تاملی بر اخلاق مراقبت در مکتب تربیتی سعدی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 2، دوره 9، شماره 32، شهریور 1396، صفحه 51-94   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فتانه سمسار خیابانیان¹؛ کامران پاشایی فخری²؛ پروانه عادل زاده³

¹مدرس دانشگاه

²عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تبریز

³عضو هیئت مدیره دانشگاه آزاد اسلامی تبریز

چکیده

سعدی در عرصة نظم و نثر جزو کسانی است که به بُعد اخلاق توجه ویژه ای داشته است. مضمون بوستان سعدی، که اولین اثر مدون وی و جزو شاهکارهای بی رقیب شعر فارسی است، اخلاق و تربیت و سیاست و اجتماعیات می باشد که در ده باب گردآوری شده است. گلستان نیز گرچه هشت باب مختلف و یک مقدمه دارد اما، مضمون اصلی تمام باب های آن اخلاق است و نکته برجسته این آثار حکایاتی است که همه، انسان بااخلاق را با زبانی نرم و دلنشین برای مخاطب می شناساند. سعدی توانسته است اثری کاملاً شخصی در بهترین سنت رساله های اخلاقی فارسی پدید آورد. نکته حایز اهمیتی که در مداقه این آثار به دست می آید، عبارت است از نقش موثر توام عقل و احساس در اجرای اصول اخلاقی در جامعه که بیانگر هدف غایی سعدی می باشد چراکه، هدف او شناساندن اصول اخلاقی برای مردم نیست بلکه، جاری ساختن اخلاق متعهدانه در روح تک تک افراد جامعه می باشد که برای نیل به این مقصود اخلاق سنتی و اخلاق مراقبت در کنار هم و با هدایتگری نبوغ حکیم نواندیش ایفای نقش می کنند. در این مقال سعی بر آن است روش کاربرد توام عقل و عاطفه را از دیدگاه تربیتی سعدی واخلاق مراقبت را عیان تر طرح نماییم.

کلیدواژه‌ها

اخلاق مراقبت؛ اخلاق سعدی؛ جنسیت اخلاق؛ اخلاق فمینیسم

مراجع

1. قرآن کریم
2.  احمدیان، سکینه؛ (1387)، پژوهشی پیرامون جایگاه تربیت و اخلاق در اسلام با تکیه بر آثار مولانا و سعدی، چاپ اول، تهران، انتشارات لوح زرین.
3.  اسلامی، سیدحسن، (1387)، جنسیت و اخلاق مراقبت، مطالعات راهبردی زنان، فصلنامه شورای اجتماعی زنان،  سال یازدهم.
   1. -------------، (1387)، «اخلاق و جنسیت در حدیث خصال النساء»، علوم حدیث، شماره49 .
4.  پرکینز گیلمن، شارلوت، (1388)، زنستان، ترجمه نوشین احمدی خراسانی، تهران: نشر توسعه.
5. تانگ، رزمری، (1387)، نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی، ترجمة منیژه نجم‌عراقی، تهران: نشر نی.
6.  ترابی، علی اکبر، (1376)، جامعه شناسی ادبیات فارسی، تبریز: فروغ آزادی.
7. جناب زاده،‌ محمد، (1317)، تعلیم و تربیت از نظر سعدی، تهران: سیروس.
8. جی گنسلر، هری، (1385)، درآمدی جدید به فلسفه اخلاق، ترجمه‌ی حمیده بحرینی، تهران: نشر آسمان خیال.
9. خزائلی، محمد، (1356)، شرح بوستان، تهران: جاویدان.
10. خطیب رهبر، خلیل، (1378)، گلستان سعدی، تهران: صفی علیشاه، چاپ بیست و یکم. 
11. دشتی، علی، (1338)، در قلمرو سعدی، تهران: کیهان.
12.  شهیدی، سید جعفر، (1370)، ترجمه نهج البلاغه،گردآوری سید رضی، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
13. صانعی دره بیدی، منوچهر، (1387)، فلسفه اخلاق و مبانی رفتار، تهران: سروش، چاپ دوم.
14.  طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1382)، المیزان فی تفسیرالقرآن، ت‍رج‍م‍ه سید م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر م‍وس‍وی‌ه‍م‍دان‍ی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
15.  طوسی، خواجه نصیرالدین، (1373)، اخلاق ناصری، تحقیق مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
16. فروغی، محمد علی، (1351)، کلیات سعدی، تهران: انتشارات امیر کبیر، چاپ دوم.
17.  فوشه کور، شارل – هنری دو؛ (1377)، اخلاقیات: مفاهیم اخلاقی در ادبیات فارسی، چ اول، مترجمان: محمدعلی امیر معزی و عبدالحمید روح بخشان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی و انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران.
18. کانت، ایمانوئل، (1375)، بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق: گفتاری در حکمت کردار، (ترجمه حمید عنایت و علی قیصری)، تهران: خوارزمی.
19. ---------، (1380)، مابعدالطبیعه اخلاق: مبانی مابعدالطبیعی تعلیم فضیلت (فلسفه فضیلت)، (ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی)، تهران: نقش و نگار.
20. کمیسیون‌ملی‌یونسکو-ایران، (1374)، ذکر جمیل سعدی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
21. مدرسی، سیدمحمدرضا، (1371)، فلسفه اخلاق، تهران: سروش.
22. میل، جان استوارت، (1379)، انقیاد زنان، ترجمة علاءالدین طباطبایی، تهران: هرمس.
23. هاشمی، جمال، (1378)، سعدی و روان شناسی نوین، تهران: شرکت سهامی انتشار.
24.  هدفیلد، ژ.آ،‌ (1351)، روانشناسی و اخلاق، ترجمه دکتر علی پریور، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
25.  یثربی، یحیی، (1384)، عرفان عملی در اسلام، قم: دفتر نشر معارف، چاپ دوم.

1-Robinson, Fiona, (1997). Globalizing Care, Ethics, Feminist Theory, and International Relations, in: Alternatives: Global, Local, Political, Vol. 22, No. 1, Published by: Sage Publicrations, Inc. Article Stable URL: http://www.jstor.org/stable/40644882