مطالعه نمونه های جاندار انگاری در اسطوره ها و ادبیات ایران

مطالعات نقد ادبی

مقاله 5، دوره 11، شماره 43، شهریور 1395، صفحه 95-109   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حماسه طحانی^{* 1}؛ درّه دادجو توکلی²

¹دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

جاندارانگاری و روح بخشی به همه موجودات غیر انسانی حالتی است که از روزگاران کهن در ذهن بشر وجود داشته و دلایل مختلفی همچون ترس از طبیعت و جهان ناشناخته ( فتیشیزم) و یا احترام و علاقه به همراهی با برخی از مظاهر طبیعی ( توتمیسم) برای این اندیشه بیان شده که در هر حال همه گویای نوعی " هم­ذات پنداری" هستند زیرا انسان همیشه در صدد بوده که تنهایی خود را با روح بخشیدن به دیگر موجودات جبران کند.
این مقاله  با روش توصیفی– تحلیلی و بر پایه داده های کتابخانه ای  گردآوری شده است و به بررسی ریشه های جاندار انگاری و نیز  به حضور این اندیشه در اساطیر کهن جهان و سپس ایران باستان و ادبیات کلاسیک و معاصر، با ذکر نمونه هایی می پردازد تا از این طریق وجود ناخودآگاه این نیاز بشر به همراه بودن با همه مظاهر هستی که گاه در قالب نظم و گاه در قالب نثر نمود پیدا کرده است، اثبات شود.

کلیدواژه‌ها

جاندار انگاری؛ تفکر؛ مظاهر طبیعت؛ اسطوره؛ ادبیات

مراجع

آموزگار، ژاله.(1388). تاریخ اساطیری ایران، تهران: انتشارات سمت.

الیاده، میرجا.( 1381). چشم اندازهای اسطوره، ترجمه جلال ستاری، چاپ اول، تهران: نشر طوس.

اسدی طوسی.(1365). لغت فرس ، تصحیح فتح اله مجتبایی و علی اشرف صادقی،تهران: انتشارات خوارزمی.

پورداود، ابراهیم.(1347).یشت ها جلد 2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

پورجوادی، نصراله.(1393). زبان حال در عرفان و ادبیات فارسی، چاپ دوم، تهران: فرهنگ نشر نو.

توفیقی، حسین.(1384). آشنایی با ادیان بزرگ، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب.

حافظ.(1377). مقدّمه احمد محمّدی( ملایری)، چاپ چهارم، تهران: انتشارات زرّین.

حقوقی، محمّد.(1379). شعر  زمان ما 5 نیما یوشیج،(شعر نیما از آغاز تا امروز شعرهای برگزیده تفسیر و تحلیل موفق ترین شعرها )، تهران: انتشارات نگاه.

همو.‌‌‌‌‌‌‌‌(1371). شعر زمان ما 3 سهراب سپهری، (شعر سپهری از آغاز تا امروز شعرهای برگزیده تفسیر و تحلیل موفق ترین شعرها ) تهران: انتشارات نگاه.

همو.(1387). شعر زمان ما 2 مهدی اخوان ثالث (از آغاز تا امروز شعرهای برگزیده تفسیر و تحلیل موفق ترین شعرها)، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات نگاه. 

دبیر سیاقی ،محمد.(1363). دیوان منوچهری دامغانی، چاپ سوم،تهران، انتشارات زواره

دهلوی، امیر خسرو.(1343). دیوان اشعار، به تصحیح سعید نفیسی، تهران: انتشارات جاویدان.

راشد محصل، محمد تقی.(1375). وزیدگی های زادسپرم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

ژیران ف، لاکوئه دلاپورت.(1375). فرهنگ اساطیر یونان، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: انتشارات فکر روز.

سعدی، شیخ مصلح الدین محمد عبدالله.(1378). کلیات سعدی، یه تصحیح فروغی، محمدعلی، تهران: نشر پیمان.

سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم.(1382). ادیان ابتدایی و خاموش، قم: آیت عشق.

شاتوک، سیبل.(1382). آیین هندو، ترجمه محمدرضا بدیعی، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

شمیسا، سیروس.(1375). بیان و معانی، تهران: انتشارات فردوس.

عریان، سعید.(1378). فارسی باستان، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.

همو.(1371). متون پهلوی، تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. 

عطار نیشابوری، شیخ فرید الدین محمد.(1379). به تصحیح سید صادق گوهرین، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

فردوسی ابوالقاسم.(1374). شاهنامه به تصیح رول مول، تهران: انتشارات بهزاد.

کادن ، جی.ای.(1380). فرهنگ توصیفی ادبیّات و نقد، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: انتشارات شادگان.

گریمال، پیر.(1373). اسطوره های بابل و ایران باستان، ترجمه ایرج علی آبادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 

گویری ،سوزان.(1382). یسن های اوستا و زند آنها، تهران: نشر ققنوس.

مبلغی آبادانی، عبد الله.(1373). تاریخ ادیان و مذاهب جهان، قم: نشر سینا.

ناس، جان بی.(1370). تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

نظامی. (1388). خسرو شیرین، به کوشش سعید حمیدیان با تصحیح و حواشی متن وحید دستگردی، چاپ نهم، تهران: انتشارات قطره.

Reichelt‚ Hans(1968)‚ Avesta Reader‚Berlin

Humbach‚ Helmut‚(1991), parth I‚ Heidelberg