بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره وری سرمایه و کل عوامل تولید در ایران (مطالعه موردی: کارگاه های بزرگ صنعتی استان یزد)

اقتصاد مالی

مقاله 4، دوره 11، شماره 39، شهریور 1396، صفحه 83-100   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

کامبیز هژبر کیانی^{* 1}؛ احمد سرلک²

¹استاد گروه اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²استادیارگروه اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

چکیده

این مقاله با استفاده از تحلیل داده های تابلویی به بررسی تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) بر بهره‏وری سرمایه و بهره وری کل عوامل، در در کارگاه های بزرگ صنعتی استان یزد پرداخته است. به این منظور تحلیل با استفاده از اطلاعات آمارگیری کارگاه­های  بزرگ صنعتی مرکز آمار ایران با بکارگیری مدل داده­های تابلویی در سطح بنگاه و بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده (1393 - 1385) انجام شده است. در این مطالعه در ابتدا و با استفاده از اصل شتاب موجودی سرمایه کارگاه‌های بزرگ صنعتی استان برآورد شده است. در ادامه و در قالب تابع گسترش یافته کاب داگلاس تاثیر شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره‏وری سرمایه  و بهره‏وری کل عوامل، آزمون شده است. نتایج نشان می دهد که شاخص بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات تأثیر معنادار بر بهره‏وری سرمایه و بهره‌وری کل عوامل، در در کارگاه‌های بزرگ صنعتی استان یزد دارد.
This paper uses panel data analysis to investigate the effect of information and communication technology (ICT) on capital productivity and total factor productivity in large industrial workshops in Yazd province. For this purpose, the analysis was performed using the statistical data of the major industrial workshops of the Center of Statistics of Iran using a panel model data model at the firm level based on the latest published data (2006- 2014). Therefore, the study has been initially estimated using the principle of acceleration of capital stock of large industrial workshops in the province. In the following, in the form of Cob Douglas's expanded function, the impact of the ICT indicator on the efficiency of capital and total factors has been tested. The results show that the index of ICT application has a significant effect on capital productivity and total factor productivity in the large industrial workshops of Yazd province.
 
Keywords: Growth accounting, Panel data, Large Industrial Workshops, Information and Communication Technology, Total factor productivity.
Classification JEL: Q57، O47, E23, 

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: حسابداری رشد، داده های تابلویی، کارگاه های بزرگ صنعتی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهره‏وری کل عوامل تولید. طبقه بندی JEL :؛ O47؛ E23

اصل مقاله

بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره وری سرمایه و کل عوامل تولید در ایران (مطالعه موردی: کارگاه های بزرگ صنعتی استان یزد)

 

 

کامبیز هژبر کیانی

تاریخ دریافت: 21/01/1396           تاریخ پذیرش: 25/03/1396

[1]

احمد سرلک[2]

 

 

چکیده

این مقاله با استفاده از تحلیل داده های تابلویی به بررسی تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) بر بهره‏وری سرمایه و بهره وری کل عوامل، در در کارگاه های بزرگ صنعتی استان یزد پرداخته است. به این منظور تحلیل با استفاده از اطلاعات آمارگیری کارگاه­های  بزرگ صنعتی مرکز آمار ایران با بکارگیری مدل داده­های تابلویی در سطح بنگاه و بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده (1393 - 1385) انجام شده است. در این مطالعه در ابتدا و با استفاده از اصل شتاب موجودی سرمایه کارگاه‌های بزرگ صنعتی استان برآورد شده است. در ادامه و در قالب تابع گسترش یافته کاب داگلاس تاثیر شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره‏وری سرمایه  و بهره‏وری کل عوامل، آزمون شده است. نتایج نشان می دهد که شاخص بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات تأثیر معنادار بر بهره‏وری سرمایه و بهره‌وری کل عوامل، در در کارگاه‌های بزرگ صنعتی استان یزد دارد.

واژه‌های کلیدی: حسابداری رشد، داده های تابلویی، کارگاه های بزرگ صنعتی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهره‏وری کل عوامل تولید.

طبقه بندی JEL:  Q57, O47, E23

1- مقدمه

مقایسه تحولات سه دهه اخیر حاکی از آن است که این تحولات نسبت به گذشته تفاوت اساسی دارد. علت اصلی این اختلاف‏ها مربوط به انقلابی است که در این دهه‏ها رخ داده است. وقوع انقلاب اطلاعات و ارتباطات در این دهه‏ها باعث شده است که عصر حاضر نیز به نام عصر اطلاعات و ارتباطات نامیده شود. عاملی که باعث به وجود آمدن چنین عصری شده است، « فناوری اطلاعات و ارتباطات^[i]» است. روندهای اقتصادی کشورها حاکی از اهمیت فاوا در کسب و کار شرکت هاست، به طوری که این فناوری بنیان کسب و کار را تغییر داده است و می‏تواند به مزیت‏های استراتژیک برای شرکت‏ها تبدیل شود.فاوا نه تنها مانند اشکال سنتی دیگر سرمایه به عنوان تکنولوژی تولید استفاده می شود بلکه از طریق ترکیب با سایر نهاده­ها منجر به رشد تولید و افزایش بهره­وری عوامل تولید می شود.

براساس تئوری‏های رشد اقتصادی، بدیهی است که افزایش تولید از دو مجرا قابلیت تحقق دارد. مجرای اول، افزایش کمی نهاده‏ها می‏باشد که تحقق آن در پرتوی افزایش میزان اشتغال و سرمایه‏های فیزیکی میسر است و مجرای دوم، ارتقای بهره‏وری کل عوامل^[ii] (TFP) می‏باشد که با بهره‏گیری مطلوب و کاراتر از ظرفیت‏های موجود در قالب بهبود کیفیت نهاده‏های تولید و اصلاح ساختارها و نهادهای ذیربط امکان‏پذیر می‏باشد.

تاثیر فناوری بررشد از سه مجرا انجام می شود. اول تاثیر فناوری در قالب کالاهای سرمایه­ای تجسم یافته که منجر به افزایش نسبت سرمایه به نیروی کار شده و تعمیق سرمایه شکل می گیرد که نتیجه آن افزایش بهره­وری سرمایه است. دوم، فناوری بهره­وری نیروی کار را افزایش می­دهد، سوم فناوری بهره­وری کل و نه لزوماً بهره­وری کار یا سرمایه را افزایش می­دهد که به عنوان فناوری خنثی هیکس تعبیر می شود. بهره وری کل عوامل تولید نشان دهنده افزایش در رشد تولید ناشی از عواملی غیر از رشد نیروی کار و رشد موجودی سرمایه است، عواملی چون افزایش در سطح مهارت، تخصص و تحصیلات نیروی کار، اصلاح سازمانی و به کارگیری تکنیک های مدیریتی، تکنولوژی و ابداعات جدید و به عبارتی ارتقای سطح تکنولوژی موجود و فناوری اطلاعات و ارتباطات. به عبارتی رشد تولیدی است که توسط رشد داده ها توضیح داده نمی شوند. با توجه به مباحث فوق ،تحقیق حاضر در صدد بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره‏وری کل عوامل، نیروی کار و سرمایه در بخش صنعت استان یزد است. در این مقاله ابتدا به مبانی نظری فناوری اطلاعات وارتباطات  و بهره وری پرداخته شده است و در ادامه  پیشینیه تحقیق معرفی شده و پس از بیان داده های تحقیق  ومدل تجربی ، قسمت پایانی مقاله به نتیجه گیری اختصاص می‌یابد.

2- مبانی نظری

فاوا به عنوان تکنولوژی تولید مورد استفاده بوده و باعث رشد سریع محصول و افزایش بهره‏وری می‏شود. فاوا از کلیدی ترین مفاهیم در رشد و توسعه تمام کشورهای جهان است. فاوا مجموعه ای از سخت افزار، نرم افزار و فکر افزارهاست که گردش و بهره برداری از اطلاعات را امکان‌پذیرمی سازد. (هژبرکیانی،1383).

گسترش سریع این فناوری اقشار مختلف جامعه از جمله صاحبان صنایع را بر آن داشته که برای بهبود کمیت و کیفیت تولید و افزایش بهره‏وری از آن استفاده نمایند. استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در این زمینه، امکان انجام محاسبات و مبادله داده‏ها را با سرعت بسیار بالا در پهنه جغرافیایی وسیع تر و دسترسی مشترک و همزمان به منابع اطلاعاتی را فراهم می‏کندو بدین ترتیب امکان مدیریت منابع و مدیریت تولید از طریق امکان تولیدات مشابه با هزینه تمام شده کمتر، افزایش سطح تولید و عرضه سریعتر محصولات بدون نیاز به افزایش هزینه‏ها را بوجود می‏آورد.

فاوا سرمایه ای دو جانبه است که از یک طرف مانند دیگر شکل های سنتی سرمایه، به عنوان تکنولوژی تولید استفاده می شود.این به معنی است که کاهش قیمت سرمایه فاوا، منجر به جایگزینی آن با عوامل دیگر و تعمیق سرمایه می شود و رشد محصول و بهره وری نیروی کار را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار می دهد. فاوا علاوه بر افزایش رشد تولید و بهره وری نیروی کار از طریق سهم درآمدی خود، به وسیله اثرات مازادی که ایجاد می کند موجب افزایش رشد بهره وری کل عوامل تولید و از آن طریق رشد محصول می گردد. به منظور بررسی اثر مازاد فاوا، ابتدا باید رشد بهره وری کل عوامل تولید را محاسبه نموده سپس، اثر سرمایه فاوا بر رشد بهره وری کل عوامل تولید برآورد شود.از طرفی دیگر، ویژگی های فاوا همانند دانش است، زیرا بخشی از سرمایه فاوا به صورت کالای  دیجیتالی است(البته به جز بخش های سخت افزاری). اثرات سرریز سرمایه فاوا موجب می شود که فاوا به طور غیر مستقیم و از طریق رشد بهره وری کل عوامل تولید، بر رشد محصول تأثیر بگذارد. در مفهوم کلاسیک، فناوری مجموع دانش تبلوریافته در ابزار و روش‌های تولید است. دربارۀ تأثیر فناوری بر رشد، از گذشته، از سه نگاه بحث می‌شده است: از نگاهی، تأثیر فناوری درقالب کالاهای سرمایه‌ای تجسم یافته و تحلیل شده که نتیجۀ آن افزایش بهره‌وری سرمایه بوده است؛ در نگاه دوم، فناوری بهره‌وری نیروی کار را افزایش می‌دهد؛ و در نگاه سوم، فناوری بهره‌وری کل را بالا می‌برد.

 

 

3- مروری بر مطالعات تجربی

هژبر کیانی(1383) در بررسی تأثیر تجارت الکترونیک بر متغیرهای کلان اقتصادی به این نتیجه می‏رسد که در بیش  تر موارد، رابطه مثبت(منفی) بین اشتغال (بیکاری) و جانشین­های سنجش نوآوری‏های تولید مشاهده می‏شودو ارتقاء فناوری در بخش صنعت، منجر به افزایش تقاضا برای نیروی کار ماهر و کاهش تقاضا برای نیروی کار غیرماهر می‏شود

شاه‌آبادی (1390) به ارزیابی نقش انباشت تحقیق و توسعه داخلی و خارجی (از کانال فاوا) بر رشد بهره‌وری کل عوامل تولید بخش صنعت اقتصاد ایران طی دوره 1387 – 1338 می‌پردازد. نتیجه‌ای این تحقیق بیان می دارد که سرمایه انسانی و انباشت سرمایه تحقیق و توسعه خارجی، به ترتیب، دارای بیشترین تأثیر مثبت بر رشد بهره‌وری کل عوامل بخش صنعت هستند. هم‌چنین، اثر متقابل انباشت تحقیق و توسعه خارجی با سرمایه انسانی، تأثیر مثبت و معناداری بر رشد بهره‌وری کل عوامل تولید بخش صنعت اقتصاد ایران دارد.

محمودزاده و رزاقی (1390) به بررسی اثر سرریز فاوا بر رشد بهره‌وری کل عوامل کشورهای درحال توسعه منتخب طی دوره 2006-1996 پرداخته‏اند. نتایج حاکی از آن است که رشد تولید ناخالص داخلی بیشترین اثر را بر رشد بهره‌وری کل عوامل تولید دارد. اثر سرمایه‏گذاری داخلی و سرریز فاوا مثبت و معنادار است. رشد سرمایه انسانی اثر مثبت داشته ولی از نظر آماری معنادار نیست. همچنین سرمایه‏گذاری داخلی در زمینه فاوا در جذب اثرهای سرریز خارجی مؤثر است. سرمایه انسانی توانمند، از عوامل مؤثر جذب سرریز فاوا است .

مبارک (1390) به بررسی نقش عوامل تعیین­کننده بهره‌وری در صنایع ایران در کنار ساختار شاخص‌های نهادی (مالکیت، فساد، مالکیت و ثبات و شفافیت قانون) که به صورت مجزا و کلی در افزایش بهره‌وری کل عوامل تولید در صنایع مختلف، به وسیله شدت تأثیرپذیری از هزینه‌های فاوا وتحقیق وتوسعه در فعالیت‌های صنعتی کدهای دو رقمی ISIC می‌باشد، می‌پردازد. نتایج حاکی از آن است که موجودی سرمایه، مقدار صادرات و در نهایت هزینه‌های فاوا و انباشت دانش و تحقیق و توسعه با یک درجه وقفه تأثیر مثبت بر بهره‌وری کل عوامل تولید دارد و متغیر مربع اندازه بنگاه‏های تولیدی در گروه‌های صنعتی مختلف بر روی بهره‌وری با افزایش اندازه بنگاه‏های تولیدی  تا حد مشخصی بر روی بهره‌وری تأثیر دارد، و از مقدار معینی به بعد کاهش پیدا خواهد کرد .

سرلک(1390)در مقاله تأثیر فاوا بر اشتغال در بخش صنعت استان مرکزی با استفاده از الگوهای نظری و تجربی و با استفاده از داده‏ها پانلی به این نتیجه رسیده است که فاوا بر کل اشتغال بخش صنعت استان مرکزی وهمچنین اشتغال نیروی کار ماهر، نیروی کار تکنسین ونیروی کار مهندس دارای اثر مثبت وبر اشتغال نیروی کار ساده اثر منفی داشته است.

فیض پور و نایب (1392) به بررسی تأثیر اندازه‌ی بنگاه و فاوا  بر بهره‌وری در صنایع تولیدی ایران با تأکید بر صنعت تولید محصولات کانی غیر فلزی (کد 26) می‏پردازد که یکی از محوری‌ترین صنایع تولیدی ایران است. در این مطالعه بهره‌وری با شاخص مالم کوئیست محاسبه و رابطه‌ی آن با اندازه‌ی بنگاه وفاوا  به روش رگرسیونی داده های ترکیبی تخمین زده شده است. نتایج این تخمین نه تنها نشان‏دهنده‌ی آن است که در کل صنایع، صنایع با اندازه‌ی بزرگتر بهره‌وری بالاتری داشته‌اند، بلکه این رابطه در قریب به اتفاق گروه‌های این صنعت نیز برقرار است.

جکسون^[iii] (2011) در مطالعه بهره‏وری، فن اوری  وتکنولوژی  ورشد اقتصاد سبز در صنایع  برجسته اروپا و مقایسه آن با کشور آمریکا، نتیجه گرفت که رشد بهره‌وری با رشد تولید همراه نبوده است. وی علل این عدم همراهی را در دو عامل خلاصه می‌کند. گسترش بکارگیری نیروی کار غیر متخصص در واحدهای تولیدی کار بر وعدم استفاده از تکنولوژی سبز توسط سرمایه‌گذاران خارجی.

السدیگ^[iv] (2012) در مطالعه‌ای به این نتیجه رسید که سرمایه گذاری در فاوا بیشترین اثر را در بهره‏وری ورشد کشورهای آسیای شرقی را دارد که سرمایه‌گذاری در این گونه فعالیت‏ها و صنایع منجر به کاهش شکاف تکنولوزی  وبهره‏وری می‏شود. این امر از میزان نیروی کار غیرماهر خواهد کاست و با افزایش هزینه‌های تحقیق و توسعه و آموزش در بین صنایع مختلف کشورها، نیروی کار غیرماهر را به نیروی کار ماهر و متخصص تبدیل کرده و بهره‌وری و سودآوری صنایع مختلف را بین کشورهای مختلف افزایش می‌دهد.

رین کن^[v] (2013) نشان داد که سهم فاوا ونقش آن در بهره وری کل و بهره وری کار و رشد اقتصادی آمریکا افزایش یافته است. مطابق نتایج این مطالعه، سهم فاوا از رشد اقتصادی و بهره­وری کاهش یافته است. وی مطرح می­کند که در نبود همبستگی قوی بین سرمایه­گذاری فاوا و رشد بهره­وری، "تناقض بهره­وری" شدت می­یابد.

وان ارک^[vi] (2014) در تحقیقی  که تاکید ویژه بر بهره‏وری کل داشت به بررسی بهره‌وری در صنایع الومینوم ومقایسه آن با  بهره‌وری این صنایع در آمریکا  یا سایر صنایع پرداخته است. ایشان به این نتیجه رسیدکه برای بهبود بهره‌وری این صنایع باید در حمل و نقل، عمل‌آوری، فن‌آوری اطلاعات و انبارداری تغییراتی ایجاد گردد که از این میان عامل انسانی را به عنوان مهمترین عامل در کنار فاوا  در بهره‌وری ذکر نموده است.

مطالعه ونتورینی^[vii] (2015) به بررسی عامل مؤثر بر بهره‌وری در صنایع فلزی کشورهای سازمان همکاری  و توسعه پرداخت. مهمترین نتیجه تحقیق وی عبارتست از، اینکه بین شدت سرمایه  و بهره‌وری نیروی کار در همه صنایع با فناوری اطلاعات رابطه مستقیم و معنی‌داری دارد.

روگرس^[viii] (2015) به بررسی رابطه تحقیق و توسعه و بهره‏وری  با تاکید بر تکنولوزی  در کشور انگلستان پرداخت. در این مطالعه متغیرهای تحقیق و توسعه، باز بودن تجارت و دسترسی به تکنولوژی فن اوری اطلاعات نقش مهم در بهره‏وری دارد. در تحلیل رگرسیونی متغیرهای نسبت سرمایه­گذاری حقیقی، سهم مخارج فاوا از تولید ناخالص داخلی حقیقی و همچنین سطح اولیه تولید ناخالص داخلی نیز استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد همبستگی مثبت و معنی­دار بین رشد تولید ناخالص داخلی، تکنولوزی فن اوری اطلاعات، آموزش، بازبودن تجارت و زیرساخت‏های ارتباطاتی وجود دارد.

 

4- تصریح مدل

روش‏های موجود در ادبیات اقتصاد به منظور بررسی تأثیر فاوا بر تولید و بهره‏وری کل عوامل شامل حسابداری رشد، تئوری رشد پایدار و برآورد تابع تولید گسترش یافته سولو می‏باشد. در این مطالعه از روش حسابداری رشد استفاده می‏شود. در رویکرد حسابداری رشد از تابع نئوکلاسیکی زیر استفاده می‏شود. ^[ix]

(1)

 

که در تابع فوق Y ارزش افزوده، L نیروی کار و K موجودی سرمایه است. با لگاریتم‏گیری از طرفین ،نرخ رشد تولید برابر با نرخ رشد A بعلاوه نرخ رشد نیروی کار و سرمایه با توجه به ضریب α و β  مربوطه می‏باشد. پیشرفت فنی است که باعث انتقال تابع تولید می­شود و تابعی از میزان استفاده از شبکه­های الکترونیکی / رایانه­ای برای انجام فعالیت­های بنگاه، کسب و یا ارائه اطلاعات بوده است.

(2)

 

با لگاریتم‏گیری و تبدیل متغیرها در معادله(3) به متغیرهای سرانه، معادله به صورت زیر در خواهد آمد:

 

(3)

در رابطه (3)،  به منظور آزمون اثرات بازدهی نسبت به مقیاس در نظر گرفته شده و α و β سهم عوامل تولید می‏باشند.  لگاریتم تولید سرانه بنگاه و لگاریتم موجودی سرمایه سرانه بنگاه است.

بهره‏وری کل عوامل یا پسماند سولو در واقع اجزای اختلال در برآورد تابع تولید کاب- داگلاس می‏باشد:

(4)

 

در روش سولو (1957)، تغیر تکنولوژیکی عبارت از تغییرات تولید کل منهای مجموع سهم وزنی نهاده‌های کار و سرمایه است. نظریه‌پردازان, پسماند‌های برآوردی سولو را بعنوان معیاری از پیشرفت تکنولوژیکی مورد استفاده قرار داده‌اند.چون هیچ راه مستقیمی برای‌ اندازه‌گیری A وجود ندارد لذا آن را بعنوان پسماند برآورد می‌کنند. داده‌های مربوط به تولید و نهاده کار و سرمایه معمولاً در دسترس می‌باشند. تخمین‌های α و β را می‌توان از داده‌های موجود بدست آورد.

 

5- اطلاعات آماری و محاسبه متغیرهای مدل

در این پژوهش کلیه واحدهای صنعتی  استان یزد به تفکیک صنایع بیست گانه که دارای ده نفر کارکن و بیشتر هستند مورد بررسی قرار گرفته است. در گردآوری اطلاعات کلیه متغیرها ،از نتایج طرح آمارگیری از کارگاه‏های صنعتی دارای 10 نفر کارکن و بیشتر مرکز آمار ایران، برای سال‏های 1385 تا 1393 استفاده شده است. از آنجایی که داده های مربوط به موجودی سرمایه مستقیما قابل دستیابی نیست، موجودی سرمایه در سطح بنگاه­های صنعتی محاسبه شده است. به این منظور با استفاده از اصل شتاب نسبت موجودی سرمایه به تولید به روش محاسباتی که در ادامه توضیح داده می شود، برای هریک از کدهای 4 رقمی ISIC محاسبه شده و از این طریق موجودی سرمایه هریک از بنگاه­های صنعتی برآورد شده است. روش تجزیه و تحلیل در این تحقیق و یافته‌ها روش توصیفی و تحلیلی می‌باشد. جهت همگنی بیشتر در اطلاعات،شاخص‌های سنجش بهره‌وری بر حسب معیار ارزشی (ارزش افزوده) برحسب قیمت‌های حقیقی سال 1390 استفاده شده است.

طبق اصل شتاب فرض بر این است که نسبت سرمایه مطلوب جاری به تولید در صنایع مورد نظر  استان ثابت بوده و رابطه زیر برقرار می‏باشد:

(5)
(6)

و برای دوره قبل:

(7)

 

سرمایه گذاری خالص در زمان جاری (I_nt) برابر با تفاوت موجودی سرمایه واقعی دوره قبل (K_t-1) و موجودی سرمایه مطلوب جاری (K_t^*) می‏باشد:

(8)

 

اگر سرمایه گذاری خالص موجب تغییر حجم سرمایه به سمت سطح سرمایه مطلوب شود و به عبارتی موجودی سرمایه واقعی در هردوره برابر با ذخیره مطلوب سرمایه باشد:

(9)

 

و از رابطه سرمایه گذاری خالص می‏توان نتیجه زیر را به دست آورد:

 

(10)

 

با فرض وجود استهلاک و معادله شتاب داریم:            

(11)
(12)
(13)

 

با تقسیم طرفین رابطه (13)  بر  نتیجه می‏شود:

(14)

 

 

با تغییر جزئی در رابطه (14)  خواهیم داشت:

(15)

 

و یا با تقسیم طرفین  رابطه (15) بر  خواهیم داشت:

(16)

 

روابط آخر نسبت به پارامترها غیر خطی می‏باشند وبنابراین برآورد آنها از روش حداقل مربعات معمولی نمی‏تواند نتایج قابل اعتمادی برای   نتیجه دهد وممکن است حتی علامت ضرائب خلاف انتظار باشد.لذا می‏بایست از روش حداقل مربعات  غیر خطی استفاده شود.بدین منظور برا ساس کار هژبر کیانی وبغزیان(1376) و کار امینی، نهاوندی وصفاری پور(1377)در سازمان برنامه و بودجه میزان  استهلاک تقریبی 6درصد در نظر گرفتیم وبه جای   قرار دادیم که  نتیجه به صورت زیر حاصل می شود.

(17)

 

برای برآورد رابطه (17) می‏بایست به روش غیر خطی از روشی مشابه جستجوی شبکه‏ای برای میزان استهلاک استفاده نمود. با این تفاوت که جستجو برای مقدار  صورت نمی‏گیرد  واز منابع ذکر شده قبلی  استفاده می‏شود و مقدار آن 6 درصد جایگزین می‏گردد.

در این روش محاسباتی  متوسط برا‏ی تمامی دوره می‏باشد می‏توان با در نظر گرفتن این فرض که  موجودی سرمایه مطلوب در ابتداء وانتهای  دوره یکسان است برای هر سال در صنایع مورد نظر  استان جداگانه محاسبه و در نهایت موجودی سرمایه صنایع مورد نظر را بطور سالیانه برآورد نمود.

برای محاسبه‌ی بهره‌وری کل عوامل تولید از روش غیرمستقیم محاسبه‌ی مانده سولو استفاده شده است و برای سهم نسبی عوامل تولید همانند در گروه‌های مختلف تابع کاب – داگلاس با استفاده از روش پانل دیتا برآورده شده است.

یکی از منابع اطلاعاتی برای داده‏های مربوط به کارگیری فاوا سوالاتی است که از سال 1385 در برخی از طرح­های آمارگیری مرکز آمار ایران از جمله آمارگیری از بنگاه‏های صنعتی 10 نفر و بیشتر کارکن گنجانده شده است. سوالاتی از قبیل تعداد استفاده کنندگان از رایانه و اینترنت، نحوه دسترسی به اینترنت و علت استفاده از رایانه و اینترنت جزء سوالات مذکور است که در واقع متغیرهای مربوط به شاخص فاوا در صنایع استان یزد از اطلاعات فوق استخراج شده است. در این تحقیق به جای شاخص فاوا از سه متغیر جانشین استفاده شده است که جایگزین شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات گردیده اند. این جانشین‏ها عبارتند از:

الف) PCLR نسبت استفاده کنندگان از کامپیوتر به کل نیروی کار در صنعت

ب)INILR  نسبت  استفاده کنندگان از اینترنت به کل نیروی کار در صنعت

ج)INTR نسبت کارگاه‏هایی که از شبکه اینترنت استفاده می‏کنند به کل کار گاهها

 

6- تخمین مدل

مدل مورد بررسی با رهیافت پنل دیتا برای  بنگاه‏های صنعتی 10 نفر و بیشتر کارکن استان یزد طی سال های(1393– 1385) بر اورد شده است. در تحقیق حاضر تاثیر 3 شاخص فاوا بر بهره وری نیروی کار،بهره وری سرمایه و بهره وری کل عوامل تولیدمورد بررسی قرار گرفته است.در این مرحله به منظور تخمین مدل می بایست بین روش های ترکیبی و تلفیقی با استفاده از آمارهF لیمر انتخاب صورت پذیرد که فرض صفر این آماره بیانگر انتخاب روش های ترکیبی در مقابل تلفیقی است.پس از انتخاب بین این دو روش آزمون هاسمن به منظور انتخاب روش تصادفی و روش اثرات ثابت،انجام می گیرد که فرض صفر این آزمون بیانگر انتخاب روش آثار تصادفی است.

 

6-1- تاثیر بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات برتولید بنگاه

در تمام مدل های مورد بررسی با توجه به آمارهF بدست آمده از آزمون لیمر و آماره آزمون هاسمن مدل مورد استفاده مدل پنل دیتا با آثار ثابت می باشد که نتایج آزمون های F و هاسمن در جداول (1) و (2) و نتایج برآورد مدل اثرات ثابت در جدول (3) ارائه شده است.

 

جدول 1- آزمون F و هاسمن مدل تأثیر بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر تولید سرانه

مدل	F	Chi2	نتیجه
PCLR	81/33	83/25	داده‏های تابلویی/ اثرات ثابت
INILR	77/33	83/26	داده‏های تابلویی/ اثرات ثابت
INTR	69/33	32/25	داده‏های تابلویی/ اثرات ثابت

منبع: یافته‌های پژوهشگر

جدول2- نتایج برآورد مدل تأثیر بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر تولید سرانه

INTR	INILR	PCLR	متغیر وابسته: لگاریتم تولید سرانه
مدل 3	مدل 2	مدل 1
02/2	59/1	02/2	جز ثابت
27/29	1/39	59/29	آماره آزمون t
81/0	89/0	81/0	لگاریتم موجودی سرمایه سرانه
1/58	108	4/58	آماره آزمون t
0005/0	272/0	065/0	شاخص فاوا
29/0	6/19	47/0	آماره آزمون t
81/0	98/0	91/0	ضریب تعیین تعدیل شده
74/1	96/1	85/1	دروبین واتسون

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

مدل‏های فوق بر اساس قبولی بازدهی ناشی از مقیاس برآورد شده است.نتایج نشان می­دهد که اکثر ضرایب از نظر آماری در سطح اطمینان 95 درصد به بالا معنی­دار می­باشند همچنین علائم با مبانی نظری سازگار می­باشد.موجودی سرمایه سرانه در هر سه مدل براوردی اثر مثبت  ومعنادار را نشان می‏دهد.شاخص بکارگیری فاوا نشان می­دهد که این شاخص تنها در مدل دوم معنادار می‏باشد به عبارتی نسبت استفاده کنندگان از اینترنت به کل نیروی کار در کارگاه‏های صنعتی استان یزد تأثیر معنادار  وبه اندازه 272/0  بر تولید سرانه داشته است. همچنین نتایج گویای این امر است که در کنار شاخص­های فاوا، موجودی سرمایه کماکان تأثیر بالا و معنی­داری بر تولید بنگاه‏های صنعتی دارد.

 

6-2- نتایج برآورد تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره‏وری سرمایه

نتایج حاصل از بررسی تأثیر فاوا  بر بهره‏وری سرمایه  با استفاده از متغیر  جانشین  فاوا بصورت زیر است.

جدول 3 -آزمون F  و هاسمن تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره‏وری سرمایه

مدل	F	Chi2	نتیجه
PCLR	85/66	6/72	داده‏های تابلویی/ اثرات ثابت
INILR	82/66	6/62	داده‏های تابلویی/ اثرات ثابت
INTR	69/66	88/42	داده‏های تابلویی/ اثرات ثابت

منبع: یافته‌های پژوهشگر

جدول4-  نتایج برآورد مدل تجربی تأثیر بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره‏وری سرمایه

INTR	INILR	PCLR	متغیر وابسته: بهره‏وری سرمایه
مدل 3	مدل 2	مدل 1
07/1	1/1	07/1	جز ثابت
14/156	6/199	2/149	آماره آزمون t
78/0	78/0	76/0	لگاریتم موجودی سرمایه سرانه
6/15	9/11	05/15	آماره آزمون t
005/0	27/0	0002/0	شاخص فاوا
38/0	14/23	66/1	آماره آزمون t
87/0	97/0	87/0	ضریب تعیین تعدیل شده
75/1	8/1	76/1	دروبین واتسون

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

موجودی سرمایه سرانه در هر سه مدل براوردی اثر مثبت و معنادار را نشان می‏دهد. شاخص بکارگیری فاوا نشان می­دهد که این شاخص در مدل دوم معنادار می‏باشد این شاخص به اندازه 27/0 بر بهره‏وری سرمایه موثر است. در مدل اول و سوم ضریب شاخص بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح 95 درصد معنی­دار نمی­باشد و این شاخص در این سطح از اطمینان نمی­تواند تأثیر معنی­داری بر بهره‏وری سرمایه داشته باشد.

 

6-3- تأثیر بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره‏وری کل عوامل تولید

برای محاسبه بهره‏وری کل عوامل تولید نیاز به تخمین ضرایب بدست آمده از تابع تولید می‏باشیم که بر اساس بر اوردهای انجام شده تابع کاب داگلاس با داشتن محدودیت‏های بیشتردر مقایسه باسایر توابع تولید بر اساس معیارهای اساسی پذیرش رگرسیون، رفتار بخش صنعت استان یزد را بهتر بیان  می‏دارد.

بر اساس آنچه در مبانی نظری بیان گردید در ابتداء و با استفاده از روش پسماند سولو و با بکار‏گیری یک تابع کاب داگلاس ضرایب مربوط به کشش تولید نسبت به عوامل تولید در صنایع استان یزد برآورد گردید. قبل از انجام تخمین ابتدا باید آزمون‏های مختلفی  برای تعیین وجود عرض از مبداء و نوع آن در تخمین صورت گیرد.

 

 

جدول 5- آزمون F و هاسمن مربوط به تابع کاب داگلاس

	آماره	درجه آزادی	احتمال
F	48.608477	(88,710)	0.0000
کای اسکور	37.077608	2	0.0000

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول6- تخمین ضرایب مربوط به تابع کاب داگلاس

متغیر	ضرایب	انحراف معیار	tآماره	احتمال
عرض از مبدا	1.866722	0.078403	23.80939	0.0000
لگاریتم نیروی کار	0.109699	0.017276	6.349699	0.0000
لگاریتم سرمایه	0.863609	0.012242	70.54419	0.0000

منبع: یافته‌های پژوهشگر

87/1= D.W97/0=  98/0=  

معادله رگرسیونی

 

 

در تابع تولید کاب- داگلاس، ضرایب نیروی کار و سرمایه معرف کشش نیروی کار و  سرمایه است براورد فوق نشان می‏دهد با یک درصد تغیر در نیروی کار وسرمایه تولید به ترتیب به اندازه 11/0 و 86/0 تغییر می‏کند که نشان می‏دهد کشش تولید به عوامل تولید در صنایع استان یزد نسبت به عامل سرمایه بیش از کشش تولید نسبت به نیروی کار است.

اﻳﻦنتاﻳﺞ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮﮐﺸﺶ ﭘﺬﻳﺮی ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺻﻨﺎﻳﻊ یزد ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدی ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ می‏ﺗﻮان اﺳﺘﺪﻻل ﮐﺮد  که ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ استان  ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری های ﺑﻴﺸﺘﺮ می‏ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ، ﮐﻤﺒﻮد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻬﺎدﻩ های دﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺴﻮس تر است. ﺑﻪ همین دﻟﻴﻞ و ﺑﺮ اﺳﺎس مبانی  اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد، ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮدن ﻧﻬﺎدﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮﻧﻬﺎدﻩ  ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎزدهی  ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻮﺟﻮدی ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ  می‏ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺳﺒﺐ ﮐﺸﺶ ﭘﺬﻳﺮی ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدی ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﮐﻤﻴﺎﺑﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوی ﮐﺎر و ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ  در استان یزد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.

بر اساس ادبیات و تئوری‏های اقتصادی هرگاه کشش نهاده‏ای مثبت اما کوچکتر از یک باشد، این امر بیانگر آن است که بهره‏وری نهایی آن کوچکتر از بهره‏وری متوسط است و لذا، با فرض عدم تغیر در عوامل دیگر،آن نهاده در ناحیه دوم تولید قرار دارد؛یعنی آن صنعت، از نهاده مذکور به طور اقتصادی استفاده کرده است. نتایج فوق نشان می‏دهد که، با فرض عدم تغییر در عوامل دیگر، نهاد‏های تولید در ناحیه اقتصادی تولید قرار دارند.

معادله براوردی فوق همان براورد  لگاریتمی رابطه 1 است  که براساس این برآورد  وبا بکار‏گیری ضرایب براوردی مدل واستفاده از آنها در رابطه 4، بهره‏وری کل عوامل یا پسماند سولو که در واقع اجزای اختلال در برآورد تابع تولید کاب- داگلاس  می‏باشد را بدست آوردیم.

بعد از انجام محاسبات فوق به بررسی تأثیر فناوری  اطلاعات و ارتباطات بر بهره‏وری کل عوامل  خواهیم پرداخت.

 

جدول 7- آزمون F لیمر و هاسمن مربوط به مدل بهره‏وری کل عوامل تولید

مدل	F	Chi2	نتیجه
PCLR	16/41	09/65	داده‏های تابلویی/ اثرات ثابت
INILR	15/41	7/68	داده‏های تابلویی/ اثرات ثابت
INTR	06/41	47	داده‏های تابلویی/ اثرات ثابت

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول8- نتایج برآورد مدل تجربی تأثیر بکارگیری فاوا بر بهره‏وری کل عوامل تولید

INTR	INILR	PCLR	متغیر وابسته: بهره‏وری کل عوامل تولید
مدل 3	مدل 2	مدل 1
85/1	81/1	85/1	جز ثابت
249	134	239	آماره آزمون t
0005/0	32/0	00005/0	شاخص فاوا
31/0	74/10	043/0	آماره آزمون t
81/0	81/0	82/0	ضریب تعیین تعدیل شده
78/1	8/1	8/1	دروبین واتسون

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

شاخص بکارگیری فاوا نشان می­دهد که این شاخص تنها در مدل دوم معنادار  وبه اندازه 32/0  بر بهره‏وری کل عوامل تولید دارد.

پیشرفت و تغییرات تکنولوژی منجر به انتقال تابع تولید به سمت بالا با فرض عدم تغیر در مجموعه عوامل تولید وهمین طور تغیر در مکان تابع هزینه به سمت پایین با فرض ثابت بودن سطح تولید و قیمت نهاد‏ها می‏شود. در برآورد فوق اگر تغیردر فاوا را به عنوان یک تغییر تکنولوژیکی مؤثر بدانیم منجر به انتقال تابع تولید بنگاه‏های صنعتی استان یزد به سمت بالا شده  وبهره‏وری کل عوامل تولید را افزایش داده است. به واسطه تغیر موقعیت تابع تولید، متوسط‏های تولید وبهره‏وری عوامل تولید نیز تغیر نموده وبه عنوان یکی از اصلی‏ترین منابع تغیر در بهر ه‏وری کل عوامل تولید تغییرات تکنولوژیکی  وبالاخص تغیر درفناوری اطلاعات است. ضریب تأثیرگذاری شاخص فاوا بر بهر ه‏وری کل عوامل تولید در صنایع استان یزد از نظر علامت و شدت تأثیرگذاری مرتبط با مبانی نظری  بوده و از طرفی شدت مناسب تأثیرگذاری این شاخص بر بهره‏وری کل عوامل تولید را نیز نشان می‏دهد.

بطور کلی تغیر در بهره‏وری کل عوامل تولید که می‏توان آن را شامل اثرات تغییر در مقیاس تولید  وتغیر در راندمان دانست. بدین معنا که چنانچه مقیاس تولید در طی زمان ثابت بماند ویا در بین واحد‏های تولیدی در یک زمان ثابت باشد وهمچنین عدم کارایی در تولید  وجود نداشته باشد ویا لااقل میزان عدم کارایی در طول زمان ثابت بماند.آنگاه رشد بهره‏وری کل  عوامل تولید  به عنوان معیار تغیر تکنولوژی در نظر گرفته می‏شود.بهبود بهره‏وری ایجاد شده تا اندازه قابل توجه تحت تأثیر تغییرات تکنولوژیک بوده است. تغییرات تکنولوژیکی منجربه تولید یک واحد محصول باقیمت پایین تر نسبت به قبل می‏شود وبه همانند آن می‏باشد که از مقیاس تولید به نحو شایسته تری استفاده شده است.بدین ترتیب نتیجه بهبود تکنولوژی  و بهبود استفاده از مقیاس‏های تولید بصورت تغیر مثبت در رشد بهره‏وری کل عوامل تولید در صنعت استان یزد نمایان  گردیده است.بهره‏وری کل عوامل تولید که با ضریب مناسبی از شاخص فناوری اطلاعات  وارتباطات در صنایع استان یزد تأثیر پذیرفته است بیان‏کننده میزان کارایی و اثر بخشی مناسب در استفاده از عوامل تولید که بطور مشترک برای تولید کالاها مورد بهره برداری قرار می‏گیرد را نشان می‏دهد. شاخص بهره‏وری کل عوامل تولید وتأثیر پذیری آن از شاخص فاوا بیان‏کننده تأثیر پذیری تغییرات کیفی، نیروی کار، سرمایه، شدت تقاضا، تغییرات ساختاری ایجاد شده، گسترش تخصص گرایی در صنایع استان یزد از شاخص فاوا در دوره مورد بررسی است.

 

7- نتیجه­گیری و پیشنهادات

نتایج نشان می­دهد که در کلیه معادلات برآورد شده علائم ضرایب با مبانی نظری سازگار می‏باشد. موجودی سرمایه سرانه در هر سه مدل براوردی اثر مثبت و معنادار را نشان می‏دهد. شاخص بکارگیری فاوا معنادار می‏باشد که تأثیر آن  به اندازه 39/0 بر تولید سرانه174/0 بر بهره وری سرمایه و32/0 بر بهره وری کل عوامل تولید می‏باشد. همچنین نتایج گویای این امر است که در کنار شاخص­های فناوری اطلاعات و ارتباطات، موجودی سرمایه کماکان تأثیر بالا و معنی­داری بر تولید بنگاه‏های صنعتی دارد.

بهره‏وری کل عوامل تولید که با ضریب مناسبی از شاخص فاوا در صنایع استان یزد تأثیر پذیرفته است بیان‏کننده میزان کارایی و اثر بخشی مناسب در استفاده از عوامل تولید که بطور مشترک برای تولید کالاها مورد بهره برداری قرار می‏گیرد را نشان می‏دهد. شاخص بهره‏وری کل عوامل تولید وتأثیر پذیری آن از شاخص فاوا بیان‏کننده تأثیر پذیری تغییرات کیفی، نیروی کار، سرمایه، شدت تقاضا، تغییرات ساختاری ایجاد شده در صنایع استان یزد از شاخص فاوا در دوره مورد بررسی است.

از آنجا که بر اساس یافته‌های این تحقیق فاوا می تواند به عنوان یک ابزار منجر به افزایش بهره‌وری نیروی کار، بهره وری سرمایه و بهره‌وری کل عوامل تولید در صنایع استان یزد شود، پیشنهادات زیر ارائه می گردد.

ü    آماده سازی زیرساخت های نرم افزاری وسخت افزاری لازم در اقتصاد نوین ودیجیتال همچون افزایش سرعت پهنای باند اینترنت و کاهش هزینه های دسترسی به اینترنت برای صنایع استان

ü    با توجه به گسترش روز افزون کاربرد کامپیوتر در فعالیت های روزمره و پررنگ تر شدن نقش فاوا  جهت بهبود اثر بخشی آن در تولید  وبهره‏وری عوامل تولید در استان یزد باید با سرعت و کیفیت بیشتر و بهتری در زمینه کسب تجارب و آشنایی با آخرین دستاوردهای کاربرد اطلاعات گام اساسی در صنایع استان برداشته شود.

ü    با توجه به نقش مهم و با اهمیت فاوا در بهره‏وری صنایع استان یزد بایستی توجه به  هدایت دقیق سرمایه‏ها از ابعاد کمی و کیفی در ساختار‏های زیر بنایی فاوا  مورد نیاز صنایع استان شکل گیرد و با پرهیز از هرز دادن سرمایه واحد‏های تولیدی در پویایی اقتصاد و صنعت استان، تلاش‏های لازم صورت پذیرد.

ü    ارتباط بین بخش تولید (صنعت)  استان با بخش تحقیق و توسعه (دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و...) جهت آنکه  این دو به هم نزدیک‌تر باشند. آن‌گاه تبادل اطلاعاتی بین این دو بخش می‏تواند در بکارگیری حجم و مقیاس اندازه فاوا در جهت بهبود بهره‏وری عوامل تولید صنایع استان مفید واقع شود گسترش پارک های فناوری  ومراکز رشد می تواند در این زمینه بسیار مفید باشد.

ü    -افزایش تولید متاثر از دو بعد کمی  وکیفی عوامل تولید است، با توجه به محدودیت‏های بکار‏گیری  کمیت عوامل تولید در شرایط کنونی اقتصاد و بخصوص بخش صنعت در کشور بطور عام  ودر صنعت استان  بطور خاص، به نظر می‏رسد توجه به بعد کیفی عوامل تولید که متاثر از بکار‏گیری فاوا است می‏تواند بسیار کار امد باشد و محدودیت بکارگیری عوامل تولید بخصوص سرمایه را  تا حدودی زیادی برطرف نماید.

ü    ﺍﺛﺮ ﮔﺬﺍﺭی فاوا ﺑﺮ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺭی  ﻧﻴﺮﻭ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﮑﻤﻞ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭی ﺩﺭ  ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻓﻦ ﺁﻭﺭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻭ ﻧﻴﺮﻭ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺎﻫﺮ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ. ﺑﻨﮕﺎه هاﻳﻲ ﮐﻪ ﺍﺯ فاوا ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﺘﻔﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ فاوا ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﮑﻤﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍی  ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.

ü    ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺍﻳﻨﮑﻪ فاوا ﺩﺭ ﭼﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻣﻔﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩ  ﻭﺭی  ﻧﻴﺮﻭ ﮐﺎﺭ  ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ ﻧﻴﺰ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺪﺍﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍی  ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.

ü    ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎی  فاوا ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻐﻴﺮ ﻭ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺍﺳﺖ، ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊی  ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ  ﺩﺭ  ﺑﻨﮕﺎه‏ها ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻭ ﻋﻘﺐ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.  ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﺑﺮﺍی  ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ ﮐﻪ ﺍﺯ فاوا ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲ ﮐﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺳﺮﻳﻊ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊی  ﻭﻓﻖ ﺩﻫﺪ ﻭﮔﺮﻧﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺨﺖ ﺍﻓﺰﺍﺭ ﻫﺎ ﻭ ﻧﺮﻡ ﺍﻓﺰﺍﺭﻫﺎ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺭی ﻧﻴﺮﻭ ﮐﺎﺭ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻮﺍﻗﻊ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻋﺪﻡ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ، ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻦ ﺁﻭﺭی  ﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺁﻣﺪﻥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺭی ﻧﻴﺮﻭ ﮐﺎﺭ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.

ü    ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭ ﮐﺎﺭ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻭ ﺳﭙﺮﺩﻥ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺷﻐﻠﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺗﺨﺼﺺ، ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﻣﻠﺰﻭﻣﺎﺗﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ  ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺭی ﻧﻴﺮﻭ ﮐﺎﺭ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ، ﭘﺲ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ بخش فاوا  ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺭی ﻧﻴﺮﻭ ﮐﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺷﻐﻠﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﺨﺼﺺ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ.

 

 

 

 

 

 

 

---

1-  استاد گروه اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران ، (نویسنده مسئول)    [e-mail]

2-  استادیارگروه اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.   [e-mail]

---

[i] Information and Communication Technology

[ii] Total Factor Productivity

[iii] Jackson

[iv] Elsadig

[v] rincon

[vi] Van ark

[vii] venturini

[viii]  Rogers

[ix] جرگنسون (2005)

مراجع

1)    سرلک، احمد(1391) "بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اشتغال در بخش صنعت استان مرکزی"فصلنامه  اقتصاد کاربردی،دوره3 شماره1

2)    شاه آبادی، ابوالفضل، (1390) " تاثیر بهره‏وری بر رقابت پذیری"، فصلنامه نامه مفید، شماره6،

3)    مبارک، اصغر، (1390)، بررسی عوامل اثرات فاکتورهای نهادی بر بهره‌وری در صنعت ایران، نشریه‌ی راهبرد توسعه، شماره‌ی 27.

4)    مرکز آمار ایران، نتایج طرح آمارگیری از کارگاه‏های صنعتی 10 نفر کارکن و بیشتر (93 – 1385)

5)    محمودزاده، محمود؛ (1390) "اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد بهره­وری نیروی کار در اقتصاد ایران". فصل­نامه پژوهش­نامه بازرگانی، شماره 43،

6)    هژبر کیانی، کامبیز وباقری قادیکلانی، مهیار(1383)، تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره‏وری و دستمزد نیروی کار در صنایع استان تهران.پیک نور سال دوم شماره 4

7)     Elsadig, M.A. (2012)Green TFP Intensity Impact on Sustainable East Asian  Productivity Growth. Economic Analysis & Policy,Vol. 42 no. 1

8)     Jackson, T, Victor, P.(2011) Productivity and work in the ‘green economy’ Some theoretical reflections and empirical tests. Environmental Innovation and Societal Transitions

9)     Jorgenson D.W., Motohashi, K.(2005)."Information Technology And The Japanese Economy", NBER Working Paper

10)  Rincon, A., Vecchi, M., & Venturini, F. (2015).ICT as a General purpose technology: Spillovers, absorptive capacity and productivity performance (Discussion Paper No. 416) London: National Institute of Economic and Social Research.

11)  van Ark, B. (2014). Total factor productivity: Lessons from the past and directions for the future (Research Working Paper No. 271) Brussels: National Bank of Belgium.

12)  Venturini, F. (2015). The modern drivers of productivity.Research Policy,44, 357–369

یادداشت‌ها