بررسی محتوای کنایه های غزلیات منزوی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 4، دوره 9، شماره 32، شهریور 1396، صفحه 135-177   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

معصومه صالحی طریق¹؛ احمد ذاکری²

¹دبیر/آموزش و پرورش

²دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.

چکیده

کنایه یکی از مهمترین و تأثیر گذارترین عنصرهای  زیبایی سخن است که اکثر شاعران به آن توجه داشته و به تناسب سخن خود از آن بهره ی کافی برده اند .یکی از این شاعران حسین منزوی است او که خود، به خوبی زبان را می شناسد و با زبان نرم و لطیف شعرش دل و جان مخاطبش را تسخیر می کند، برای ارتباط بیشتر با خواننده ،کنایه را نیز به طرز  ماهرانه ،به  خدمت کلام می گیرد .
در بررسی غزلیات منزوی،به این نکته پی می بریم که او سنت های بومی و کهن و آداب و رسوم و باورهای عامه را خوب می شناسد و با استفاده از آن ها و آمیختن این باورهای دیرینه ی  کهن سرزمینمان ،با زبان امروزی توانسته کنایه های بسیار زیبایی خلق کند که نه تنها به پیچیدگی کلامش منجر نشده ؛بلکه زبان گیرا و دلنشین او  را مردم پسندتر ساخته است .
جان مایه ی کنایه های منزوی ،مسایل سیاسی و اجتماعی و عاطفی و در مواردی مربوط به زندگی روزمره است که برخی از فرهنگ گذشته وام گرفته شده و برخی دیگر مربوط به فرهنگ معاصر است .
این مقاله می کوشد تا زاویه ی از زوایای کنایات منزوی را که با اندام های بدن پیوند دارد واکاوی نماید .

کلیدواژه‌ها

کنایه؛ منزوی؛ اعضای بدن انسان؛ شعر معاصر

مراجع

1. ابراهیم‌نژاد ،بهاره، حسین منزوی در قلمرو روایت، ، 281 ص.، نشر ترفند، 1394.
2. انوری ،حسن ، فرهنگ کنایات سخن، نشر سخن ،چاپ سوم.
3. ثروت ،منصور ، فرهنگ کنایات انتشارات سخن ،چاپ اول ،1375
4. خطیب دمشقی ،تلخیص المفتاح،احمد امینی  و خطیب قزوینی،نشر علمی کالج،1389
5. جرجانی ،عبدالقادر،اسرار البلاغه،جلیل تجلیل ، چاپ دانشگاه تهران،1389
6. جمال زاده ،سید محمد علی ،فرهنگ لغات عامیانه ،نشر ابن سینا 1341
7. دهخدا، علی‌اکبر، 1372، لغت‌نامه‌ی دهخدا، تهران، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
8. رازی ،شمس قیس، المعجم فی معاییر الاشعار العجم ،تصحیح مدرس رضوی ،انتشارات زوّار ،تهران 1360
9. رجایی،محمد خلیل،معالم البلاغه ،نشر دانشگاه شیراز ،چاپ پنجم 1379
10.  روزبه ،محمد رضا،  سیر تحول در غزل فارسی ، ،تهران انتشارات روزبه ،1380
11.  شفیعی  کدکنی ،محمد رضا،  صور خیال ،در شعر فارسی ، موسسه ی انتشارات آگاه ،تهران 1358
12.  شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا، 1368، موسیقی شعر، تهران، آگاه، چاپ دوم
13.  شمیسا ،سیروس ،  بیان و معانی ، نشر فردوس ،چاپ سوم ،1376
14.  شمیسا ،سیروس،فرهنگ تلمیحات،نشر فردوسی،چاپ اول 1369
15.  شمیسا، سیروس، ، سیر غزل فارسی (از آغاز تا امروز)، تهران، فردوس.1362
16.  طوسی،خواجه نصیر  ،اساس الاقتباس ،انتشارات دانشگاه تهران چاپ چهارم ،1367
17.  عظیمی ،محمد ،از پنجره های زندگانی ، نشر آگاه ، چاپ دوم ، 1386 
18.  عظیمی ،محمد، فرهنگ مسأله ها و اصطلاحات متداول در زبان فارسی- نشر قطره- چاپ سوم - 1382
19.  عقدایی  ،تورج، نقش خیال ، ،نشر نیکان ،چاپ اول ،زمستان 1381
20.  فتوحی ، محمود ، بلاغت تصویر، انتشارات سخن،1387
21.  فلاحتی ، عاطفه،عبداله پور ،فاطمه، فرهنگ کنایات در شعر معاصر 1، نشر علمی سینا ،چاپ اول ،1393
22.  محمدی ،محمد حسین،فرهنگ تلمیحات شعر معاصر ،1374
23.  منزوی ،حسین،مجموعه اشعار، انتشارات نگاه ،چاپ 1387
24.  هاشمی ،سید احمد، جواهر البلاغه ، مرکز مدیریت حوزه ی علمیه قم ،چاپ اول،1378
25.  همایی ،جلال الدین،نشر هما ، معانی و بیان ، چاپ اول ،1370.