تحلیل مرگ و معاد در اسکندرنامه نظامی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 3، دوره 9، شماره 32، شهریور 1396، صفحه 95-133   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا سلیمانی دلارستاقی¹؛ عباس ماهیار²

¹دبیر- آموزش و پرورش

²استاد گروه ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج،ایران

چکیده

اعتقاد به روز رستاخیز ، شالودة فکری نظامی را تشکیل می‌دهد . نگرش حکیم گنجه دربارة دنیا و آخرت و پیوستگی این دو با هم ، او را از دیگر شاعران پیش از خود متمایز ساخته است . این نوشتار می‌کوشد تا سیمای مرگ را در کتاب «اسکندرنامه»، بر اساس آیات و قرآن و احادیث و دیگر کتب دینی بررسی کند و ارتباط آن را با مقولاتی چون دین ، دنیا و معاد دریابد .نظامـی ضمن اشراف بر فلسفة اسلاف و عقایـد آن‌ها ، سعـی دارد به تبییـن مباحثـی بپردازد که با اندیشه‌های اسلامی پیوندی دیرینه دارد. ضرورت وجود عالم دیگر، میل به بقا و جاودانگی ، نامیرایی روح ، ناپایداری دنیا، بازگشت به اصل ، معاد جسمانی و امثال آن، از جمله مسائلی است که در این جستار مورد ارزیابی قرار گرفته است . در این مقاله، ابتدا مباحث یاد شده به شیوه کتابخانه‌ای بررسی شده و سپس به روش تحلیلی-توصیفی به نگارش در آمده است.

کلیدواژه‌ها

مرگ؛ معاد؛ نظامی؛ اسکندرنامه

مراجع

1.  قرآن کریم
2.  ابن ابی جمهور ، محمّد بن زین الدّین ، ( 1361 ) عوالی اللآلی ، قم ، سیّدالشّهدا.
3.  ای پرک، لورا، (1385)، روان‌شناسی رشد، ترجمة یحیی سیّد محمّدی، تهران، ارسباران.
4.  بی ناس ، جان ، ( 1357 ) ، تاریخ جامع الادیان ، چاپ هفتم ، علی اصغر حکمت ، تهران ، انتشارات علمی و فرهنگی.
5.  پاینده ، ابوالقاسم ، ( 1360 ) نهج الفصاحه ، تهران ، جاوید.
6.  پورنامداریان، تقی، (1391)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، چاپ هشتم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
7.  تمیمی آمدی ، عبدالواحد ، ( بی تا ) ، غررالحکم و دُرَرالکلم، قم ، دفتر تبلیغات اسلامی.
8.  تن آیک او مستد، آلبرت، (1388)، تاریخ شاهنشاهی هخامنشی، ترجمة محمّد مقدّم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
9.  جرجانی، عبدالقادر بن عبدالرّحمن، اسرار البلاغه، (1389)، ترجمة جلیل تجلیل، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
10.  خاقانی ، افضل الدین ، ( 1374 ) ، دیوان خاقانی شروانی ، تصحیح ضیاءالدین سجادی ، چاپ پنجم ، تهران.
11.  دورانت، ویل، (1372)، یونان باستان (تاریخ تمدّن ویل دورانت)، ترجمة امیرحسین آریانپور و فتح الله مجتبایی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
12.  دهخدا، علی اکبر، (1377)، لغت‌نامه، چاپ دوم از دورة جدید، تهران، دانشگاه تهران.
13.  سبحانی ، جعفر ، ( 1358 ) ، معاد انسان وجهان، چاپ اوّل ، قم ، کتابخانه صدر، زوّار.
14. سیّد رضی ، (1381 ) نهج البلاغه ، ترجمه محمّد دشتی ، قم ، حضور.
15. سیوطی ، جمال الدین عبدالرحمن ابن ابی بکر ، ( بی تا ) جامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر ، لبنان ، بیروت ، دارالفکر.
16. صفا، ذبیح الله، (1386)، تاریخ ادبیات در ایران، چاپ شانزدهم، تهران، فردوس.
17.  صفی‌پوری، عبدالرحمن بن عبدالکریم، (1377 هـ. ق)، منتهی الارب فی لغة العرب، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
18.  صنعتی ، محمّد ، ( 1381 ) مرگ « مجموعه مقالات » ، چاپ اوّل ، تهران ، سازمان چاپ و انتشار.
19.  فرای، ریچاردن، (1373)، میراث باستانی ایران، ترجمة مسعود رجب نیا، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
20.  موسوی، سیّد جمال، (1395)، روان‌شناسی رشد، تهران، مشاوران صعود ماهان.
21.  نظامی گنجه‌ای ، الیاس بن یوسف ، ( 1378 ) ،اقبال نامه ، چاپ چهارم ، به تصحیح حسن وحید دستگردی ، به کوشش سعید حمیدیان ، تهران ، قطره.
22.  نظامی گنجه‌ای ، الیاس بن یوسف ، ( 1378 ) ، شرفنامه ، چاپ سوم ، به تصحیح حسن وحید دستگردی ، به کوشش سعید حمیدیان ، تهران ، قطره.