تاریخ دریافت: ٥

چکیده

بررسی عملکرد و تاثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل زدایی یکی از پر

چالش ترین مباحث حقوق کیفری بین المللی بوده است. تعریفی کھ در کنوانسیون منع و مجازات

نسل زدایی مورخ ١٩٤٨ ارایھ شده است فقط گروه ھای ذکر شده در کنوانسیون را مشمول حمایت

دانستھ است کھ خود یکی از چالش ھای اساسی این کنوانسیون را ایجاد نموده است. از سوی دیگر

اعمال موجد وصف نسل زدایی کھ در ھمین ماده ذکر شده، سؤالات دیگری را مطرح می سازد.

بنابراین روند فعالیت دیوان کیفری بین المللی رواندا و دیگر دیوان ھای کیفری بین المللی در

راستای تفسیر کنوانسیون مذکور و تأثیر متقابل دیوان ھای کیفری بر کنوانسیون کاملا روشن

می باشد. این تأثیر مربوط بھ نزدیک شدن دیوان بھ اھداف بنیادین حقوق بین الملل کیفری می باشد

کھ ھدف اصلی آن بی کیفر نماندن جنایات بین المللی بوده است. در نھایت چالش دیوان ھای کیفری

بین المللی با متن کنوانسیون، در مورد تعریف و تفسیر گروه ھای تحت حمایت و مصادیق نسل

زدایی و عناصر جرم نسل زدایی می باشد کھ دیوان ھای کیفری بین المللی با اساسنامھ و اسناد و

رویھ خود، سعی در رسیدگی قضایی خویش با عصر کنونی دارند.

واژگان کلیدی: نسل زدایی، دیوان ھای کیفری بین المللی

مقدمھ

کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی جزء اسناد بین المللی می باشد کھ ھم بھ علت آمره بودن و ھم

عامل الشمول بودن آن بھ بنیادی ترین سند حقوق کیفری بین المللی تبدیل گشتھ است. در مواد ٢ و

٣ این کنوانسیون، جرم نسل زدایی بھ تصویر کشیده شده است.

*

 

دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفھان)

 

*

ن*

ویسنده مسئول دکتری حقوق بین الملل عمومی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفھان)

 

***

 

دکتری حقوق بین الملل عمومی دانشیار دانشگاه اصفھان

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٥٦

در ماده ٢ نگارندگان کنوانسیون سعی کرده اند معنای نسل زدایی را ارایھ نمایند. در ابتدای ماده ٢

از گروه ھای تحت حمایت این کنوانسیون نام برده اند کھ البتھ جای سؤال و بحث دارد و در سطور

بعدی، اعمالی کھ در قالب جرم نسل زدایی گنجانده می شوند، ذکر شده اند. اعمال تصریح شده در

کنوانسیون بھ ٥ مورد می رسد کھ ھر کدام بھ مرور زمان بھ نحوی تفسیر شده اند. ماده ٣ نیز

اشاره ای بھ شروع بھ جرم و مشارکت در جرم نسل زدایی دارد کھ در پرونده ھای دیوان کیفری

بین المللی رواندا و دیگر دیوان ھای کیفری بین المللی از آن استفاده شده است. کنوانسیون تمام

تلاش خود را برای ایجاد یک بستر حقوقی مناسب برای منع و مجازات نسل زدایی نموده و در

حال حاضر، صلاحیت تمام دیوان ھای کیفری بین المللی در جرم نسل زدایی محدود بھ کنوانسیون

منع و مجازات نسل زدایی می باشد.

١

در نھایت مرکز ثقل رسیدگی بھ جرم نسل زدایی در تمام

دادگاھھای کیفری بین المللی، کنوانسیون مذکور می باشد. نکتھ قابل توجھ در این کنوانسیون،

 

عنصر روانی و احراز آن می باشد، زیرا عمل کشتن و یا ھر عمل وحشیانھ دیگری کھ علیھ یکی

 

از گروه ھای تحت حمایت کنوانسیون مذکور باشد و عنصر روانی نسل زدایی در آن احراز نگردد

 

از شمول این کنوانسیون خارج خواھد گردید. در این مقالھ سعی بر این می باشد کھ ابعاد تعریف

 

جرم نسل زدایی را در اساسنامھ و اسناد و آراء دیوان ھای کیفری بین المللی بررسی نماییم و

 

تفاسیر و تغییرات مفھوم جرم نسل زدایی را با اھداف غایی حقوق کیفری بین المللی مورد تطبیق

 

قرار دھیم.

 

 

تاریخچھ ایجاد تعریف جرم نسل زدایی

اصطلاح نسل زدایی

٢

برای اولین بار توسط رافائل لمکین در تشریح جنایات آلمان نازی بھ کار

گرفتھ شد.

 

 

٣ایشان کھ یک حقوق دان لھستانی بود در سال ١٩٤٤ این عبارت را بھ کار بست. ٤

پیش

از این لمکین در ١٩٣٣ در پنجمین کنفرانس وحدت حقوق کیفری بین المللی کھ در مادرید

 

برگزار شد، وجود دو دستھ اعمال جنائی را کھ بھ قصد انھدام گروه ھای نژادی و مذھبی و ملی

 

ارتکاب می یابد، بھ عنوان جرایم علیھ حقوق بشر بھ اثبات رسانده بود.

 

 

٥

بدین ترتیب در ابتدا

اعمالی کھ تعدی نسبت بھ شخص یا نسبت بھ حیات اقتصادی اعضای اجتماعات بشری بھ شمار

 

 

١

 

. Verdirame Guglielmo, The Genocide Definition in the Jurisprudence of the

AD HOC Tribunals, International and Comparative Law Quarterly VOL.

 

 

 

٤٩

 

Julay

٢٠٠٠, P ٥٨٢

.

 

٢

 

. Genocide

 

٣

 

. علیرضا، شیری عابد، نسل کشی و جرایم علیھ بشریت، پژوھش نامھ شماره ٢، تھران، خرداد

١٣٨٧ ، پژوھشکده تحقیقات استراتژیک.

 

 

٤

 

. محمد علی، اردبیلی، حقوق بین الملل کیفری، گزیده مقالات ١، نشر میزان، چاپ پنجم، پاییز

. ١٣٨٨ ، صفحھ ٦٢

 

 

٥

 

. ھمان

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٥٧

می رود، جرم قساوت و اعمالی کھ بھ قصد انھدام ارزش ھای فرھنگی جوامع انسانی صورت

می گیرد، جرم توحش نامیده شدند.

 

١

 

نسل زدایی بھ معنای واحد کلمھ، در ابتدا صرفاً بھ عنوان یک طبقھ فرعی از جرایم علیھ بشریت

ظاھر شد و در ماده ٦ منشور دیوان بین المللی نظامی نورنبرگ و ماده ٢ قانون شماره ١٠

شورای نظارت مورد استعمال قرار گرفت. در این مواد صراحتاً از نسل زدایی بھ عنوان یک

طبقھ مستقل از جرایم نام برده نشد.

 

٢

 

بھ ھر روی اولین سند بین المللی کھ در آن واژه مشابھی با نسل زدایی در آن بھ کار رفت در

دادگاه نورنبرگ بود کھ اصطلاح کشتار جمعی بود کھ صراحتاً در کیفرخواست ١٨ اکتبر ١٩٤٥

علیھ جنایتکاران آلمانی جنگ در دادگاه نورنبرگ بھ کار گرفتھ شد. در این سند آمده است کھ

سران نازی با ارتکاب بھ کشتار جمعی عمدی و پیاپی، مبادرت بھ نابودی گروه ھای نژادی و ملی

از میان جمعیت غیرنظامی بعضی سرزمین ھای اشغالی نمودند کھ انگیزه سران نازی اضمحلال

نژاد یا طبقات مشخصی از جمعیت و گروه ھای ملی، نژادی و یا دینی بوده کھ با این اعمال

صراحتا برتری جویی نژاد ژرمن را بھ منصّھ ظھور رسانده اند.

 

٣

 

اولین سند اصلی مربوط بھ جرم نسل زدایی کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی مورخ ١٩٤٨

می باشد کھ اولین تلاش برای ایجاد آن در ٢ نوامبر ١٩٤٦ در مجمع عمومی در طی

سخنرانی ھایی صورت گرفت کھ ثمره آن تلاش ھا، صدور قطعنامھ ای بھ شماره ٩٦ بود کھ

موضع مجمع عمومی را درباره جرم نسل زدایی مشخص می نمود.

٤

شورای اقتصادی اجتماعی بر

طبق این قطعنامھ بھ دبیر کل مأموریت داد کھ مقاولھ نامھ ای را با کمک کارشناسان تھیھ نماید کھ

 

این طرح در دو کمیسیون حقوق بشر و کمیسیون حقوق بین الملل ارایھ شود کھ این مسالھ در

 

نھایت بدون اظھارنظر در ھمان جا باقی ماند.

 

 

 

٥

 

در ادامھ مسیر با دو قطعنامھ دیگر در مجمع عمومی بھ شماره ھای ١٨٠ مورخ ٢١ نوامبر

١٩٤٧ و ٢٦٠ در ٩ دسامبر ١٩٤٨ ، کنوانسیون با موضوع کشتار جمعی بھ تأیید مجمع عمومی

رسید و برای امضاء و تصویب و الحاق طبق ماده ١١ کنوانسیون در اختیار دول عضو قرار

گرفت.

 

٦

١

 

 

 

. ھمان

 

٢

 

. آنتونیو، کسسھ، حقوق کیفری بین المللی، ترجمھ حسین پیران، انتشارات جاودانھ جنگل، چاپ

. اول، ١٣٨٧ ، تھران، ص ١١٥ .

 

 

٣

. محمدعلی، اردبیلی، پیشین، ص ٦٣

 

٤

 

. ھمان، ص ٦٤

 

٥

 

. ھمان، ص ٦٥

 

٦

 

. محمد علی اردبیلی، پیشین

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

 

زدایی...................................................... ٥٨

 

مفھوم و تعریف جرم نسل زدایی قبل از سال ١٩٤٨

 

میان مفھوم جرم و تعریف جرم فاصلھ ای است کھ این فاصلھ از واقعیت نسل زدایی تا ذھن

 

قانون گذار پلی را ایجاد نموده است. مفھوم جرم عبارتند از واقعیت اجتماعی یک پدیده ضد

 

اجتماعی و ضد بشری، و تعریف جرم عبارت است از تشریح آن عمل ضد اجتماعی و ضد

 

بشری در قالب یک سند لازم الاجراء حقوقی.

 

بھ اعتقاد حقوق دانان برجستھ بین المللی، وجود یک تعریف پذیرفتھ شده بین المللی از نسل زدایی،

 

منافع گسترده ای را ارایھ می نماید.

 

 

١

زیرا یک تعریف واحد از جرم نسل زدایی می تواند عقاید دول

متعدد را در برخورد با وقوع جرم نسل زدایی نمایندگی نماید و در صورتی کھ این توافق و

 

تعریف مشترک موجود نباشد، مسلما اقدام مشترکی در برخورد با جرم نسل زدایی نیز مورد

 

تصور نخواھد بود. بھ ھر روی این تعریف ماحصل بررسی عمیق مفھوم جرم نسل زدایی خواھد

 

بود، مفھومی کھ توسط قاطبھ نظام ھای حقوقی جھان مورد پذیرش قرار گیرد.

 

برای بررسی این کھ مفھوم نسل زدایی از چھ زمانی بھ ذھن انسان بھ عنوان یک عمل ضد

 

اجتماعی رسوخ کرده است، می توان بھ سند مؤید آن، آیة ٢٠٤ سوره بقره در کتاب آسمانی

 

قرآن اشاره نمود کھ می فرماید یُھْلِکَ الْحَرثَ و النَّسْلَ. این آیھ شریفھ اشاره بھ آن دستھ اعمال

 

انسان ھا دارد کھ نھ تنھا قصد نابودی اموال و جان انسان ھا را دارد، بلکھ قصد و نیت اصلی آن

 

قطع نسل انسان وریشھ ھای اصلی حیات متمدن کھ ھمان تولید کشاورزی است، می باشد. برخی

 

از حقوق دانان در ایران معتقدند

 

 

٢

در این آیھ بھ قصدی فراتر از قصد تخریب و قتل اشاره شده و

آن قصد ریشھ کن کردن نسل یک گروه انسانی خاص و ریشھ ھای تمدن و تولید آن گروه خاص

 

می باشد. یعنی قتل و تخریب بھ منظور نابودی یک نسل و ممانعت از ادامھ و توالی آن نسل مورد

 

نظر. در این آیھ کاملاً واضح بھ یک مفھوم اشاره شده، کھ با تعریف امروزه جرم نسل زدایی

 

قرابت بسیار نزدیکی دارد. بھ گونھ ای کھ علاوه بر سوء نیت قتل بھ مثابھ کشتن یک انسان سوء

 

نیت دیگری نیز برای نابودی نسل کاملا مشھود می باشد.

 

در ادامھ بررسی تاریخچھ مفھوم جرم نسل زدایی بھ اسنادی پس از جنگ جھانی دوم اشاره

 

می شود، بھ عنوان مثال بھ مفھوم جرم نسل زدایی بھ عنوان زیر مجموعھ جنایات علیھ بشریت در

 

خلال دادگاه نورنبرگ اشاره می شود.

 

 

 

٣

١

 

 

 

. J.Andreopoulos George,Published by University of Pennsylvania Press

 

1994

.page

31

 

2

 

. محمد جواد، شریعت باقری در مقدمه پژوهش نامه نسل کشی و جرایم علیه بشریت به این آیه اشاره

نموده اند.

 

 

٣

. The article ٦

(C) of charter of International Military Tribunal stipulates:

Crimes Against Humanity: namely, murder, extermination, enslavement,

 

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٥٩

در دادگاه نورنبرگ جرمی بھ عنوان نسل زدایی در اساسنامھ موجود نبود، ولی مفھوم جرم

نسل زدایی در بطن جنایات علیھ بشریت حفظ و ارایھ شده بود. ھمین طور این عنوان در ماده ٦

شورای نظارت بھ صورت یک (

C) (١) (II) و در ماده (IMT

) منشور دادگاه نظامی بین المللی

تقسیم بندی مجزا نیامده است.

 

 

 

١

 

تعریف جرم نسل زدایی در کنوانسیون ١٩٤٨

در کنوانسیون ١٩٤٨ منع و مجازات نسل زدایی، اولین تعریف جامع و کامل از جرم نسل زدایی

ارایھ شد، این تعریف در اساسنامھ دیوان ھای کیفری بین المللی تکرار شد. بھ طور مثال در ماده

٢ اساسنامھ دیوان کیفری بین المللی رواندا، عیناً مواد ٢ و ٣ کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی

تکرار شده است.

 

٢

 

در این بخش، ابتدا بھ ارزش حقوقی و لزوم تبعیت از تعریف ارایھ شده در کنوانسیون منع و

مجازات نسل زدایی می پردازیم و سپس بھ موردی از عدم تبعیت جزئی اساسنامھ ھای دیوان ھای

کیفری بین المللی از تعریف کنوانسیون خواھیم پرداخت.

درباره ارزش حقوقی تعریف و اھمیت جرم نسل زدایی و کنوانسیون ١٩٤٨ می توان بھ پرونده

مربوط بھ عدم پذیرش حق شرط بھ کنوانسیون نسل زدایی اشاره نمود.

٣

در این زمینھ دیوان

بین المللی دادگستری اشعار داشت کھ اصول تصریح شده در این کنوانسیون از جانب ملل متمدن،

 

بھ عنوان اصولی الزام آور پذیرفتھ شده و حتی دولت ھایی کھ آن را بھ صورت معاھده نپذیرفتھ اند

 

نیز ملزم بھ پذیرش مفھوم آن بھ عنوان یک عرف می باشند و دیوان تصریح نمود کھ تعریف

 

مذکور در این کنوانسیون، بھ مثابھ حقوق بین الملل عرفی قلمداد می شود.

 

 

 

٤

 

deportation, and other inhumane acts committed against any civilian

population, before or during the war, or persecution on political, racial or

religious grounds in execution of or in connection with any crime within the

jurisdiction of the Tribunal, whether or not in violation of domestic law of

the country where perpetrated.

١

 

. Cassesse. Antonio, International Criminal law, (Oxford university press

 

٢٠٠٣

, pp. ١٨-١٩

)

 

٢

 

. Kantonen. Arto, Rwanda Crisis and Genocide in Case Law of Rwanda

Tribunal, university of Helsinki Faculty of Law Department Public

 

International Law, April

 

 

٢٠٠٦,page ٢٠

.

 

٣

 

. Reservation to convention on the prevention and punishment of the

crime of Genocide,

 

 

١٩٥١ I.C.J ٢٣

(Advisory opinion)

 

٤

 

. Reservation to Convention on the prevention and punishment of the

crime of Genocide,

 

 

1951 I.C.J 23

(Advisory opinion)

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٦٠

دبیر کل سازمان ملل متحد نیز در گزارش خود درباره تأسیس دیوان کیفری بین المللی یوگسلاوی

سابق اینگونھ تصریح نمود

١

کھ:

جرم نسل زدایی ٣ عنصر اساسی را در بردارد.

 

١ ارتکاب یکی از اعمال پنجگانھ ذکر شده در ماده ٢ کنوانسیون نسل زدایی.

 

٢ عمل مذکور باید علیھ یکی از گروه ھای مورد حمایت ذکر شده در ماده ٢ باشد.

 

٣ عمل فوق الذکر باید با قصد نابودی تمام یا قسمتی از گروه مذکور باشد.

 

 

 

٢

 

بھ مرور زمان این تعریف مورد انتقاداتی قرار گرفت کھ از جانب حقوق دانان در حوزه ھای

عملی و آکادمیک مطرح شد. یکی از مھم ترین انتقادات در مورد تعریف ارایھ شده از چھار گروه

حمایت شده در کنوانسیون مذکور می باشد.

ماده ٢ در صدر خود، از چھار گروه قومی، ملی، نژادی و مذھبی نام می برد و تنھا گروه ھایی

کھ توسط کنوانسیون حمایت می شوند در ھمین چھار کلمھ محدود می شود، و گروه ھای سیاسی و

عقیدتی از شمول این ماده خارج مانده اند. ایراد دیگری کھ بر این تعریف وارد است، بررسی این

موضوع می باشد کھ عضویت در گروه ھای چھارگانھ یک حقیقت اجتماعی نیست، بلکھ تنھا یک

ساخت اجتماعی می باشد کھ در وضعیت ھای خاص اجتماعی می توان از آن تعاریف مختلفی ارایھ

نمود.

٣

ھمان گونھ ھم کھ گفتھ شد محرومیت گروه ھای اجتماعی و سیاسی مسالھ مھمی در

نسل زدایی می باشد.

 

 

٤

در جنگ جھانی دوم نیز تعداد زیادی از مواردارتکاب نسل زدایی ، مربوط بھ

گروه ھای اجتماعی و سیاسی بوده است.

 

 

١

. Secretary General’s Report Pursuant to paragraph ٢ of Resolution

٨٠٨

 

(

١٩٩٣) of the security council, ٣ May ١٩٩٣, s/

٢٥٧٠٤

 

٢

 

. Steven R. Ratner,Accountability for Human Rights Atrocities in

International Law, Beyond the Nuremberg Legacy,

 

 

2

nded.(Oxford University

Press:Oxford,

 

 

2001),p.29

.

 

٣

 

. Verdirame Guglielmo, the Genocided Definition in the Jurisprudence of

the AD HoC Tribunals, International and Comparative law Quarterly Vol.

 

 

 

49

 

Julay

2000., p ٥٧٩

.

 

٤

. Ibid ٥٨٠

.

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٦١

این کھ روشی برای گسترش مفھوم گروه ھای حمایت شده وجود دارد، یا امکان ارایھ تفسیر

موسعی از ماده ٢ کنوانسیون، آن ھم بھ گونھ ای کھ بھ حل این معضل کمک نماید یکی از

چالش ھای پیش روی حقوق دانان بوده است.

در حالت فعلی کنوانسیون بیش از ٢٠ میلیون شھروند اتحاد جماھیر شوروی کھ بھ عنوان دشمن

طبقاتی و دشمن خلق، در بین سال ھای ١٩٢٠ تا ١٩٣٩ کشتھ شدند، تحت پوشش کنوانسیون قرار

٣٠ بیماران روانی آلمانی کھ توسط نازی ھا بھ قتل رسیدند / نمی گیرند

١

و ھمین طور حدود ٠٠٠

نیز در دستھ بندی کنوانسیون قرار نمی گیرند.

 

 

٢

ھم چنین کشتھ شدن نژاد خمر در کامبوج توسط

دولت کمونیست کامبوج مابین سال ھای ١٩٧٥ تا ١٩٧٨ نیز مسکوت باقی می ماند.

 

 

 

٣

 

با تمام این موارد مبنی بر لزوم تفسیر موسع از کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی، صلاحیت

تفسیر دیوان ھای کیفری بین المللی از کنوانسیون مذکور محدود می باشد و دیوان ھا نمی توانند بھ

طور موسع کنوانسیون را تفسیر و تشریح نمایند.

 

٤

 

با این وصف، در حالی کھ در اساسنامھ شعبات ویژه کامبوج،

٥

در احصاء جرم نسل زدایی، در

ماده ٤ این اساسنامھ مواد ٢ و ٣ کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی تکرار شده اند لیکن ماده

 

٣ این کنوانسیون با اندکی تغییرات تحت عنوان ماده ٤ اساسنامھ شعبات ویژه کامبوج قرار گرفتھ

 

است.

 

در ماده ٣ کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی آمده است کھ اعمال ذیل قابل مجازات می باشند.

 

الف نسل زدایی

 

ب توطئھ برای ارتکاب نسل زدایی

 

ج تشویق عمومی و مستقیم برای ارتکاب نسل زدایی

 

د شروع بھ ارتکاب نسل زدایی

 

ھ معاونت

 

 

٦ در نسل زدایی

١

١

 

 

. J.Andreopoulos George,page

48

 

٢

 

. Ibid

 

٣

 

. Ibid

 

٤

. Verdirame Guglielmo, p ٥٨١

.

 

٥

 

. Law on the Establishment of the Extraordinary chambers, with inclusion

of amendment as promulgated on

 

 

٢٧ October ٢٠٠٤ (Ns/RKM/١٠٠٤/٠٠٦

).

 

٦

 

. اردبیلی محمدعلی، اردبیلی، پیشین، ص ٧٦

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

 

زدایی...................................................... ٦٢

 

ولی در ماده ٤ اساسنامھ شعبات ویژه کامبوج این قسمت بھ شکل ذیل ارایھ شده است.

 

ماده مذکور اعمال قابل مجازات را این گونھ بیان می نماید.

 

شروع بھ ارتکاب اعمال نسل زدایی

 

توطئھ برای ارتکاب اعمال نسل زدایی

 

مشارکت

 

 

٢ در اعمال نسل زدایی

٣

 

در اساسنامھ شعبات ویژه کامبوج تغییر بھ سزایی رخ نداده، بلکھ چندین کلمھ حذف شده است کھ

عملاً بھ اصل مفھوم ھیچ صدمھ ای نزده است. ولی فقط در مورد آخر بھ جای کلمھ معاونت

استفاده شده است. در این باب می توان گفت (

participation) از کلمھ مشارکت (complicity

)

در اساسنامھ کامبوج برای ایراد اتھام بھ اشخاص، دامنھ وسیع تری موجود می باشد زیرا در حالی

 

کھ واژه معاونت قدری در عالم اثبات، محدودیت ھایی را بر قضیھ حاکم می سازد، واژه مشارکت

 

می تواند بھ عنوان ھرگونھ مشارکتی تفسیر گردد ولذا تفسیر موسع تری را ممکن می سازد.

 

بھ ھر روی، تغییری برای افزایش گروه ھای قربانیان، آن ھم فراتر از کنوانسیون منع و مجازات

 

نسل زدایی امکان پذیر نمی باشد و این کلمھ تنھا دامنھ متھمین و در نھایت مجرمین را افزایش

 

می دھد و دامنھ قربانیان نسل زدایی ھم چنان در حد گروه ھای محدود تحت حمایت کنوانسیون

 

١٩٤٨ باقی می ماند.

 

عنصر روانی و عنصر مادی

 

در حقوق کیفری عنصر روانی محور اصلی است و عنصر مادی در پرتو تشعشعات عنصر

 

روانی، دارای ھویت کیفری می شود.

 

در پرونده کایشما

 

 

٤ و روزیندانا ٥ در دیوان کیفری بین المللی رواندا ٦

تصریح شد کھ عنصر روانی

باید مقدم بر عمل نسل زدایی باشد. البتھ این بدان معنا نیست کھ اشخاص برای اعمال فردی

 

 

١

. ھمان ٢

. Participation

 

٣

 

. Law on the Establishment of the Extraordinary chambers, with inclusion

of amendment as promulgated on

 

 

٢٧ October ٢٠٠٤(NS/RKM/١٠٠٤/٠٠٦

)

 

٤

 

. Kayishema

 

٥

 

. Ruzindana

 

٦

 

. ICTR

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٦٣

خودشان نیاز بھ تصمیم قبلی دارند.

١

از این عبارت می توان اھمیت زیاد عنصر روانی را درک

نمود.

 

چگونگی موجودیت عنصر روانی در جرم نسل زدایی مھم است زیرا در صورت نبود قصد

 

نسل زدایی در پشت اعمال ارتکاب یافتھ، اعمال مورد نظر در قالب جرایم عادی مثل قتل، تجاوز،

 

آدم ربایی و شکنجھ بررسی خواھند شد.

 

بنابراین از روی طرح و نقشھ ای کھ از قبل افشاء شده و یا اقرار متھم یا نحوه عملکرد او در

 

حین ارتکاب جرم می توان این قصد را احراز نمود. حال مطلب مھم این می باشد کھ احراز این

 

قصد بر طبق ماده ٢ کنوانسیون نسل زدایی، بھ چھ شکلی می باشد.

 

ماده ٢، اعمال پنج گانھ ای را ذکر می نماید کھ یک معیار عینی و یا بھ عبارت دیگر عنصر مادی

 

می باشد. در ابتدای این ماده از گروه ھای تحت حمایت نام برده شده کھ بھ چھار گروه تقسیم

 

شده اند.

 

١ گروه ملی

 

٢ گروه قومی

 

٣ گروه نژادی

 

٤ گروه مذھبی

 

اعمال پنچ گانھ ذکر شده در ماده ٢، باید بھ قصد نابودی کل یا قسمتی از این گروه ھا باشد. این

 

قسمت از ماده قصد مرتکب را تشریح می نماید کھ ھمان عنصر روانی می باشد.

 

 

 

٢

 

در پرونده آیکایزو شعبھ بھ وضوح تشریح نمود کھ قصد نسل زدایی یک فاکتور ذھنی است کھ

اثباتش مشکل است.

 

٣

 

در پرونده کایشما شعبھ با بررسی اظھارات و اعمال و سنجش امارات توانست استنباط نماید کھ

کایشما قصد نابودی توتسی ھا را داشتھ است. امارات و اعمال مورد استناد قرار گرفتھ در شعبھ

عبارت بودنداز:

١

. Prosecutor V. Kayishema and Ruzindana, Case No. ICTR-٩٥-١

-T, available

on the ICTR web-site www.Ictr.org, at para

 

 

٩١

.

 

٢

. Kantonen.Arto, p٢٠

.

 

٣

. Verdirama Guillermo, p ٥٨٤

.

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٦٤

١ شعبھ متقاعد شد کھ کایشما نقشھ نسل زدایی را با ریاستی کھ در کیبویی

١

داشتھ، با تعصب

نژادی خاص بھ اجرا گذاشتھ و بھ عنوان مافوق مسئول چھ بھ صورت فردی و چھ بھ صورت

 

رئیس گروه، مسئولیت اصلی را در اجراء نسل زدایی داشتھ است.

 

 

 

٢

 

در ھمین پرونده در مورد آقای روزیندانا

٣

کھ یک تاجر بود قصد نسل زدایی ایشان با موارد ذیل

اثبات گردید:

 

آقای روزیندانا با سخنرانی و انتشار اسناد بر انجام نسل زدایی و رفتار ظالمانھ پافشاری نمود.

 

 

٤

ھم

چنین آقای روزیندانا افراطی ھای ھوتو را بھ محل تجمع توتسی ھا انتقال داد و پس از این انتقال،

 

قتل عام (نسل زدایی) توتسی ھا رخ داد.

 

 

٥

علاوه بر این آقای روزیندا در قبال ارایھ کارت ھای

شناسایی روسای توتسی کھ کشتھ شده بودند بھ قاتلین مبالغی را پرداخت می نمود.

 

 

 

٦

 

در پرونده آیکازو در دیوان کیفری بین المللی روندا کھ شاید مھم ترین پرونده دیوان می باشد، شعبھ

اشعار می دارد کھ اثبات عنصر روانی کار بسیار دشواری است و این عمل زمانی سخت تر

می شود کھ متھم اعتراف ننماید و در چنین صورتی انگیزه و عنصر روانی تنھا با تکیھ بر

اماره ھای عینی استنباط می شود.

 

٧

 

شعبھ در مورد پرونده آیکازو با بررسی اوضاع و احوال، قصد نسل زدایی را در شخص آیکازو

با عنایت بھ واقعیات ذیل مشھود و قابل استناد دانست:

 

٨

 

الف) مقیاس عظیم و ماھیت عمومی شرارت ھای ارتکابی کھ پایانی نداشتند.

ب) واقعیت عامدانھ و سیستماتیک ھدف قرار دادن اعضاء یک گروه مشخص، آن ھم زمانی کھ

آن ھا (اعضای گروه مورد نظر) از اعضای گروه ھای دیگر جدا شده بودند.

ج) وجود یک دکترین سیاسی عمومی برای توجیھ و تشویق اقدام بھ جنایت

د) تکرار اعمال ویران کننده بھ صورت تبعیض آمیز

١

 

. Kibuye

 

٢

. Verdirama.Guglielmo, p ٥٨٤

.

 

٣

 

. Ruzindana

 

٤

. Prosecutor V. Kayishema and Ruzindana, para ٥٤١

.

 

٥

. Ibid ٥٤٤

.

 

٦

 

. Ibid

 

٧

. Prosecutor V. Akayesu Case No. ICTR-٩٦-٤

-T, in part reported at

(

 

 

١٩٩٨)٣٧ILM ١٣٩٩, at para

٥٢٣

 

٨

 

. Ibid.

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٦٥

ه) اقدام بھ سخنرانی ھا و برنامھ ھایی برای تھدید و برنامھ ھایی کھ زمینھ را برای ارتکاب

نسل زدایی فراھم می نمود.

 

١

 

اھداف و قراین باید بر طبق موارد فوق ھمانند قطعات یک پازل کنار ھم گذاشتھ شوند تا نقشھ

نسل زدایی کامل گردد.

در پرونده کایشما و روزیندانا از قصد احراز شده در پرونده آیکایزو استفاده شد بھ طوری کھ با

استناد بھ نظرات ارایھ شده شعبھ در مورد آیکایزو، موارد دیگری بھ عنوان قراین و امارات بھ

پرونده کایشما و روزیندانا اضافھ گشت. این موارد علاوه بر موارد ذکر شده در سطور بالا

عبارت بود از:

١- استفاده از کلام موھن نسبت بھ گروه مورد نظر

٢ نوع جنگ افرازھای بھ کار گرفتھ شده

٣ وسعت جراحت جسمانی ای کھ بھ اعضاء گروه وارد شده و روش برنامھ ریزی شده و سازمان

یافتھ برای کشتن اعضاء گروه مورد نظر.

 

٢

 

در ادامھ، بھ دنبال پاراگراف ٩٣ کیفرخواست مورد نظر در پاراگراف ٩٤ دادستان بھ وضوح

اعلام می نماید کھ تمام سخت گیری ھا برای اثبات قصد و عنصر روانی نسل زدایی بھ این معنا

نیست کھ ھمھ افراد باید تمامی سیاست ھا را بدانند یا عمق سیاست ھا را تشخیص دھند.

 

٣

 

بنابراین اثبات عنصر روانی نسل زدایی برای یک سرباز ساده نیازی بھ بررسی این موضوع

ندارد کھ ایشان عمیقا سیاست ھای کلی را درک کرده و تشخیص داده یا خیر و این باب تنھا برای

جنایت کاران اصلی و آمر بھ کار می رود.

در نھایت، دادستان در کیفرخواست خود اینگونھ تصریح می نماید کھ مجموعا از اظھارات و

اعمال و سابقھ و دیگر اعمال ارتکاب یافتھ آیکازو چنین استنباط می شود کھ چھ این اعمال توسط

خود ایشان ارتکاب یافتھ باشد و چھ توسط ھمکارانش، قصد شخص آیکازو برای نسل زدایی

احراز می گردد و در منطقھ تابا

٤

آیکایزو نسل زدایی را اعمال نمود و حملھ بھ زنان تونسی را

رھبری کرد و قبل از قتل، عده ای از زنان توتسی بھ دستور آیکایزو مورد تجاوز قرار گرفتند.

 

 

 

٥

١

 

 

. Ibid ٧٢٨

.

 

٢

. Ibid ٩٣

.

 

٣

. Ibid para

٩٤

 

٤

 

. Taba

 

٥

. Prosecutor V. Kayishema and Ruzindana, para ٧٢٩

.

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٦٦

در باب احراز عنصر روانی در پرونده ھای دیوان کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق در پرونده

کارادجیک

١و ملادیک ٢

برطبق رأی مذکور اگر اعتراف صریح متھمان موجود نباشد باید بھ

امارات و واقعیات اشاره نمود. این متن در پرونده آیکایزو مورد استناد قرار گرفت و قصد

 

آیکایزو را بر اساس امارات و واقعیات بھ گونھ ای کھ در ذیل آمده مورد بررسی قرار داد.

 

 

 

٣

 

١ مقیاس و ماھیت عمومی قساوت

٢ ماھیت عامدانھ و سیستماتیک ھدف قرار دادن قربانیان از یک گروه، زمانی کھ اعضای گروه

مذکور از سایر گروه ھا جدا شده اند.

٣ وجود یک دکترین سیاسی عمومی برای مرتکبین جرم

٤ تکرار رفتارھای تبعیض آمیز و ویران کننده

٥- سخنرانی ھا و پروژه ھایی کھ زمینھ این اقدامات (ارتکاب جرم) را فراھم می نمود.

 

٤

 

در پرونده آیکایزو با استناد بھ پرونده کارادجیک و ملادیک قصد شخصی ایشان توسط اعمال

فوق الذکر علی الخصوص با استناد بھ سخنرانی ھای وی بھ اثبات رسید.

 

٥

 

در منطقھ تابا

٦ این عمل مجرمانھ بھ عنوان رھبر گروه مرتکب، از جانب ایشان رخ داده است.

٧

 

در پرونده جسیلیک

٨

در رابطھ با چگونگی قصد نسل زدایی این گونھ تصریح شد کھ قصد

نسل زدایی بھ دو شکل ذیل متجلی می شود:

 

 

 

٩

 

الف) قصد نابود نمودن شمار زیادی از یک گروه

ب) قصد نابود کردن یا ناپدید کردن اشخاص و افراد گزینش شده از یک گروه خاص بھ گونھ ای

کھ نابودی و ناپدید شدن آنان باعث اضمحلال و نابودی آن گروه خواھد شد.

 

١٠

١

 

 

 

. Karadjic

 

٢

 

. Mladic

 

٣

. Verdirame Guglielmo, page ٥٨٥

.

 

٤

. Akayesu, at paras ٥٢٣-

٥٢٤

 

٥

. Verdirame Guglielmo, page

٥٨٥

 

٦

 

. Taba

 

٧

. Verdirame Guglielmo, page

٥٨٥

 

٨

 

. Jelisic

 

٩

. Prosecutor V. Jelisic (ICTY-١-٩٥-١٠), Para

٨٢

 

١٠

. Ibid, para

٨٢

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

 

زدایی...................................................... ٦٧

 

در پرونده جیلیسک با تمام قساوتی کھ در کمپ لوکا

 

 

١

بھ خرج داده شده بود، ایشان بھ نسل زدایی

محکوم نشد زیرا اعمال مجرمانھ جیلیسک بر مبنای یک سازمان و سیستم صورت نگرفتھ

 

بود.

 

 

٢

شعبھ در ابتدا معتقد بود کھ وحشیگری جیلیسک می تواند عملاً قصد نسل زدایی ایشان را

اثبات نماید، اما با استناد بھ دو واقعھ و عملکرد شخص جیلیسک، این اثبات محقق نشد:

 

١ جیلیسک قربانیان خود را بھ صورت اتفاقی انتخاب

 

 

٣

می نمود.

٢ جیلیسک بھ دو تن از رھبران عالی رتبھ مسلمانان کھ تحت بازداشت بودند اجازه عبور داد.

 

این عمل نشان دھنده آن است کھ ایشان یک اراده ثابت

 

 

٤

برای تعقیب جزیی یا کلی گروه یا اراده

نابود کردن گروه مذکور را نداشتھ است.

 

 

٥

ھمان گونھ کھ در موارد فوق ذکر شد اثبات عنصر

معنوی نسل زدایی دارای وضعیت سخت و صعبی می باشد کھ در وادی بررسی آن، سرانجام در

 

مراحلی کھ از لحاظ عینی نسل زدایی مشھود است، از حیث ذھنی اثبات آن در باب عنصر

 

معنوی، سخت و در بسیاری از موارد غیر ممکن می باشد. نکتھ دیگر آن کھ در دیوان کیفری

 

بین المللی روندا از آرای صادره در دیوان کیفری بین المللی یوگسلاوی برای احراز جرم نسل

 

زدایی استفاده گردید. این نشان دھنده این امر می باشد کھ علاوه بر متن کنوانسیون کھ عینا در

 

اساسنامھ دو دیوان تکرار شده، متن احکام نیز بھ طرز غیر مستقیمی در راستای گسترش مفھوم

 

جرم نسل زدایی موثر بوده و دیوان ھای مذکور با اسناد و آراءخویش موفق بھ گسترش این مفھوم

 

و کمک و ھمیاری با یکدیگر شده اند.

 

بھ ھر حال دیوان ھای کیفری بین المللی ھمان گونھ کھ در سطور صفحات پیشین نگاشتھ شد، بھ

 

اجبار باید بھ تفسیر در حدود کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی بسنده نمایند و تلاش دیوان ھای

 

کیفری بین المللی در مسیر اثبات عنصر معنوی و قصد مرتکبین، تنھا از شاھراه ماده ٢

 

کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی میسر خواھد بود.

 

در ماده ٢ کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی ٥ مورد عمل را ذکر گردیده کھ بھ عنصر مادی

 

اشاره دارند. در ماده ٣ نیز ٥ مورد دیگر نیز بھ عنوان مکمل بھ آن اضافھ می گردد کھ آن نیز از

 

موارد عنصر مادی می باشد.

 

معیار عینی و معیار ذھنی در خصوص تشخیص عضویت در گروه ھای تحت حمایت

 

در گام اول شاید بھ نظر برسد کھ معیار عینی و معیار ذھنی ھمان عنصر مادی و روانی

 

می باشند ولی در عمل، در زمان احراز بعضی از موارد در پرونده ھای نسل زدایی، عنصر ذھنی

 

 

١

 

. Luka

 

٢

. Jelisic, (paras ١٠٢-١٠٨

)

 

٣

 

. Casual selection

 

٤

 

. Firm will

 

٥

. Jelisic, para

١٠٧

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

 

زدایی...................................................... ٦٨

 

بھ شکلی بھ غیر از عنصر روانی بھ کار می آید. بھ طور مثال احراز عضویت یک فرد در یک

 

گروه کاملاً ذھنی است، خواه این احراز عضویت از طرف عضو گروه باشد و خواه از طرف

 

مرتکب جرم نسل زدایی.

 

 

 

١

 

عملاً دو راه برای تعیین عضویت یک شخص در یک گروه وجود دارد:

الف) معیار عینی

ب) معیار ذھنی

 

٢

 

اگر فقط از دیدگاه مرتکبین، معیار عینی را در نظر بگیریم، در جنگ جھانی دوم اشخاصی کھ

بھ عنوان یھودی بازداشت شده و بھ قتل رسیده اند، در خیلی از موارد بازداشت آنان بر اساس

شباھت قربانبان بھ یھودیان بوده است و چون شباھت ظاھری بھ یھودی ھا داشتھ اند بھ قتل

رسیدند. در این حالت، این عمل نسل زدایی نبوده، زیرا با توجھ بھ این کھ عمل فوق الذکر با قصد

نسل زدایی ارتکاب یافتھ ولی بعضی از اشخاص غیریھودی بودند و لذا اشتباه در موضوع رخ

داده است و در آن موارد خاص، جرم واقع شده جرم نسل زدایی قلمداد نمی باشد، بلکھ تحت

عناوین مجرمانھ جنایت علیھ بشریت یا جرایم جنگی مورد بررسی قرار می گیرد.

 

٣

 

یکی از مشکلات معیار عینی این است کھ قوانین حاکم بر عضویت گروه ھا تقریباً ھمیشھ مورد

اختلاف و نزاع بوده اند.

٤

یعنی این کھ برای انتساب یک شخص بھ یک گروه، عملاً از جانب افراد

صاحب نظردر مورد فوق، معیارھای متفاوتی پیشنھاد شده و ھر دستھ از معیارھا بھ یک نتیجھ

 

کاملاً متفاوت از دیگری منجر خواھد شد.

 

تضاد مابین معیار عینی و ذھنی

 

در وضعیتی کھ در سطور بالا ذکر شد در تعیین افراد یک گروه و ھمین طور احراز ارتکاب

 

جرم نسل زدایی با توجھ بھ معیار عینی، نتایج متفاوتی حاصل می شد. بنابراین دیوان ھای کیفری

 

بین المللی کھ در ابتدا از معیار عینی استفاده می نمودند، بھ این ایراد پی بردند و آرام آرام بھ سمت

 

معیار ذھنی متمایل شدند.

 

 

 

٥

 

ھمان گونھ کھ ذکر شد دیوان ھای کیفری بین المللی در ابتدا بھ معیارھای عینی توجھ داشتھ اند و

توجھ ای بھ معیارھای ذھنی نداشتھ اند ولی در نھایت، توجھ کامل بھ معیار ذھنی امری کاملاً لازم

١

. Verdirame Guglielmo, page

٥٠٨

 

٢

 

. Ibid

 

٣

 

. Ibid

 

٤

 

.Ibid

 

٥

. Ibid

٥٨٩

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

 

زدایی...................................................... ٦٩

 

بھ نظر رسید. بھ عنوان مثال در یک افسانھ تاریخی کھ در ادبیات روانشناسی جایگاه رفیعی پیدا

 

کرده است در افسانھ ادیپوس

 

 

١، اولایوس ٢

را بھ عنوان فردی بھ غیر از پدر خود کشت و در

زمان قتل اطلاعی از این کھ با پدر خود درگیر شده و این درگیری منجر بھ قتل پدر خودش شده،

 

نداشت. بنابراین ادیپوس قاتل بود ولی نھ قاتل پدرش، چون عنصر روانی قتل پدر خود را نداشتھ

 

است.

 

 

٣

حال اگر بھ رواندا توجھ نماییم، در مفھوم نسل زدایی، تجاوز و کشتن یک زن با این اعتقاد

کھ او یک عضو از قبیلھ توتسی است، در حالی کھ این اعتقاد تنھا بر مبنای ظاھر جسمانی اش

 

شکل گرفتھ باشد و در واقع منشأ ژنتیکی آن زن از پدری ھوتو و مادری توتسی بوده، این قتل

 

تنھا در زمره جنایت علیھ بشریت بوده و ارتباطی با جرم نسل زدایی ندارد.

 

بنابراین، معیار ذھنی در ارتکاب جرم نسل زدایی بسیار واجد اھمیت می باشد، بھ گونھ ای کھ

 

سختی اثبات معیار ذھنی در مواردی منجر بھ اسقاط وصف نسل زدایی از اعمالی می شود کھ بھ

 

ظاھر کاملاً نسل زدایی بھ نظر می رسند. در پروندة سیلزای علیا در دادگاه داخلی آلمان اعلام شد

 

کھ عضویت در یکی از اقلیت ھای حمایت شده، اصولاً یک امر موضوعی است.

 

 

٤

دقیقاً مثالی کھ

پیشتر مطرح شد تأیید ھمین رأی دادگاه داخلی می باشد. بھ نظر می رسد کھ باید مصادیق مربوطھ،

 

مورد بھ مورد بررسی شوند و یک حکم ثابت را نمی توان بر یک اجتماع حاکم نمود زیرا بھ نظر

 

می رسد کھ عضویت در گروه ھای اقلیت مخصوصاً گروه ھای چھارگانھ ذکر شده در کنوانسیون

 

منع و مجازات نسل زدایی، ناشی از یک حقیقت اجتماعی نیست بلکھ ناشی از ساختار اجتماعی

 

می باشد.

 

 

 

٥

 

در پرونده نُتھ بام در دیوان بین المللی دادگستری قضات اشعار می دارند کھ ھویت ملی شامل دو

قسمت می باشد: یکی ادراک شخصی خود شخص از ملیتش و دیگری از دیدگاه دولت مربوطھ

نسبت بھ این موضوع.

٦

در این پرونده نیز معیار ذھنی و امکان این کھ معیار ذھنی ھر شخص

اعم از حقیقی یا حقوقی و یا عمومی و خصوصی می تواند بھ نتایج مختلف منجر شود، تایید شده

 

است.

 

در پرونده آیکایزو نیز بھ رأی مذکور اشاره شده است و در رابطھ با این کھ معیار ذھنی بر

 

عضویت یک شخص در یک گروه حاکم است صحبت بھ میان آمده است.

 

 

٧

در ھر دو دیوان ویژه

رواندا و یوگسلاوی سابق در نھایت این نتیجھ حاصل شد کھ عضویت در چھار گروه ذکر شده

 

در کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی، کاملاً وابستھ بھ ادراکات متغییر و مشروط است و نھ

 

 

١

 

. Oedipus

 

٢

 

. Laios

 

٣

. Verdirame Guglielmo, page

٥٨٩

 

٤

. Minorities in upper Silesia, supra n.٤٩ at ٥

.

 

٥

. Verdirame Guglielmo, page ٥٧٩

.

 

٦

. Nottebohm Cliechtenstein V. Guatemalal (Merits) [١٩٥٥] I.C.J. Rep.٤.n

٤٩

 

٧

. Verdirame Guglielmo, page ٥٩١

.

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٧٠

واقعیات اجتماعی کھ در این موضوع بھ عنوان پدیده طبیعی یا واقعیات جسمانی قابل رسیدگی

است.

در نھایت با تاکید بر این کھ اھمیت معیار ذھنی بسیار پررنگ می باشد و ادراک و مشاھدات

مرتکب جرم در تأسیس مسئولیت کیفری شخصی واجد اھمیت اساسی بوده و عامل تعیین کننده

اصلی در این امر می باشد، استفاده از این معیار کاملا منطقی بھ نظر می رسد.

 

١

 

در نھایت مسالھ گروه ھای تحت حمایت کنوانسیون و ضعف ناشی از تعیین گروه ھای محدود

شامل حمایت کنوانسیون از ابتدا بھ عنوان یک چالش محسوس مطرح بوده و در زمان نگارش

کنوانسیون مذکور در سال ١٩٤٨ پیشنھاداتی درباره افزایش تعداد گروه ھای مورد حمایت دریافت

شد کھ از حمایت کافی برای تصویب برخوردار نگشت.

 

٢

 

انتقاداتی درباره عدم پوشش و حمایت کافی کنوانسیون از گروه ھای مختلف از جانب مجامع

آکادمیک ذکر شد کھ در نھایت برای اولین بار دیوان کیفری بین المللی رواندا این موضوع را

مورد مشورت قرار داد، دیوان در این رابطھ تلاش نمود کھ ھر گروه را بھ طور جداگانھ و

مستقل از یکدیگر تعریف نماید.

در حین بررسی این موارد در دیوان کیفری بین المللی رواندا، دیوان اظھارنظر نمود کھ تمایز

توتسی ھا از اکثریت ھوتو توسط معیارھای زبانی و فرھنگی امکان پذیر است.

٣

و لذا توتسی ھا

یک گروه قومی

 

 

٤تشخیص داده شدند.

٥

 

پس از این بحث ھای مطروحھ در خصوص گروه ھای تحت حمایت، دیوان مذکور مفھوم نوینی با

عنوان گروه ھای دایمی و با ثبات

٦ ایجاد نمود. ٧

این مفھوم در دیوان این گونھ تعریف شد کھ گروه

دایمی گروھی می باشد کھ آیین

 

 

٨

و عضویت دایمی دارد و با تولد شخص، عضویت او در گروه

تعیین می شود و در مقابل آن گروه ھای متحرک

 

 

٩

قرار دارند کھ عضویت در آن ھا بھ صورت

شخصی و داوطلبانھ می باشد و ھمانند گروه ھای سیاسی و اقتصادی از دستھ بندی کنوانسیون

 

مربوطھ خارج می باشند.

 

 

١٠

در نھایت نتیجھ غایی دادگاه در این خصوص این بود کھ عضویت در

 

١

. Ibid ٥٤٤

.

 

٢

. Kantonen. Arto, p

٣٦

 

٣

. Akayesu Judgement, para

٦٥٣

 

٤

 

. Ethnical

 

٥

. Akayesu Judgement, para

٦٥٣

 

٦

 

. Permanent and stable Groups

 

٧

. Kantonen. Arto, p

٣٦

 

٨

 

. Permanent fashion and membership

 

٩

. Akayesu Judgement, para

٥١٥

 

١٠

 

. Ibid

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٧١

گروه دایمی از جانب خود اعضاء قابل چالش نمی باشد و شخص بھ طور ناخواستھ با تولد بھ

طور چاره ناپذیر بھ عضویت آن گروه درمی آید.

 

١

 

شعبھ در پاسخ بھ این مسالھ اضافھ نمود کھ این بطور خاص بسیار مھم است کھ بھ قصد

نگارندگان متن کنوانسیون نسل زدایی احترام گذاشتھ شود کھ آن قصد تنھا برای حمایت از ھر

گروه دایمی و ثابت بوده است.

 

٢

 

در رأی آیکایزو شعبھ با نکتھ سنجی، بھ موشکافی و واکاوی گروه ھای ذکر شده در کنوانسیون

مشغول گردید، بھ گونھ ای کھ بھ سنجش چگونگی معیارھای شناخت ھر گروه در طول زمان

پرداخت. شعبھ در تشریح دو کلمھ دایمی و با ثبات در قالب چھار گروه مورد حمایت، این گونھ

اظھارنظر نمود کھ گروه ھای نژادی، چون دارای ریشھ ژنتیکی می باشند، ھم دارای وصف

دایمی و ھم دارای وصف باثبات ھستند. در بررسی گروه ھای ملی و بومی و مذھبی این نتیجھ

حاصل گردید کھ گروه ھای فوق الذکر با ثبات بھ نظر می رسند ولی در وصف دایمی بودن آن ھا

جای تردید می باشد.

 

٣

 

نتیجھ گیری

در واقع سؤالی کھ مطرح می باشد این است کھ دیوان کیفری رواندا چگونھ و تا بھ چھ حدی در

راستای کنوانسیون نسل زدایی مفاھیم حقوقی را در درون خود متحول ساختھ است.

در دیوان کیفری رواندا بھ طور قاطع ذکر شد کھ باید بھ قصد نگارندگان متن کنوانسیون توجھ

داشت کھ تحدید گروه ھای حمایت شده در چھار گروه ملی، بومی، نژادی و مذھبی بوده است کھ

مسلماً از این تحدید مفاھیم قصد خاصی را دنبال نموده است.

 

٤

 

در پی این کلام، دیوان کیفری بین المللی رواندا در چھارچوب مفاھیم چھار گروه ارایھ شده در

کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی، تعریف گروه ھای باثبات و دایمی را ایجاد نمود

٥

کھ در پی

آن سعی در تشریح و توصیف ماده ٢ کنوانسیون و گروه ھای مربوطھ نمود. در این تعریف

 

وضعیت گروه توتسی بھ عنوان یک گروه بومی مورد پذیرش قرار گرفت، بنابراین شعبھ بھ

 

تفسیر و تشریح کنوانسیون پرداختھ، با این وجود اھداف غایی نگارندگان کنوانسیون را نیز و

 

چھارچوب اصلی کنوانسیون حفظ کرده است.

 

 

١

. Ibid, para

٥١٦

 

٢

 

. Ibid.

 

٣

. Kantonen Arto, p

٣٨

 

٤

. Ibid,

٣٧

 

٥

 

. Ibid

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٧٢

در قالب معیارھای عینی و ذھنی در پرونده آیکایزو عضویت در گروه کاملاً با معیارھای عینی

اثبات شد اما در پرونده ھای کایشما و روزیندانا بیشتر رویکرد معیار ذھنی مورد نظر قرار

گرفت. در این رویکرد ذھنی بیشتر این موضوع مورد نظر قرار گرفت کھ ھر شخص خود را

متعلق بھ کدام گروه می داند و اشخاص دیگر نیز ایشان را از منظر بیرونی متعلق بھ کدام گروه

می دانند.

١

بنابراین در این دیدگاه دیوان بھ نوعی، یک تفسیر موسع را ارایھ نموده است، کھ در

این اظھار نظر دیوان در قالب معیار ذھنی امکان تفسیر موسع از مواد کنوانسیون قابل تصور

 

می باشد.

 

تحولی کھ بھ ابعاد حقوقی کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی منجر شده، محتوای درونی

 

کنوانسیون، را بھ چالش عمیق کشانده و بھ گونھ ای ھنرمندانھ بدون خدشھ دار نمودن متن

 

کنوانسیون برای اثبات جرم نسل زدایی، از مسیر عنصر روانی و معیار ذھنی می گذرد تا بتواند

 

کمبودھای کنوانسیون را حل نماید.

 

بھ ھر روی تلاش دیوان کیفری بین المللی روندا برای رسیدن بھ یک مفھوم قابل استعمال از

 

مفھوم نسل زدایی، در عمل بھ یک رویکرد عرفی انجامید کھ عمده مسالھ آن تعریف گروه ھای

 

ذکر شده در کنوانسیون بوده است.

 

در پرونده کریستیک در دیوان کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق، شعبھ اعلام نمود کھ کنوانسیون

 

منع و مجازات نسل زدایی تمام گروه ھای بشری را مورد حمایت قرار نداده و لذا شعبھ در قبال

 

این کھ چھار گروه مورد نظر را بھ معنای دیگری تعریف نماید، مقاومت نمود ولی در نھایت

 

اعلام کرد کھ مسلمانان بوسنی جزء گروه ھای حمایت شده می باشند.

 

 

 

٢

 

٩٦ مجمع عمومی گروه ھای مشابھ

٣ را مورد بررسی قرار داد کھ در (I

) در زمان قطعنامة

قطعنامھ مورد قبول واقع نشد، بنابراین گروه ھای سیاسی، ایدئولوژیکی،

 

 

٤ زبانی، ٥ و اقتصادی،

٦

 

از متن کنوانسیون با نظر نگارندگان کنار گذاشتھ شدند.

 

٧

١

 

 

. Kauntonen. Arto,

٣٩

 

٢

. Prosecutor v.Kristic,Trial Judgement, Case No.IT-٩٨-٣٣،٢

August

 

٢٠٠١

,para.

٥٥٦

 

٣

 

. Analogous groups

 

٤

 

. Ideological

 

٥

 

. Linguistic

 

٦

 

. Economic

 

٧

 

. A. Schabas William, Genocide in Internatioanl law, Cambridge university

press: Cambridge

 

 

٢٠٠٠

.

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٧٣

شرایط اثبات جرم نسل زدایی با این وضعیت دو چندان سخت شده است یکی از بابت اثبات

دشواری عنصر روانی و موارد معیارھای ذھنی و دیگری محدودیت اعمال شده در احصاء

گروه ھای تحت حمایت کنوانسیون منع و مجازات نسل زدایی.

از سوی دیگر در مقابل این محدودیت ھا دیوان ھای خاص، علی الخصوص دیوان کیفری بین المللی

رواندا توانست مفھوم جدیدی چون گروه ھای باثبات و دایمی را ایجاد نماید و از سوی دیگر معیار

عینی را آرام آرام بھ کناری گذاشتھ و معیار ذھنی را در کنار عنصر روانی بھ کار بگمارد.

در نھایت می توان گفت کھ مفھوم اصلی جرم نسل زدایی کھ در کنوانسیون احصاء شده توسط

دیوان ھای کیفری بین المللی خاص حفظ شده ولی این دیوان ھا در عین حال توانستھ اند از طریق

تفسیر و استفاده از ابزارھای مناسب، تا حدی بر خلاء ھای کنوانسیون فایق آیند.

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٧٤

منابع فارسی

١. اردبیلی محمدعلی، حقوق بین الملل کیفری، گزیده مقالات، نشر میزان، تھران، چاپ پنجم،

. پاییز ١٣٨٨

٢. شیری عابد علی رضا، نسل کشی و جرایم علیھ بشریت، پژوھشنامھ ٢، پژوھشکده تحقیقات

. استراتژیک، تھران، ٢ خرداد ١٣٨٧

٣. کسسھ آنتونیو، حقوق کیفری بین المللی، ترجمھ حسن پیران، انتشارات جاودانھ جنگل، چاپ

اول، ١٣٨٧ تھران.

کتب و مقالات لاتین

١

 

. A. Schabas William, Genocide in International Law, Cambridge university

press: Cambridge

 

 

 

٢٠٠٠

٢

 

 

 

. Cassesse Antonio, International Criminal law, (Oxford university press

 

٢٠٠٣

 

).

 

٣

 

. J.Andreopoulos George,Published by University of Pennsylvania Press

 

١٩٩٤

٤

 

. Kantonen. Arto, Rwanda Crisis and Genocide in case Law of Rwanda

Tribunal, University of Helsinki Faculty of Law Department public

 

International Law, April

 

 

٢٠٠٦

.

 

٥

 

. Steven R. Ratner,Accountability for Human Rights Atrocities in

International Law, Beyond the Nuremberg Legacy,

 

 

٢nd

ed.(Oxford University

Press:Oxford,

 

 

٢٠٠١

).

 

٦

 

. Verdirame Guglielmo, the Genocid Definition in the Jurisprudence of the

AD HOC Tribunals, International and Comparative Law Quarterly Vol.

 

 

 

٤٩

 

July

٢٠٠٠

.

 

اسناد بین المللی

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل

زدایی...................................................... ٧٥

١

 

. Reservation to Convention on the prevention and punishment of the

crime of Genocide,

 

 

١٩٥١ I.C.J ٢٣

(Advisory opinion)

 

٢

. Secretary General , Report Pursuant to paragraph ٢ of resolution

٨٠٨

 

(

١٩٩٣) of the Security Council, ٣ May ١٩٩٣ , S/

٢٥ ٧٠٤

٣

 

 

. Nottebohm (Liechtenstein V. Guatemala) (Merits) [١٩٥٥] I.C.J Rep. ٤

.n

 

٤٩

 

.

 

٤

. Minorities in upper Silesia , ICJ, n ٤٩

.

 

٥

. Prosecutor V. Jelisic, Case No. IT-٩٥-١٠-T, ١٤ December ١٩٩٩

.

 

٦

. Prosecutor V. Akayesu Case No. ICTR- ٩٦-٤-T, ٢ September ١٩٩٨

.

 

٧

. Prosecutor V. Kayishema and Ruzindana, Case No ICTR- ٩٥-١-T, ٢١

May

 

١٩٩٩

 

.

 

٨

 

. Law on the Establishment of the Extraordinary Chambers, with inclusion

of amendment as promulgated on

 

 

٢٧ October ٢٠٠٤ (NS/RKM/١٠٠٤/٠٠٦

).

 

٩

. Prosecutor v.Kristic,Trial Judgement, Case No.IT-٩٨-

٣٣،٢

 

August

٢٠٠١,(http://www.un.org/icty

.

 

تأثیر دیوان ھای کیفری بین المللی بر تعریف جرم نسل زدایی...................................................... ٧٦

مراجع

منابع فارسی

. ١. اردبیلی محمدعلی، حقوق بین الملل کیفری، گزیده مقالات، نشر میزان، تھران، چاپ پنجم، پاییز ١٣٨٨

٢. شیری عابد علی رضا، نسل کشی و جرایم علیھ بشریت، پژوھشنامھ ٢، پژوھشکده تحقیقات استراتژیک، تھران، ٢ خرداد

.١٣٨٧

٣. کسسھ آنتونیو، حقوق کیفری بین المللی، ترجمھ حسن پیران، انتشارات جاودانھ جنگل، چاپ اول، ١٣٨٧ تھران.

کتب و مقالات لاتین

١

. A. Schabas William, Genocide in International Law, Cambridge university press: Cambridge

٢٠٠٠

٢

 

 

. Cassesse Antonio, International Criminal law, (Oxford university press ٢٠٠٣

).

 

٣

. J.Andreopoulos George,Published by University of Pennsylvania Press

١٩٩٤

٤

 

 

 

. Kantonen. Arto, Rwanda Crisis and Genocide in case Law of Rwanda Tribunal, University of

Helsinki Faculty of Law Department public International Law, April

 

 

٢٠٠٦

.

 

٥

 

. Steven R. Ratner,Accountability for Human Rights Atrocities in International Law, Beyond the

Nuremberg Legacy,

 

 

٢nded.(Oxford University Press:Oxford,٢٠٠١

).

 

٦

 

. Verdirame Guglielmo, the Genocid Definition in the Jurisprudence of the AD HOC Tribunals,

International and Comparative Law Quarterly Vol.

 

 

٤٩ July ٢٠٠٠

.

 

اسناد بین المللی

١

. Reservation to Convention on the prevention and punishment of the crime of Genocide, ١٩٥١

I.C.J

 

٢٣

 

(Advisory opinion)

 

٢

. Secretary General , Report Pursuant to paragraph ٢ of resolution ٨٠٨ (١٩٩٣

) of the Security

Council,

 

 

٣ May ١٩٩٣ , S/

٢٥ ٧٠٤

٣

 

 

. Nottebohm (Liechtenstein V. Guatemala) (Merits) [١٩٥٥] I.C.J Rep. ٤.n ٤٩

.

 

٤

. Minorities in upper Silesia , ICJ, n ٤٩

.

 

٥

. Prosecutor V. Jelisic, Case No. IT-٩٥-١٠-T, ١٤ December ١٩٩٩

.

 

٦

. Prosecutor V. Akayesu Case No. ICTR- ٩٦-٤-T, ٢ September ١٩٩٨

.

 

٧

. Prosecutor V. Kayishema and Ruzindana, Case No ICTR- ٩٥-١-T, ٢١ May ١٩٩٩

.

 

٨

 

. Law on the Establishment of the Extraordinary Chambers, with inclusion of amendment as

promulgated on

 

 

٢٧ October ٢٠٠٤ (NS/RKM/١٠٠٤/٠٠٦

).

 

٩

. Prosecutor v.Kristic,Trial Judgement, Case No.IT-٩٨-٣٣،٢ August٢٠٠١,(http://www.un.org/icty

.