محدوده اختیارات ولایت فقیه با تأکید بر دیدگاه امام خمینی (ره)

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 3، دوره 3، شماره 10، بهمن 1395، صفحه 33-46   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

علی جعفرزاده دیزابادی^*

هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

چکیده

حاکمیت ولایت فقیه در عصر غیبت این سؤال را به دنبال می­آورد که آیا محدوده اختیارات ولایت فقیه در حد اختیارات معصومین (ع) می­باشد؟ یا این­که اختیارات آنان کم­تر و محدودتر از اختیارات معصومین (ع) است؟ به عبارت دیگر اختیارات ولایت فقیه در دایرۀ سیاست و حاکمیت مطلق است یا مقیّد؟ در این رابطه دو دیدگاه مطرح است عده­ای از دانشمندان اسلامی برآنند که ولی فقیه در حوزه حاکمیت همانند معصومین (ع) بسط الید می­باشند ولی در مقابل عده­ای دیگر برآنند که دایره حاکمیت آنان محدود است. در این نوشتار با توجه به رویکرد فقهی علمای برجسته با تاکید بر نظریه فقهی امام خمینی (ره) ثابت شد که اختیارات ولی فقیه در امر حاکمیت نه تنها مقید نمی‌باشد بلکه به میزان اقتضای تأمین مصالح مسلمان توسعه دارد؛ یعنی فقیه حاکم، در اداره­ی امور کشور، حق دخالت و تصمیم گیری دارد. در حقیقت او، همانند یک زمام­دار مبسوط­الید، دارای همه­ی اختیارات حکومتی است. در غیر این صورت مصالح مسلمانان ایفاد نمی­گردد که از اهم وظایف حاکم اسلامی است. بنابراین، در این رابطه هیچ فرقی بین حاکمیت معصومین (ع) با حاکمیت غیر معصومین نیست.

کلیدواژه‌ها

ولایت فقیه؛ امام خمینی؛ اختیارات ولی فقیه؛ دیدگاه امام

مراجع

1. آل بحر العلوم، سید محمد، 1362 هـ. ش، بلغۀ الفقیه، چاپ چهارم، منشورات مکتبۀ الصادق، تهران.
2. انصاری، مرتضی، 1415هـ. ق، کتاب القضاء و الشهادات، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، قم.
3. جوادی آملی، عبدالله، 1378هـ ش، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، اسرا، قم.
4. حرعاملی، محمدبن الحسن، 1401هـ. ق، وسایل الشیعه، چاپ پنجم، مکتبۀ الاسلامیه، تهران.
5. خویی، ابوالقاسم، 1422هـ. ق، منهاج الصالحین، مؤسسۀ احیاء آثار الامام الخویی، قم.
6. کدیور، محسن، 1387، نظریه­های دولت در فقه شیعه، نشر نی، تهران.
7. کرکی (محقق ثانی)، علی بن حسین، 1409 هـ. ق، رسائل المحقق الکرکی، چاپ اول، کتابخانه آیۀ الله مرعشی نجفی و دفتر نشر اسلامی، قم.
8. کلینی، محمد بن یعقوب، 1362هـ. ش، الکافی، چاپ دوم، اسلامیه، تهران.
9. مراغی، میر عبد الفتاح، بی تا، عناوین، بی جا.
10. معرفت، محمد هادی، 1377هـ. ش، ولایت فقیه، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
11. مفید، محمد بن نعمان، 1413هـ. ق، المقنعه، چاپ اول، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، قم.
12. موسوی خمینی، روح الله، 1373هـ. ش، ولایت فقیه، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، قم.
13. موسوی خمینی، روح الله، 1378 هـ. ش، صحیفه نور، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران.
14. موسوی خمینی، روح الله، بی تا، کتاب البیع، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران.
15. نائینی، محمد حسین، 1413هـ. ق، المکاسب و البیع، چاپ اول، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
16. نجفی، محمد حسن، 1981 م، جواهر الکلام، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
17. نراقی، احمد بن محمد، 1375هـ. ش، عوائد الایام، چاپ اول، مکتب الأعلام الاسلامی، قم.