تأثیر آموزش برنامۀ تربیت سازنده به مادران، بر مهارت‌های خودکنترلی کودکان با اختلال نارسایی توجه/‌ بیش‌فعالی در دورۀ دبستان

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 11، دوره 17، شماره 3 - شماره پیاپی 65، بهمن 1395، صفحه 109-117   

نویسندگان

عزت اله قدم پور¹؛ طاهره رحیمی پور^{* 2}؛ معصومه زنگی آبادی²

¹عضو هیات علمی روان‌شناسی تربیتی دانشگاه لرستان

²دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی دانشگاه لرستان

چکیده

پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش برنامۀ تربیت سازنده به مادران، بر مهارت‌های خودکنترلی کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی در دورۀ دبستان اجرا شد. پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه گواه بود. برای انجام پژوهش از بین تمامی مادران مراجعه‌کننده به درمانگاههای روانپزشکی شهر اصفهان در سال تحصیلی 94ـ1393 که حداقل یک کودک مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی در سنین 12ـ6 سال داشتند، با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس نمونه‌ای به حجم 30 نفر انتخاب‌ شدند و به‌ تصادف در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گواه (15 نفر) قرار گرفتند. آموزش به مدت 8 جلسه برای گروه آزمایش انجام شد و پرسشنامۀ خودکنترلی (کندال و ویلکاکس، 1979) در جلسات پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری، را معلمان کودکان هر دو گروه از مادران تکمیل کردند. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS و با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس انجام شد. طبق نتایج پژوهش آموزش برنامۀ تربیت سازنده به مادران در سطح معناداری (0001/0=P < /span>) در مرحلۀ پس‌آزمون موجب افزایش مهارت‌های خودکنترلی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی شد. همچنین بین آزمودنی‌های گروه آزمایش و گواه از لحاظ متغیر مورد بررسی در مرحلۀ پیگیری تفاوت معناداری وجود داشت (0001/0=P < /span>). یافته‌ها نشان داد که برنامۀ تربیت سازنده در بهبود مهارت‌های خودکنترلی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

برنامۀ تربیت سازنده؛ مادران؛ خودکنترلی؛ اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی؛ دورۀ دبستان

مراجع

Alizadeh, H., & Andries, C. (2002). Interaction of parenting styles and attention deficit hyperactivity disorder in Iranian parents, Child & Family Behavior Therapy, 24(3), 37-52. Arnold, D.S., O'Leary, S.G., Wolff, L.S., & Acker, M.M. (1993).The Parenting Scale: A measure of dysfunctional parenting in discipline situations. Psychological Assessment, 5, 137-144. Barkley, R.A. (1996). Attention deficit hyperactivity disorder, a handbook for diagnosis and treatment. NY: Guilford. Biederman, J., Newcom, J., Sprich, S. (1991). Comorbidity of attention deficit hyperactivity disorder with conduct, depression, anxiety and other disorders, The American Journal of Psychiatry, 148(5), 564-577. Cann, W., Rogers, H. & Matthews, J. (2003). Family intervention service program evaluation: A brief report on initial outcomes for families, Australian e-Journal for the Advancement of Mental Health, 2(3), 208-215. Chronis, A.M., Lahey, B.B., Pelham, W.E. Jr, Williams, S.H., Baumann, B.L., Kipp, H., Jones, HA., Rathouz, P.J. (2007). Maternal Depression and Early Positive Parenting Predict Future Conduct Problems in Young Children with Attention-deficit/Hyperactivity Disorder, Developmental Psychology, 43(1), 70-82. Dadds, M.R. & Powel, M.B. (1991). The relationship of interparental conflict and global marital adjustment to aggression, anxiety and immaturity non-clinic children, Journal of Child Psychology, 19, 553-567. Danforth, JS., Anderson, L.P, Barkley, RA., Stokes, TF. (1991). Observation of parent-child interactions with hyperactive children: Research and clinical implications, Clinical Psychology Review, 11(6), 703-27. Dapaul, GJ., McGoey, KE., Eckert, TL., VanBrakle, J. (2001). Preschool children with attention deficit/ hyperactivity disorder: Impairments in behavioral, social and school functioning, Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 40(5), 508-15. Erhardt, D., Baker, B. (1990). The effects of behavioral parent training on families with young hyperactive children. Journal of Behavioral Therapy and Experimental Psychiatry, 21(2), 121-132. Fiona, E., Sanders, H., Sanders, MR. (2002).A feasibility study of enhanced group triple p- positive parenting program for parents of children with ADHD, Journal of behavior change of Queensland University, Australia, 19(4), 191-206. Kendall, P.C. & Wilcox, L.E. (1979). Self –control in children development of a rating scale, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 47(6), 1020-1029. Lewis, A. (2007).Child and Adolescent Psychiatry: A comprehensive textbook. 3rd ed. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins, 430-54. Mash, EJ., Johnston, C. (1983).Sibling interactions of hyperactive and normal children and their relationship to reports of maternal stress and self-esteem. Journal of Clinical Child & Adolescent, 12, 91-9. Morawska, A., & Sanders, M.R. (2006). Self-administered behavioral family intervention for parents of toddlers: Effectiveness and dissemination. Behavior Research and Therapy, 44, 1839-1848. Nathan, W.A. (2002). Integrated multimodal therapy of children with ADHD. Bullmeninger Clinical, 66, 283-312. 66, 283-312. Pisterman, S., Firestone, P., McGrath, P., Goodman, JT., Webster, I., Mallory, R., et al. (1992). The role of parent training in treatment of preschoolers with ADHD, American Journal of Orthopsychiatry, 62(3), 397-408. Ralph, A., & Sanders, M.R. (2003). Preliminary evaluation of the Group Teen Triple p program for parents of teenagers making the transition to high school, Australian e- Journal for the Advancement of Mental Health, 2(3), 169-178. Rogers, H., Canna, W., Cameron, D., Littlefield, L., & Lagioiaa, V. (2003). Evaluation of the Family Intervention Service for children presenting with characteristics associated with Attention Deficit Hyperactivity Disorder, Australian e-Journal for the Advancement of Mental Health, 2(3), 216-225. Sadock, B.J., & Sadock, V.A. (2005). Kaplan and Sadock’s synopsis of psychiatry and behavioral sciences, 8th ed. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins. 3183-98. Sanders, M.R. (1999). The Triple p- positive parenting program: Towards an empirically validated multilevel Parenting and Family, support strategy for the prevention of behavior and emotional problems in children, Journal of Clinical Child and Family Psychology, 2(2), 71-90. Sanders, M.R. (2000). Community-based parenting and family support interventions and the prevention of drug abuse, Journal of Addictive Behaviors, 25(6). 929- 942. Sanders, M.R., Markie-Dadds, C., Tully, L.A., & Bor, W. (2000). The Triple p-positive parenting program: A Comparison of enhanced, standard, and self- directed behavioral family intervention for parents of children with early onset conduct problems, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68, 624-640. Sanders, M.R., Prinze, R.J. (2005). The Triple p system, a multi-level evidence-based, population approach to the prevention and treatment of behavioral and emotional problems in children, Journal the Register Report, 31, 42-46. Sanders, M.R., Ralph, A., Sofronoff, K., Gardiner, P., Thompson, R., Dwyer, S., Bidwell, K. (2008). Every family: a population approach to reducing behavioral and emotional problems in children making the transition to school, The Journal of Primary Prevention, 29(3), 197-222. Sanders, M.R., & Wooly, M.L. (2005). The Relationship between maternal self-efficacy and parenting practices: implications for parent training, Journal of Child: Care, Health & Development, 31 (1), 65-73. Sanders, M.R. (2008). Triple P-Positive Parenting Program as a public health approach to strengthening parenting, Journal of Family Psychology, 22(4), 506-517. Turner, K.M., Sanders, M.R. (2006). Help when it is needed first: A controlled evaluation of brief, preventive behavioral family intervention in a primary care setting, Behavior Therapy, 37(2), 131–142. Weaver, C.M., Shaw, D.S., Dishion, T.J., Wilson, M.N. (2008). Parenting self-efficacy and problem behavior in children at high risk for early conduct problems: The mediating role of maternal depression, Infant Behavior and Development, 31(4), 594-605.