واکاوی فلسفه قصاص با تکیه بر تفسیر المیزان

مطالعات فقهی و فلسفی

مقاله 2، دوره 7، شماره 27، مهر 1395، صفحه 7-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید عباس زاده مهنه^{* 1}؛ حسین نمازی فر²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی

²عضو هیئت علمی دانشگاه بین الملل امام خمینی(ره)

چکیده

حکم قصاص از جمله احکام اساسی دین اسلام است که اجرای آن در جامعه مورد اهتمام و تأکید شارع مقدس قرار گرفته است. لکن امروزه این سؤال مطرح است که آیا این حکم همچنان که دشمان اسلام اذعان می‌کنند حکمی ضد حقوق بشری است یا خیر؟ ازاین‌رو باتوجه به اهمیت موضوع، نگارنده در پاسخ به این سؤال ضمن تبیین فلسفه و حکمت حکم قصاص از دیدگاه علامه طباطبائی، معتقد است این حکم نه‌تنها ضد حقوق بشری نیست بلکه همچنان که علامه طباطبائی(ره) با استعانت از کلام وحی فرمودند؛ اجرای حکم قصاص در راستای مصلحت و سعادت نوع بشر است چرا‌که مصلحت عموم تنها با قصاص تامین می‌شود، چون قصاص است که حیات را ضمانت می‌کند نه عفو کردن و دیه گرفتن و نه هیچ چیز دیگر، و این حکم هر انسان داراى عقل است و از منظر ایشان اگر یک فرد از نوع بشر کشته شود، خلقت خدا تباه شده، و در نتیجه غرض خداى سبحان که بقاى انسانیت از نسلی به نسل دیگر است، باطل می‌شود. بنابراین قاتل در مقام معارضه و منازعه با مقام ربوبى برآمده است، بنابراین بهترین و حکیمانه‌ترین راه برای حفظ حیات انسان‌ها و محفوظ ماندن خون آن‌ها حکم قصاص است چرا که اگر خواسته باشیم کسی را از قتل دیگری منصرف کنیم، اطمینان ترین راه آن، تهدید نمودن او به مقابله به مثل است و الّا هر مجازات دیگری ممکن است برای او قابل قبول باشد و او را از قصد خود منصرف نکند.

کلیدواژه‌ها

"تفسیر المیزان"؛ "فلسفه قصاص"؛ "قتل نفس"؛ " قتل عمد"

مراجع