تأثیر سه منبع قدرت در مدرسه روی اطاعت محض دانش‌آموزان

پژوهش در برنامه ریزی درسی

مقاله 3، دوره 4، شماره 13، فروردین 1386، صفحه 51-76

نویسندگان

حسن احدی^* ؛ فرهاد ماهر؛ یوسف کریمی؛ حسین فرش‌فروش

چکیده

  چکیده   برای مقایسه تأثیر سه منبع قدرت (مدیر، معاون و معلم مستقیم) در مدرسه روی اطاعت محض دانش‌آموزان، یک آزمایش میدانی روی نمونه 660 نفری از جامعه دانش‌آموزان مناطق بیستگانه آموزش و پرورش شهر تهران اجرا شد. ابتدا منابع قدرت، هر کدام به دو روش کتبی و شفاهی از آزمودنی‌ها ‌خواستند فعالیتی ثابت که ضداخلاقی نبوده و تا اندازه‌ای غیرعادی باشد را انجام دهند. سپس آزمایشگر رفتار آزمودنی‌ها را پس از اعلام دستور مشاهده و ثبت کرد. آزمودنی‌ها از نظر هر فعالیتی که پس از دریافت تقاضا انجام دادند، مورد پرسش پایانی قرار ‌گرفتند. پس از استخراج داده‌ها و اعمال روشهای آماری توصیفی و استنباطی (استفاده از آزمون معناداری تفاوت بین دو نسبت مستقل) نتایج زیر به دست آمد:   1) بین رفتار اطاعت محض در دانش‌آموزان مقاطع مختلف تحصیلی تفاوت معنادار وجود دارد. این تفاوت به دلیل مقام منبع قدرت در مدرسه است، به صورتی که هر چه مقام فرد بالاتر باشد، اثر بیشتری در اطاعت دانش‌آموزان داشته است.   2) جایگاه منابع قدرت در رفتار اطاعت محض جنس‌های مختلف اثری نداشته است. پسرها از رفتار تمرد بیشتری برخوردار بوده‌اند، اما این میزان معنادار نبوده است (05/0 >P  ).   3) دستورات کتبی به طور معناداری (05/0 >P  ) نسبت به دستورات شفاهی رفتار اطاعت افراد را برانگیخته ساخته‌اند. میزان تمرد از دستورات شفاهی نیز به صورتی معنادار (05/0 >P  ) بیشتر از دستورات کتبی بوده است.   4) کتبی بودن یا شفاهی بودن درخواست اثر معناداری در جنس‌های مختلف نداشته است(05/0 >P  ).   5) رفتار اطاعت محض در مقاطع بالاتر کاهش معناداری (05/0 >P  ) داشت. این تـفاوت در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی با راهنمایی و دبیرستان بسیار بیشتر از تفاوت بین دانش‌آموزان مقطع راهنمایی با دبیرستان بوده است.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: منابع قدرت (مدیر؛ معاون و معلم مستقیم)؛ روشهای ارائه دستور یا تقاضا (دستور کتبی؛ دستور شفاهی)؛ رفتار اطاعت محض؛ پاسخهای شفاهی