تحلیل توسعه منطقه ای استان مرکزی با استفاده از تکنیک های چند معیاره به منظور دستیابی به توسعه متوازن

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 8، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 39، شهریور 1396، صفحه 285-299   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جمیله توکلی نیا¹؛ وحید گودرزی^{* 2}؛ رقیه صمدی³

¹دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

امروزه تخصیص غیر منطقی و ناعادلانه منابع و امکانات به مناطق خاص و محروم کردن مناطق دیگر از این گونه تسهیلات، موجب نابرابری های منطقه ای شده است. موضوعی که بازتاب آن را در چشم انداز جغرافیایی شهرها و رشد ناهمگون آنها در شهرهای ایران نیز می توان یافت. از این رو برای ایجاد تعادل و به منظور شکل دادن فضاهای مناسب و همگون، مطالعات منطقه ای مطرح می گردد. منظور از مطالعات منطقه ای، یافتن توانایی ها و میزان ظرفیت هر منطقه برای رشد و توسعه است. پژوهش حاضر به منظور تعیین درجه توسعه یافتگی بخش های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی شهرستان های استان مرکزی و رتبه بندی آن ها بر اساس میزان توسعه یافتگی با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با استفاده از از تکنیک های تصمیم گیری چند متغیره TOPSIS, SAW, VIKOR و تکنیک تاکسونومی عددی انجام شده است. نتایج به دست آمده از تکنیک های مورد استفاده با روش کپ لند مقایسه شدند. در این مطالعه برای شناسایی و  تعیین درجه توسعه یافتگی هر یک از شهرستان های استان مرکزی با استفاده از آخرین آمار و اطلاعات موجود در سالنامه  های آماری ، 53 شاخص در زمینه های بهداشتی و درمانی، فرهنگی، اجتماعی، مسکن و ساختمان، صنعت، امور زیربنایی وخدمات مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته های حاصل از این پژوهش، عدم توزیع همگن و متوازن امکانات و خدمات در شهرستان های استان مرکزی را نشان میدهد. به طوریکه از مجموع 12 شهرستان استان ، شهرستان های اراک، ساوه و خمین در رتبه های نخست قرار گرفته و شهرستان های آشتیان، خنداب و فراهان رتبه های آخر را به خود اختصاص دادند. در مجموع شهرستان های استان مرکزی از نظر برخورداری از شاخص های منتخب همسان نبوده و در سطح استان  نابرابری دیده می شود.

کلیدواژه‌ها

توسعه؛ برنامه ریزی منطقه ای؛ تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره؛ استان مرکزی

مراجع

Amiri, M. (2010). Group Decision Making for Choosing Machine Tools Using Fuzzy Vocabulary Method. Journal of Management Studies, 6 (16), 167-188. (In Persian)

Asgharizadeh, E., Zabihi Jahramkhan, M. (2013). Evaluation and Rated Development of Rural Areas Using Multi-Attribute Decision Making Techniques (Case Study: Villages of Sari). Rural Research and Planning, 3, 27-48. (In Persian)

Asgharizadeh, E., Ehsani, R., & Valipour, F. (2011). Performance appraisal of managers by using 360 degree method and VIKOR technique (Case study: Agricultural Jihad Research Center). Industrial Management Studies, 19 (23), 21-43. (In Persian)

Asgharpour, M. J. (2009). Multi-criteria Decision Making. Seventh Edition, Tehran: Tehran University Press. (In Persian)

Azad Ermaki, T. (2011). Sociology of the Development of Principles and Theories. Tehran: Publishing of Elm.(In Persian)

Ghanbari, A., Shojaei Vand, B., & Zeynali, B. (2014). Ranking of cities in East Azarbaijan province based on Urban Tourism Infrastructure with Multi-criteria Decision Making Methods. Journal of Geography and Regional Urban Development, Successive 12, 89-112. (In Persian)

Godarzi, V. (2016). Comparative Analysis of Housing Indicators in Urban Areas with Social Justice Approach in Tehran Metropolitan Area. Master's thesis in Geography and Urban Planning, Isfahan University. (In Persian)

Haughton, G., & Counsell, D. (2004).  Regions, Spatial Strategies and Sustainable Development, Routledge.

Hekmatnia, H., & Mousavi, M. (2011). Model Application in Geography. Emphasis on Urban and Regional Planning. Yazd: Modern Science, Second Edition. (In Persian)

Lotfi, S., & Shabani, M. (2013). Presentation of a Consolidated Model for Regional Development Ranking (Case Study of Mazandaran Health Department). Journal of Applied Geosciences Research, 28, 7-30. (In Persian)

Lukovics. M. (2009). Measuring Regional Disparities: Evidence from Hungarian Subregions.

Nojavan, M., Mohammadi, A.A., & Salehi, I. (2011). Application of Multi-criteria Decision Making Methods in Urban and Regional Planning with Emphasis on TOPSIS and SAW Methods. Urban Management Magazine, 28, 285-296. (In Persian)

Mir Fakhreddini, S.H., Tahari Mehrjardi, M. H., & Zarei Mahmoud Abadi, M. (2012). Prioritizing the Effective Factors on Improving the Quality of Library Services Based on the Layeb Coal Model Indices Using the MADM Approach. Information Quarterly and Public Libraries, 18 (4), 449-468. (In Persian)

Misra, R.P. (1985). A New Concept of Development Issues, Selected Economic Issues No. 46. Translation by Hamid Farahani Rad, Tehran: Planning and Budget Organization, Center for Economic and Social Documents. (In Persian)

Momeni, M. (2012). New Issues in Operations Research. Fourth Edition, Tehran: Ganj Shayegan Publishing. (In Persian)

Nasiri, H. (2000). Sustainable Development of Third World Perspective. Farhang and Andisheh Publications. (In Persian)

Pike, A., Rodriguez-Pose, A., & Tomaney, J. (2004).  Local and Regional Development. Routledge.

Pourahmad, A., & Khaliji, M.A. (2014). Capability Analysis of Urban Services Analysis Using VIKOR Technique Case Study of Bonab City. Journal of Spatial Planning, 4 (2), 1-16. (In Persian)

President's Planning and Controlling Deputy. (2013). Needs and Approaches to Regional Planning. Regional Development and Development. (In Persian)

Saifuddini, F., & Panahandeh khah, M. (2010). Challenges and Obstacles to Regional Development in Iran. Human Geography Research, (42) 73, 83-98. (In Persian)

Salimifar, M., Nowroozi, R., & Motahari, M. (2009). Measuring Industrial Development and Regional Development of Khorasan Razavi Provinces, South and North. Journal of Economic Research, 9 (4), 175-196. (In Persian)

Sarrafi, M. (2000). Fundamentals of Regional Development Planning. Tehran: Organization for Management and Planning.Center for Scientific Documents and Publications. (In Persian)

Statistical Yearbook of Markazi Province, (2011).

Todes. H. (2001).  A the use of spatial framework in regional development in South Africa. regional studies, vol 35.

United Nation Development Program. (1994). Human development Report , New York, Oxford University Press. p.13.

Wheeler, S. (2002). The New Regionalism: Key Characteristics of an Emerging movement, Journal of the American Planning Association, 68 (3), 267-278.

 

Ziyari, K.A., Mehdiyan, M., & Ali Mehdi (2013). Investigating and evaluating the spatial justice of utilizing urban public services based on population distribution and accessibility in Babolsar city. Journal of Applied Geosciences Research, 13 (28), 242-217. (In Persian)