شکوه وطن در نگاه ایلیا ابوماضی و ملک الشعرا بهار (بررسی و نقد تطبیقی وطنیات دو شاعر)

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 7، دوره 9، شماره 32، شهریور 1396، صفحه 229-276   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

نزهت نوحی

دانشگاه ازاد اسلامی زنجان, زنجان, ایران.

چکیده

حب وطن نشان لطافت روح، رشد معرفت و انعکاس اصالت نژاد هر نویسنده و شاعر متعهدیست. در زبان عربی و فارسی «وطنیات» موضوعی است که در ادوار گوناگون تاریخ ادبیات در نظم و نثر جلوه‌گر بوده است. ناله و حنین بر ربع و اطلال و دمن در شعر عرب و به تبع آن در شعر فارسی نمونه‌هایی از این پرداخت‌هاست. در شعر معاصر عربی و فارسی نیز «حب وطن» همچنان از شاخصه‌های مهم شعر سیاسی- اجتماعی است. در آن سو امیرالشعرای عرب «احمد شوقی»، «الیاس فرحات» و بویژه «ایلیا ابوماضی» و در این سو «عارف»، «میرزاده‌ی عشقی»، «ایرج میرزا» و بویژه «ملک الشعرا بهار» را می‌توان نام برد. مقاله حاضر با هدف بررسی و نقد تطبیقی وطنیات بهار و ابوماضی، ما را به دریافت‌های جالبی از همسانی‌های فکری، ساختاری و صوری دو ادبیات رهنمون می‌سازد و چون همیشه مهر تأییدی بر پیوند ناگسستنی زبان و ادبیات دو ملت می‌نهد.

کلیدواژه‌ها

وطنیات؛ شعر مهجر؛ جنبش مشروطه؛ ایلیا ابوماضی؛ ملک الشعرا بهار

مراجع

1- ابوماضی، ایلیا، 1978، «دیوان الخمائل»، ط17، بیروت، دارالعلم للملایین.

2- ابوماضی، ایلیا، 1986، «دیوان الجداول»، بیروت، دارالعلم للملایین.

3- ابوماضی، ایلیا، 1911، دیوان «تذکار الماضی»، مقدمه بقلم جبران خلیل جبران، القاهره، المطبعه المصریه.

4- ابوماضی، ایلیا، «دیوان»، نسخه pdf قابل دسترس در:

Al-hakawati.net/arabic/Civilizations/diwanindex6a3.pdf                      

5- ابی ماضی، ایلیا، من دون سنة طبع، «دیوان»، المقدمة بقلم زهیر میرزا، بیروت.

6- آدمیت، فریدون،)1363الف)، «فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران»، چ3، تهران، پیام.

7- آدمیت، فریدون، (1363ب)، «اندیشه‌های طالبوف تبریزی»، چ2، تهران، دماوند.

8- آدمیت، فریدون، 1355، «ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران»،2ج، چ1، تهران، پیام.

9- آژند، یعقوب، 1363، «ادبیات نوین ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی»، تهران، امیرکبیر.

  10- الخطیب التبریزی، 1994م، «شرح دیوان ابی تمام»، جزء2، ط2، بیروت، دارالکتاب العربی.

11- الخفاجی، محمد عبدالمنعم، 1922م، «دراسارت فی الادب العربی الحدیث»، ط1، بیروت، دار الجبل.

12- الخفاجی، محمد عبدالمنعم، 1986م، «قصة الادب المهجری»، بیروت، دار الکتاب اللبنانی.

13- الشیخ، غرید، 1999م،  «دیوان جریر»، ط 1، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.

14- الناعوری، عیسی، 1977، «ایلیا ابوماضی رسول الشعر الحدیث»، المقدمه بقلم فدوی طوقان، ط2، بیروت، منشورات عویدات.

15- الهواری، صلاح الدین، 2004م، «دیوان امریءالقیس»، ط1، بیروت، دار و مکتبه الهلال.

16- بدوی، مصطفی، 1369، «گزیده‌یی از شعر عربی معاصر»، ترجمه غلامحسین یوسفی و یوسف بکار، تهران، اسپرک.

17- برهومی، خلیل، 1993، «ایلیا ابوماضی شاعر السؤال والجمال»، ط1، بیروت، دارالکتب العلمیه.

18- بهار، محمد تقی، 1379، « تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران»، 2ج، چ5، تهران، امیرکبیر.

19- بهار، محمدتقی، 1380، «دیوان اشعار»، ج 2، تهران، توس.

20- جبر، جمیل،1922، « ایلیا ابوماضی »، بیروت، دار المشرق.

21- خوری، ﺃلفرد،1982، «ایلیا ابوماضی شاعر الجمال و التفاؤل و التساؤل»، بیروت، منشورات بیت الحکمه، سلسله المصابیح.

22- زرین کوب، عبدالحسین، 1373، «با کاروان حلّه»، چ8، تهران، علمی.

23- ساروخانی، باقر، 1375، «درآمدی بر دایرةالمعارف علوم اجتماعی»، چ1، تهران، کیهان.

24- سپانلو، محمدعلی، 1369، «چهار شاعر آزادی»، تهران، نگاه.

25- شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1359، «ادوار شعر فارسی(از مشروطیت تا سقوط سلطنت)»، چ1، تهران، توس.

26- شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1380، «شعر معاصر عرب»، چ1، تهران، سخن.

27- صبور، داریوش، 1378، «بر کران بیکران»، چ 1، تهران، سخن.

28- عابدی، کامیار، 1376، «به یاد میهن (زندگی و شعر بهار)»، تهران، ثالث.

29- عباس، احسان، نجم، محمد یوسف، 1982، «الشعر العربی فی المهجر امیریکا الشمالیه»، ط3، بیروت.

30- فرشیدورد، خسرو، 1373، «درباره‌ی ادبیات و نقد ادبی»، چ2، تهران، امیرکبیر.

31- یوسفی، غلامحسین، 1369، «چشمه روشن»، چ2، تهران، علمی.

32- یونس، عبدالطیف، 1981، «المغتربون»، بیروت، دار صادر.