تأثیر درمان شناختی ـ رفتاری بر بهبود کیفیت خواب سالمندان

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 7، دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 60، شهریور 1394، صفحه 60-68   

نویسندگان

سعیده هدایت¹؛ مختار عارفی^{* 2}

¹گروه روان‌شناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه

²گروه روان‌شناسی و مشاوره، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان گروهی شناختی ـ رفتاری بر بهبود کیفیت خواب در سالمندان می‌باشد. در این پژوهش نیمه آزمایشی، از طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه گواه استفاده شد. از میان همۀ سالمندان دارای مشکل خواب عضو کانون بازنشستگی شهر کرمانشاه در سال 1393، تعداد 30 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه گواه (15 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش در 8 جلسه 90 دقیقه‌ای درمان شناختی رفتاری به‌صورت گروهی شرکت کرد اما گروه گواه درمانی دریافت نکرد. هر دو گروه، پیش و پس از جلسه‌های درمانی به پرسشنامه کیفیت خواب پیتزبورگ (بایسی، 1989) پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تفاوت میانگین نمرات مؤلفه‌های کیفیت خواب در گروه آزمایش، پس از اجرای مداخله، نشان داد که درمان شناختی ـ رفتاری منجر به بهبود معنادار کیفیت خواب در پنچ مؤلفه آن شامل کیفیت ذهنی خواب (001/0P < )، تأخیر در خواب (001/0P < )، مدت خواب (001/0P < )، کفایت خواب (001/0P < ) و اختلال خواب (001/0P < ) شده است. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که درمان شناختی ـ رفتاری می تواند منجر به ارتقاء کیفیت خواب در سالمندان شود. بنابراین، با توجه به یافته‌های این پژوهش، آموزش این مداخله به کادر درمان و پرستاران شاغل در حیطه سالمندی توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

درمان شناختی ـ رفتاری؛ کیفیت خواب؛ سالمندان

مراجع

Belanger, L., Leblanc, M., &amp; Morin, C.M. (2012). Cognitive behavioral therapy for insomnia in older adults. Cognitive Behavioral Practice, 19(1): 101-15. Buysse, D.J. (1989). The Pittsburgh Sleep Quality Index: A new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry research, 28: 193-213. Edinger, J.D., &amp; Sampson, W.S. (2003). A primary care friendly cognitive behavioral insomnia therapy. Sleep, 26: 177-182. Harrington, J.J., &amp; Avidan, A.R. (2005). Treatment of sleep disorders in elderly patients. Current Treatment Options in Neurology, 7, 5: 52-339. Harvey, A.G. (2005). A cognitive theory of and therapy for chronic insomnia. Journal of Cognitive Psychology, 19: 41-60. Jacobs, G.D., Pace-schott, E.F., Stickgold, &amp; Otto, M.W. (2004). Cognitive behavior therapy and pharmaco therapy for insomnia: A randomized controlled trial and direct comparison. Archives of Internal Medicine, 164: 1888-1896. Joshi, S. (2008).Nonpharmacologic therapy Insomnia in the elderly. Clinics in Geriatric Medicine, 24, 1: 107-119. Mitchel, M.D., Gehrman, P., &amp; Perlis, M. (2012). Comparative effectiveness of cognitive behavioral therapy for insomnia: systematic review. BMC Family Practice, 13, 40. Morin, C.M. (1999). Nonpharmacologic treatment of chronic insomnia. Sleep, 22, 8: 56-134. Morin, C.M., Blais, F., &amp; Savard, J. (2002). Are changes in beliefs and attitudes about sleep related to sleep improvements in the treatment of insomnia?. Behavior Research and Therapy, 40: 741-752. Morgane, K., Dixon, S., Mathers, N., Thompson, J., &amp; Tomeny, M. (2003). Psychological treatment for insomnia in the management of long-term hypnotic drug use: a pragmatic randomized controlled trial. British Journal of General Practice, 53: 923-928. Riemann, D., &amp; Perlis, M.L. (2009). The treatments of chronic insomnia: a review of benzodiazepine receptor agonists and psychological and behavioral therapies. Sleep Medicine Reviews, 13: 205-214. Rush, J. (2000). Hand book of psychiatric measures. American Psychological Association-Washingto Dc. Sivertsen, B., Omvik, S., Pallesen, S., Havik, O., &amp; Kvale, G. (2006). Cognitive behavioral therapy vszopiclone for treatment of chronic primary insomnia in older adults: a randomized controlled trial. Journal of the American Medical Association, 295, 24: 28-51. Taylor, D.J., Lichstein, K.L., Weinstock, J., Sanford, S., &amp; Temple, J.R. (2007).A pilot study of cognitive-behavioral therapy of insomnia in people with mild depression. Behavior Therapy, 38(1): 49-57. Tikotzky, L., &amp; Sadeh, A. (2010).The role of cognitive-behavioral therapy in behavioral childhood insomnia. Sleep Medicine Reviewe, 11: 686-691.