مدل تأثیر علّی سبک فرزندپروری و الگوهای ارتباطی خانواده، تعهد به مدرسه و حرمت خود در آمادگی اعتیاد دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه شهر آبادان

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 10، دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 67، خرداد 1396، صفحه 100-109   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شهلا ذهبیون^{* 1}؛ محبوبه سادات حسینی سلطان نصیر²

¹مدرس دانشگاه فرهنگیان اصفهان، اصفهان، ایران

²کارشناس ارشد مشاوره، اصفهان، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر مدل علّی خانواده، مدرسه و حرمت خود با آمادگی اعتیاد در میان دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه در سال تحصیلی 93-1392 انجام شده است. شرکت‌کنندگان شامل 518 دانش‌آموز دختر دوره متوسطه شهر آبادان هستند که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل 5 پرسشنامه آمادگی به اعتیاد زرگر (1385)، شیوه‌های فرزندپروری والدینی ادراک‌شده (EMBU-S) دیریک، یورولماز و کارانسی، 2014، الگوهای ارتباطی خانواده فیتزپاتریک و ریچی (1990)، حرمت خود و تعهد به مدرسه روزنبرگ (1965) بوده است. از روش تحلیل مسیر برای ارزیابی مدل علّی با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و AMOS استفاده شد. نتایج نشان داد که مؤلفه‌های متغیر شیوه‌های فرزندپروری شامل گرمی (12-درصد)، فزون حمایتگری (13درصد) و طرد (21درصد) با آمادگی به اعتیاد رابطه دارند (01/0 >P < /span>). به‌علاوه، در الگوهای ارتباطی خانواده بعد گفت‌وشنود (15-درصد) و بعد همنوایی (02%) با آمادگی به اعتیاد ارتباط دارند (01/0 >P < /span>). همچنین تعهد به مدرسه نیز به‌صورت مستقیم (14درصد) و غیرمستقیم (01%-) با آمادگی به اعتیاد ارتباط دارد (01/0 >P < /span>). با توجه به نتایج عنوان‌شده، طراحی مداخلات پیشگیرانه برای بهبود روابط نوجوانان و والدین و تقویت پیوند عاطفی بین آنان و همچنین ایجاد تعهد و تعلق بیشتر به مدرسه در نوجوانان می‌تواند آمادگی به اعتیاد را در آن‌ها کاهش داده و از بروز آن جلوگیری کند.
 

کلیدواژه‌ها

سبک‌های فرزندپروری؛ الگوهای ارتباطی؛ حرمت خود؛ تعهد به مدرسه؛ آمادگی به اعتیاد؛ دانش‌آموزان دختر؛ دوره متوسطه

مراجع

باران اولادی، ص.، نویدیان، ع.، و کاوه فارسانی، ذ. (1392). بررسی رابطة اعتیادپذیری با ویژگی‌های شخصیت، همنوایی و جنسیت دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی. مجلة دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 15(2): 42-33.

بشارت، م.ع.، غفوری، ب.، و رستمی، ر. (1390). مقایسة سبک‌های دلبستگی بیماران مبتلا به اختلال مصرف مواد و افراد غیر مبتلا. پژوهش در پزشک، 31: 271-265.

پشت مشهدی، م.، احمدآبادی، ز.، پناغی، ل.، زاده محمدی، ع.، و رفیعی، ح. (1388). نقش مدرسه در گرایش به سوءمصرف سیگار، الکل و مواد در نوجوانان دبیرستانی شهر تهران. تحقیقات علوم رفتاری، 8(1): 56-46.

پورعبدلی، م.، کدیور، پ.، و همایونی، ع. (1387). ارتباط بین شیوه‌های فرزندپروری مادر و فرزندپروری ادراک‌شده با مکان کنترل و خودپنداره فرزندان. دانش و پژوهش در روانشناسی، 37: 128-107.

چیریلو، ا.، برینی، ر.، کامبیازو، ج.، و مازا، ر، (1379). اعتیاد به مواد مخدر در آیینة روابط خانوادگی. ترجمه سعید پیرمرادی، چاپ دوم، اصفهان: همام. (سال انتشار به زبان اصلی 1998).

حسینی، م.، بیات، ر.، یغمایی، ف.، حسین زاده، ص.، و نصیری، ن. (1391). بررسی میزان همبستگی ابعاد عملکرد خانواده و خودپنداره نوجوانان پسر سیگاری شهر زنجان. مدیریت ارتقاء سلامت، 1(4): 68-61.

رجبی، غ.، و بهلول، ن. (1386). سنجش پایایی و روایی مقیاس عزت نفس روزنبرگ در دانشجویان سال اول دانشگاه شهید چمران اهواز. پژوهش‌های تربیتی و روان‌شناختی دانشگاه اصفهان، 2(8): 48-33.

زرگر، ی.، نجاریان، ب.، و نعامی، ع. (1387). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی (هیجان‌خواهی، ابراز وجود، سرسختی روان‌شناختی)، نگرش مذهبی و رضایت زناشویی با آمادگی به اعتیاد به مواد مخدر. مجلة علوم تربیتی و روان‌شناختی دانشگاه شهد چمران، 1(3): 120-99.

زینالی، ع.، وحدت، ر.، و قره دینگه، خ. (1389). رابطة سبک‌های والدینی بااستعداد اعتیاد در فرزندان. خانواده پژوهی، 6(23): 352-335.

سرمد، ز.، حجازی، ا.، و بازرگان، ع. (1388). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه.

شومـاخـر، ر.ا.، و لـومکس، ر.ج. (1388). مقدمه‌ای بـر مدل‌سازی

                       

    

    

 

    

    

                          

    

    

1. Hirschi

    

    

    

 

 

معادلات ساختاری. ترجمة وحید قاسمی، چاپ اول، تهران: جامعه‌شناسان (سال انتشار به زبان اصلی 2004).

فروع‌الدین، ع.ا.، و صدرالسادات، ج. (1381). بررسی رابطة بین خودپنداره و گرایش به اعتیاد در جوانان. طب و تزکیه، 46: 66-74.

کرمی، ا.، شهرستانی، م.، توانایی یوسفی، س.، و آسیابی، م. (1391). الگوهای ارتباطی خانواده و مهارت‌های مقابله با استرس به‌عنوان پیش‌بین‌های استعمال دخانیات در نوجوانان پسر سیگاری و غیرسیگاری 13 تا 18 سال شهر مشهد. مطالعات روا‌‌‌‌ن‌شناسی بالینی، 7(2): 144-121.

کشتکاران.، ط. (1388). رابطة الگوهای ارتباطی خانواده با تاب‌آوری دانشجویان دانشگاه شیراز. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان، 39: 88-69.

کلاین، پ. (1380). راهنمای آسان تحلیل عاملی. مترجم صدرالسادات سید جلال، تهران: انتشارات سمت.

کوروش نیا، م.، و لطیفیان، م. (1386). بررسی روایی و پایایی ابزار تجدیدنظر شدة الگوهای ارتباطات خانواده. خانواده پژوهی، 3(12): 855-875.

گلپرور، م.، آتش‌پور، س.ح.، و آقایی، ا. (1381). روان‌شناسی اعتیاد. اصفهان: دانشگاه آزاد خوراسگان.

محمدخانی.، ش. (1386). مدل ساختاری مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر: ارزیابی اثر مستقیم و غیرمستقیم عوامل فردی و اجتماعی پژوهش در سلامت روان‌شناختی دانشگاه تربیت معلم، 1(2): 14-5.

Brook, J. S., Lukoff, I. F., & Whiteman, M. (1980). Initiation into adolescent marijuana use. Journal of Genetic Psychology, 137: 133-142.

Dirik, G., Yorulmaz, O., & Karanci, A. N. (2014). Assessment of Perceived Parenting Attitudes In Childhood: Turkish Form of The S-EMBU for Children. Journal of Psychiatry,????, 1-7.

Emmelkamp, PM., & Heeres, H. (1988). “Drug addiction and parental rearing style: a Controlled Study”. Int J Addict, 23(2):207-16.

Fitzpatrich, M. A., & Ritchie, L. D. (1994). Communication schemata within the family: Multiple perspectives on family interaction. Human Communication Research, 20:275-301.

Fleming, M. F., & Barry, K. L. (1998). Addictive Disorders; Mosby Year Book.

Hawkins, JD., Guo, J., Hill, KG., Battin-Pearson, S., & Abbot, RD. (2001). Long-Term Effects of the Seattle Social Development Intervention on School Bonding Trajectories. Applied Developmental Science, 5(4): 225-36.

Hiroi, N., & Agatsuma S. (2005). Genetic susce-ptibility to substance dependence. J Mol Psychiatry, 10:336-44.

Hirschi T. Causes of delinquency. Berkeley: University of California Press; 1969.

Kia-Keating, M., & Ellis B.H. (2007). Belonging and connection to school in resettlement: Young refugees, school belonging, and psychosocial adjustment. Clinical Child Psychology and Psychiatry; 12(1): 29-43.

Koerner, A. F., & Fitzpatrick M. A. (2002). Understanding Family communication patterns and family functioning: The roles of conversation orientation and conformity orientation. Communication Year Book, 28: 36-68.

Liddle, HA., Rowe, CL., Dakof, GA., Ungaro, RA., & Henderson, CE. (2004). Early intervention for adolescenct substance abuse: pretreatment to post treatment outcomes of a randomized clinical trial comparing multidimentional family therapy and peer group treatment (dagger). Journal of Psychoactive Drugs, 36(1): 49 63.

Millings, A., Buck, R., Montgomery, A., Spears, M., & Stallard, P. (2012). School connectedness, peer attachment, and self-esteem as predictors of adolescent depression. Journal of Adolescence, 35: 1061-1067.

Mohammad Poorasl, A., Vahidi, R., Fakhari, A., Rostami, F., & Dastghiri, S. (2007). Substance abuse in Iranian high school students. Addictive Behaviors, 32: 622 – 627.

Myong-Hune, g., Harold, D., Kennedy, D. P., Pollard, M., & Tucker, J. S. (2010). Peer influence and selectioneffects on adolescent smoking. Drug and alcoholDepevdence, 109: 239-242.

O’Brennan, L. N., & Furlong, M. J. (2010). Relations between students' perceptions of school connectedness and peer victimization. Journal of School Violence, 9: 375-391.

Piko, BF., & Kovács, E. (2010). Do parents and schoolmatter? Protective factors for adolescent substance use. Addictive behaviors, 35(1): 53-56.

Rohner, R. P., Khaleque A., & Cournoyer, D. E. (2007). Introduction to Parental Acceptance- Rejection Theory, Methods, Evidence, And Impliactions. University of Connecticut.

Rosenberg M. (1995). Global Self-Esteem and Specific Self-Esteem, American Sociological Review, 60:141-56.

Zeinali, A., Wahdat, R., & Eisavi, M. (2008). Pre-addiction susceptibility backgrounds in recovered drug users. Iran J Psychiatry ClinPsychol, 14:70-7. (Persian)