طراحی الگویی مناسب مدیریت نقدینگی و پیش بینی ریسک آن در بانک صادرات ایران

اقتصاد مالی

مقاله 8، دوره 11، شماره 39، شهریور 1396، صفحه 171-197   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

علی اسماعیل زاده^{* 1}؛ حلیمه جوانمردی²

¹دانشیار گروه حسابداری، دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، اسلامشهر، ایران.

²دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، اسلامشهر ، ایران.

چکیده

چالش اصلی مدیریت ریسک نقدینگی، تامین وجوه در هنگام بروز بحران در سازمان ها ،شرکت ها و نهادهای های مالی در عرصه فعالیت های اقتصادی است. عمق این چالش به دو ویژگی اصلی اندازه بحران و سرعت وقوع آن بستگی دارد. هدف اصلی مدیریت ریسک، اندازه‌گیری انواع ریسک به منظور کنترل آنها می باشد. سیستم مدیریت ریسک شامل رویه ها و معیارهایی به منظور محاسبه کمی انواع مختلف ریسک می باشد.  در پژوهش حاضر موضوع مدیریت ریسک نقدینگی در بانک صادرات ایران بر اساس الگوی آریما براورد و ارزیابی شده است. با توجه به نتایج تخمین و مدل آریما، آمار احتمال برای وقفه های خودرگرسیو و میانگین متحرک کوچکتر از 0.05 بوده و حاکی از معنادار بودن ضرایب این وقفه ها و مناسب بودن الگوی آریما جهت پیش بینی نقدینگی می باشد. همچنین بر اساس مدل آرچ و گارچ، GARCH(1) و ARCH(1) ضرایب مربوط به معادله واریانس شرطی جمله اختلال منفی و معنی دار می باشد. بنابراین از مدل برآوردی برای پیش بینی ریسک نقدینگی می توان استفاده کرد.
Bank managements to determine the rate of liquidity based on its activities, is an important task especially in volatile condition. The lack of sufficient liquidity rate may impose heavy cost on banking operations. This challenge is depended to magnitude and size of volatility. The aim of bank management’s is to control risk level in its activity. In this paper, based on an ARCH and GARCH Method, we estimate a model to determine Bank Saderat liquidity Management to investigate factors effect on the liquidity rate. The findings show that the estimated model is consistent and consistent in results during the survey period.  
 

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: نقدینگی بانک، ریسک نقدینگی، پیش بینی. طبقه بندی JEL : E21؛ E52؛ G12

اصل مقاله

طراحی الگویی مناسب مدیریت نقدینگی و پیش بینی ریسک آن

در بانک صادرات ایران

 

 

علی اسماعیل زاده

تاریخ دریافت: 31/01/1396           تاریخ پذیرش: 03/04/1396

[1]

حلیمه جوانمردی[2]

 

 

چکیده

چالش اصلی مدیریت ریسک نقدینگی، تامین وجوه در هنگام بروز بحران در سازمان ها ،شرکت ها و نهادهای های مالی در عرصه فعالیت های اقتصادی است. عمق این چالش به دو ویژگی اصلی اندازه بحران و سرعت وقوع آن بستگی دارد. هدف اصلی مدیریت ریسک، اندازه‌گیری انواع ریسک به منظور کنترل آنها می باشد. سیستم مدیریت ریسک شامل رویه ها و معیارهایی به منظور محاسبه کمی انواع مختلف ریسک می باشد.  در پژوهش حاضر موضوع مدیریت ریسک نقدینگی در بانک صادرات ایران بر اساس الگوی آریما براورد و ارزیابی شده است. با توجه به نتایج تخمین و مدل آریما، آمار احتمال برای وقفه های خودرگرسیو و میانگین متحرک کوچکتر از 0.05 بوده و حاکی از معنادار بودن ضرایب این وقفه ها و مناسب بودن الگوی آریما جهت پیش بینی نقدینگی می باشد. همچنین بر اساس مدل آرچ و گارچ، GARCH(1) و ARCH(1) ضرایب مربوط به معادله واریانس شرطی جمله اختلال منفی و معنی دار می باشد. بنابراین از مدل برآوردی برای پیش بینی ریسک نقدینگی می توان استفاده کرد.

واژه‌های کلیدی: نقدینگی بانک، ریسک نقدینگی، پیش بینی.

طبقه بندی JEL: E21; E52; G12

1- مقدمه

مدیریت نقدینگی، اطمینان بانک نسبت به انجام کامل تعهدات قراردادی خود است. در واقع مدیریت نقدینگی به مفهوم توانایی بانک برای مدیریت بهینه ی کاهش سپرده ها و دیگر بدهی ها در کنار مدیریت رشد پرتفوی وجوه وام و دیگر دارایی ها و نیز اقلام خارج از ترازنامه است؛ به طوری که در نتیجه آن بانک بتواند با هزینه ای قابل قبول و در سریع ترین زمان ممکن، کمبود منابع خود را جبران نماید.( پورزندی و همکاران، 1391، 135-163)

هدف اصلی مدیریت ریسک، اندازه گیری و پیش بینی انواع ریسک به منظور کنترل آنها میباشد. به این ترتیب یک سیستم مدیریت ریسک شامل رویه ها و معیارهایی به منظور محاسبه کمی انواع مختلف ریسک می باشد. سیستم جامع مدیریت ریسک بانک باید شامل مجموعه معیارهای عمومی مورد استفاده در کل صنعت بانکداری و نیز معیارهای محلی با توجه به شرایط داخلی آن بانک، همچنین شامل مجموعه ابزارهای مدیریت ریسک به منظور استفاده در سطوح تصمیم گیری باشد. باید گفت بانک ها در عملیات روزمره خود با انواع مختلف ریسک روبرو می شوند.(رستمیان وحاجی بابائی، 1388)

در واقع ابزارهای مدیریت نقدینگی، کامل نبوده و نمی توان به وسیله آنها به طور بهینه مدیریت نقدینگی را انجام داد. علاوه بر ابزارها، به دلیل ضعف های ساختاری لازم جهت رشد و توسعه بازار سرمایه، عدم هماهنگی و کمبود بازار بین بانکی مناسب، نبود تکنیکها و سیاستهای خاص و نظام نظارتی کارآمد برای ارایه خدمات با کیفیت بالا از دیگر مواردی است، که مانع از تحقق مدیریت نقدینگی می گردد. از طرفی بانکها برای تقویت ابزارهای نقدینگی خود، بهبود مدیریت نقدینگی و عملیات کسب وکار، باید به آموزش بیشتر اصول بانکداری اسلامی به مردم بپردازند(عطرکارروشن و همکاران، 1393)

لذا با توجه به مشکل اصلی موجود در مدیریت نقدینگی بانک های کشور، تحقیق حاضر به طراحی مدل مناسب مدیریت نقدینگی و پیش‌بینی ریسک نقدینگی در بانک با استفاده از دو زیر مدل Lar (نقدینگی در معرض خطر) که اپراتور نوسان یا واریانس شرطی می باشند می پردازد. در ادامه به این پرسش پاسخ داده می شود که، آیا امکان پیش بینی ریسک نقدینگی در بانک با استفاده از داده‌های تاریخی بانک بوسیله مدل آریما و مدل Lar مبتنی بر ARCH و GARCH وجود دارد؟

 

 

 

2- مبانی نظری مدیریت نقدینگی

مدیریت نقدینگی یکی از بزرگترین چالش هایی است که سیستم بانکداری با آن روبرو است. دلیل اصلی این چالش این است که بیشتر منابع بانک ها از محل سپرده های کوتاه مدت تامین مالی می شود. علاوه بر این تسهیلات اعطایی بانک ها صرف سرمایه گذاری در دارایی هایی با درجه نقدشوندگی نسبتا پایینی می شود.مدیریت نقدینگی به معنی توانایی بانک برای ایفای تعهدات مالی خود در طول زمان است. مدیریت نقدینگی در سطوح مختلفی صورت می گیرد:اولین نوع مدیریت نقدینگی به صورت روزانه صورت پذیرفته و به صورت متناوب نقدینگی مورد  نیاز در روزهای آتی پیش بینی می شود. دومین نوع مدیریت نقدینگی که مبتنی بر مدیریت جریان نقدینگی است، نقدینگی مورد نیاز را برای دوره های زمانی طولانی تر شش ماهه تا دو ساله پیش بینی می کند. سومین نوع مدیریت نقدینگی به بررسی نقدینگی مورد نیاز بانک در شرایط بحرانی می پردازد. (موسویان و کاوند، 1389، 35-63).

ریسک درجامعه امروز تقریباً تمام افراد به نحوی با این مفهوم آشنایی دارند و اذعان می کنند که زندگی با ریسک همراه است. ریسک در زبان عرف عبارت است از خطری که به علت عدم اطمینان در مورد وقوع حادثه ای در آینده پیش می آید و هر چه میزان این عدم اطمینان بیشتر باشد، اصطلاحاً گفته می شود ریسک زیادتر است. فرهنگ و بستر، ریسک را « درمعرض خطر قرار گرفتن » تعریف کرده است. فرهنگ لغات سرمایه گذاری نیز ریسک را زیان بالقوه سرمایه گذاری که قابل محاسبه است، می داند. (اسماعیل نژاد آهنگرانی، 1391، 7-25) گالیتز^[i]، ریسک را نوسانات در هرگونه عایدی می داند. تعریف مذکور این مطلب را روشن می کند که تغییرات احتمالی آینده برای یک شاخص خاص، چه مثبت و چه منفی ما را با ریسک مواجه می سازد. بنابراین، امکان دارد تغییرات موجب انتفاع یا زیان شود.

اولین بار، هری مارکویتز^[ii] بر اساس تعاریف کمّی ارائه شده، انحراف معیار چند دوره ای را به عنوان شاخص عددی برای ریسک معرفی کرد. دیدگاه دیگری نیز در خصوص ریسک وجود دارد که تنها به جنبه منفی نوسانات توجه دارد. هیوب^[iii] ریسک را احتمال کاهش درآمد یا از دست دادن سرمایه تعریف می کند.

ریسک نقدینگی^[iv]ریسک فقدان وجه نقد برای بازپرداخت تعهدات است. معمولاً، شرکت ها زمانی که به علل مختلفی نتوانند محصولات خود را به هزینه های آنها افزایش بی رویه داشته باشد و در نهایت کارایی مجموعه کاهش یابد، با مشکل نقدینگی مواجه می شوند. ریسک نقدینگی دو حالت مختلف دارد. ریسک نقدینگی دارایی ^[v]و ریسک نقدینگی تأمین مالی^[vi]. ریسک نقدینگی دارایی که با نام ریسک نقدینگی بازار محصول هم شناخته می شود، زمانی ظاهر می شود که معامله با قیمت پیش بینی شده قابل انجام نباشد. این ریسک در بین گونه های دارایی ها و در زمان وابسته به شرایط بازار تغییر می کند. بعضی دارایی ها مانند ارزهای اصلی یا اوراق قرضه، بازارهای مختص خود را دارند و در اغلب مواقع به راحتی با نوسان کمی در قیمت، نقد می شوند اما این امر در مورد همه دارایی ها صادق نیست. ریسک نقدینگی تأمین مالی، که ریسک جریان وجه نقد هم نامیده میشود، به عدم توانایی در پرداخت تعهدات برمی گردد. این موضوع مخصوصاً برای پرتفوهایی که متوازن شده اند و متعهد به پرداخت حاشیه سود به طلبکاران هستند معضل مهمی است. در واقع اگر ذخیره وجه نقد کافی نباشد، ممکن است در شرایط سقوط ارزش بازار نیاز به پرداخت وجه نقد وجود داشته باشد که منجر به نقدکردن اجباری پرتفوی در قیمت پایین می شود. این چرخه ضررها که با حاشیه سود تعهد شده شدیدتر می شود، گاهی به مارپیچ مرگ تعبیر می شود. محدود کردن شکاف جریان وجه نقد، متنوع کردن و در نظر گرفتن منابع مالی جدیدی برای پر کردن کسری نقدینگی نقش مهمی در کنترل ریسک نقدینگی دارند. درمورد بانک ها، ریسک نقدینگی به دلیل کمبود و عدم اطمینان در میزان نقدینگی بانک ایجاد می شود. حالت دیگری که باعث افزایش ریسک نقدینگی می شود این است که بازارهایی که منابع بانک در آنها قرار دارد دچار کمبود نقدینگی شوند. ریسک نقدینگی با سایر ریسک های مالی مرتبط است و به همین دلیل سنجش و کنترل آن با دشواری روبرو است. (اسماعیل نژاد آهنگرانی، 1391، 7-25)

 

مدیریت ریسک در نظام بانکی

از دیدگاه نظری هر فعالیت اقتصادی همراه با درجه ای از ریسک است. ریسک را نمیتوان به طور کامل حذف کرد؛ بنابراین نگرش علمی به مسئله ریسک چیزی جز مدیریت آن نیست. ضرورت مدیریت و کنترل بهنیه ریسک در بانک های تجاری باعث شده است که مطالعه های گسترده ای در این باره صورت گیرد که در حال رشد وشکوفایی است. ماهیت مدیریت ریسک ایجاب می کند که این مطالعه ها چند وجهی باشند یعنی افزون بر شناخت عملکرد اقتصادی مالی بانک لازم است مدیران ریسک با آمار، ریاضیات، مدیریت استراتژیک، روش ها و مدل های کنترل ریسک نیز آشنا باشند. با این وجود می توان گفت که درک عمیق و جامع از تحول های بازار و توانایی و جرئت گرفتن تصمیم های سریع و بهینه در حقیقت هنر است.

تحولهای اخیر بازارهای مالی، به ویژه در دو دهه اخیر، و نیز بحران های مالی که هر از چند گاه در عرصه بین المللی به وقوع می پیوندد و کمترین اثر آن، تحرک های تخریبی سرمایه است، توجه بانکداران و مقام های مالی را به خود جلب کرده است و آنها را به همیاری و کوشش برای ریشه یابی مشکل ها و نیز پی جویی راه حل ها برای مقابله با شوک ها اعم از شوک قیمت (نرخ بهره، قیمت سهام و دیگر اوراق بهادار، کالا و ...)،شوک نقدینگی (دسترسی به بازار) و شوک های مربوط به ساختار مؤسسه مالی (مانند: تحول و تکامل بازارها و ابزارها، تغییرها در چارچوب های قانونی ) فرا خوانده است. سرعت گسترش نارسایی ها در این مؤسسه ها به علت ارتباط نظام مند آنها با یکدیگر به همگان ثابت کرد که ضعف های موجود در نظام بانکی کشور، اعم از توسعه یافته و در حال توسعه می تواند ثبات مالی را در داخل کشور و در سطح بین المللی مورد تهدید قرار دهد(فرتوک زاده و الهی، 1389، 151-153).

 

3- پیشینه پژوهش

3-1- مروری بر مطالعات داخلی

پورزرندی و همکاران(1391)، "طراحی مدل اندازه‌گیری ریسک نقدینگی در نظام بانکداری بدون ربا"، نتایج حاکی از آن است که کلیه اولویت‌ها و اهداف تعرف شده از سوی مدبران بانک به‌طور کامل تأمین شده است. به‌عبارت دیگر،‌اهداف مورد نظر مدیران با توجه به محدودیت‌های ساختاری بانک برآورده می‌شود. در صورتی که تخصیص منابع در بانک بر اساس مدل پیشنهادی باشد.

خوش‌سیما و شهیکی‌تاش(1392)، " تاثیر ریسک‌های اعتباری، عملیاتی و نقدینگی بر کارایی نظام بانکی ایران"، یافته‌های پژوهش بیانگر تفاوت دو روش پارامتریک و ناپارامتریک در ارزیابی کارایی و رتبه‌بندی بانک‌ها و برتری نسبی روش SFA )پارامتریک(  نسبت به MEA (ناپارامتریک) می باشد. همچنین یافته‌های مقاله بیانگر آن است که ارتباطی معنادار میان ریسک اعتباری، عملیاتی، نقدینگی و کارایی در نظام بانکی ایران وجود دارد.

عطرکار روشن و همکاران(1393)، "مدیریت ریسک نقدینگی در بانکداری اسلامی"، بررسی‌های حاصل نشان دهنده‌ی این است که بانک‌های اسلامی به دلیل بکارگیری ابزارهای متفاوت نسبت به بانک‌های متعارف در مدیریت نقدینگی با مشکلاتی روبرو می‌باشند. این مقاله به این جمع‌بندی می‌رسد که برای مدیریت نقدینگی علاوه بر ابزارها، توجه به آموزش بیشتر اصول بانکداری اسلامی به مردم، اصلاح ساختارها در جهت رشد و توسعه ‌ی بازار سرمایه، ایجاد شبکه ‌ی گسترده‌ ی بین بانکی، انجام تکنیک‌ها و سیاست‌های خاص و نظام نظارتی کارآمد برای ارایه خدمات در جهت توسعه، ضروری است.

دیانتی‌دیلمی و برزگر(1393)، "مدل مدیریت ریسک حسابهای دریافتنی"، این مقاله به بررسی ریسک وصول حساب‌های دریافتنی در ایران می پردازد و به این سوال پاسخ می دهد که آیا شاخص های اقتصادی کافی و مناسب در خصوص بالا بردن بهره ‌وری اطلاعاتی با در نظر گرفتن سیستم پرداخت، در ایران وجود دارد یا خیر؟ در نهایت نیز یک مدل بومی برای پیش بینی اعتبار مطالبات شرکت‌های بورسی ایران ارایه شده است که با استفاده از آن، شرکت‌ها می توانند ریسک وصول مطالباتشان را کاهش داده و این که آگاهانه در برخی شرایط خاص ریسک بیشتر را متقبل شوند.

سعیدا اردکانی و همکاران (1393) در تحقیقی با عنوان "بررسی ارتباط بین ریسک نقدینگی معیار پوشش تقاضا و ریسک اعتباری بانک ها"، بیان می کنند که در این تحقیق ریسک اعتباری با ضریبی برابر 12/1- اثری منفی بر ریسک نقدینگی (پوشش تقاضای وجه نقد) بر جا می گذارد و ضرایب ریسک نقدینگی(پوشش تقاضای وجه نقد) و ریسک اعتباری با یک دوره تاخیر برابر 0.25 و 0.41 می باشند. این مقادیر و نتایج رابطه علیت دو طرفه فی مابین دو معیار ریسک نقدینگی و ریسک اعتباری را آشکار می سازد.

صادقی گوربندی (1393)در مقاله خود تحت عنوان " رابطه میان ریسک اعتباری بانک و سودآوری و نقدینگی" بیان می کند که نتایج رابطه منفی بین وام دهی کمتر محصول و حاشیه منافع شبکه را نشان می دهد.اگرچه یافته ها از نظر آماری تنها هنگامی که  فرضیه حالت عادی از طریق روش رگرسیون قوی تقلیل یافته،حائز اهمیت بودند.موجودی خودی،رئیس اعضاء هیئت رئیسه اجرایی بطور وارونه با عملکرد بانکی مرتبط هستند.این مورد ممکن است نتیجه اثر مغایر مسئله نمایندگی باشد.

غلامی و سلیمی(1393)، "بررسی رابطه بین مدیریت ریسک اعتباری و مدیریت نقدینگی با سودآوری در نظام بانکی"، این مقاله درصدد مطالعه و بررسی نحوه ارتباط بین مدیریت ریسک اعتباری و مدیریت نقدینگی با سودآوری در نظام بانکی می‌باشد. طبق نتایج بدست آمده، متغیرهایی همچون مدیریت نقدینگی و مدیریت ریسک اعتباری در مقایسه با سایر متغیرهای درونی، از یک رابطه معنادار قوی با متغیر سودآوری در نظام بانکی برخوردار می باشند. در نهایت با توجه به نتایج حاصله، یک سری راهکارهای عملی برای افزایش سود آوری بانک‌ها پیشنهاد گردیده است.

ولی پور پاشاه(1393) موضوع مدیریت ریسک نقدینگی در بانکها؛ یک چارچوب مفهومی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ریسک نقدینگی به عنوان یکی از دلایل اصلی بحرانهای مالی نباید و نمیتواند مورد غفلت قرار گیرد.

اخگر و جلوزان(1394)، " بررسی اثر هموار سازی سود بر ریسک غیر سیستماتیک شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" برای شناسایی شرکت های هموارساز سود، از الگوی ایکل ( 1981 ) استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر این بود که هموارسازی سود باعث کاهش ریسک غیرسیستماتیک شرکت ها می شود و اندازة شرکت، نسبت نقدینگی، نسبت بدهی، تغییرپذیری سود، نوع صنعت با ریسک غیر سیستماتیک رابطۀ معناداری دارند.

صدیقی و جلالی(1394)، موضوع " بررسی رابطه ریسک اعتباری و نقدینگی با عملکرد بانکهای ایران (مطالعه موردی بانکهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران)" مورد ارزیابی قرار دادند. یافته ها بیانگر وجود رابطه مثبت معنادار بین ریسک اعتباری و مطالبات معوق با بازده حقوق صاحبان سهام می باشد و رابطه منفی معناداری بین میزان وجه نقد و بازده حقوق صاحبان سهام میباشد و درنهایت هیچکونه رابطه معناداری بین میزان مطالبات مشکوک الوصول و بازده حقوق صاحبان سهام یافت نشد.

کرانی و آقایی پور(1394) به بررسی موضوع " بررسی پرتفوهای مختلف اعتباری از جنبه ی ریسک نقدینگی و اولویت سرمایه گذاری با استفاده از معیارهای ارزیابی سرمایه گذاری (مطالعه موردی: بانک رفاه کارگران)" پرداختند. نتایج تحقیق بر لزوم دقت نظر بیشتر در اخذ سیاستهای اعتباری جهت مدیریت بهینه پرتفوی بانک مورد تحقیق تاکید دارند.

احمدیان و کیانوند(1394) موضوع تحلیل نقش بانک مرکزی در کاهش احتمال رخداد ریسک نقدینگی در شبکه بانکی کشور را مورد بررسی قرار دادند. نتایج حاصل از بررسی موضوع بیانگر این است که تزریق نقدینگی میتواند احتمال رخداد ریسک نقدینگی را در شبکه بانکی کشور کاهش دهد. همچنین سیاست پولی در بانکهایی که در مقایسه با سایر بانکها از سلامت بیشتری برخوردار هستند، نقش موثرتری در کاهش احتمال رخداد ریسک نقدینگی دارد.

زلقی و بیات(1394) در مقاله ای با عنوان نقش دیدگاه حسابداری محافظه کاری در مدیریت نقدینگی بیان می کنند که ارتباط معناداری بین محافظه کاری و مدیریت نقدینگی وجود دارد. همچنین بین محافظه کاری در حسابداری و گرایش به پس انداز رابطه معنادار و منفی مشاهده گردید. با توجه به نتایج تحقیق می توان اظهار داشت که هرچه میزان محافظه کاری افزایش یابد وجه نقد در دسترس شرکت ها کاهش می یابد.

 

3-2- بررسی مطالعات خارجی

اوولابی و ابیدا^[vii](2012)، "مدیریت نقدینگی و سودآوری شرکت‌های تولیدی منتخب موجود در لیست بازار سهام"، نتایج نشان می­دهد که مدیریت نقدینگی که بر حسب سیاست‌های اعتباری شرکت، مدیریت جریان نقد و  چرخه­ی تبدیل پول اندازه گیری می­شود، تاثیر مهمی بر سودآوری شرکت دارد و نتیجه‌گیری می­شود که مدیران می توانند سودآوری را از طریق قرار دادن سیاست‌های اعتباری مناسب، چرخه‌های تبدیل پول کوتاه و رویه‌های مدیریت جریان نقد موثر، افزایش دهند.

کاسینیلی^[viii](2013)، "عوامل موثر برریسک نقدینگی بانک در چارچوب منطقه یورو"، نتایج نشان می­دهد که بانک‌های بزرگتر در خطر بیشتری از ریسک نقدینگی می­باشند در حالی که بانک‌های با سرمایه بالاتر نشان دهنده نقدینگی بهتر در دراز مدت می­باشند. کیفیت دارایی تنها بر روی میزان ریسک نقدینگی کوتاه مدت اثر می­گذارد. با در نظر­گیری پارامتر تخصص، بانک‌هایی که متمرکز بر فعالیت‌های وام دهی می­باشند، ساختار بودجه آسیب‌پذیرتری را از خودشان نشان می­دهند. در آخر مدیریت ریسک نقدینگی در طی بحران، فقط در افق کوتاه مدت تغییر می­یابد.

آگبادا و اوسیجی^[ix](2013)، "کارآیی مدیریت نقدینگی و عملکرد بانکی"، یافته‌های تحلیل نظری قویاً و واضحاً نشان می­دهد که رابطه‌ی معناداری بین مدیریت نقدینگی کارا و عملکرد بانکی وجود دارد و اینکه مدیریت نقدینگی کارا سلامت بانک را افزایش می­دهد. این یافته‌ها که ممکن است تایید کننده­ی نتایج پژوهش‌های مشابه باشد، تاکید دوباره ایست بر اینکه مدیریت نقدینگی کارا کاربرد سیاست‌های مهمی برای توسعه و تکامل اقتصاد دارد. با توجه به پیامدهای سیستمی مشکلات نقدینگی، توصیه می­شود که رویکردهای حرفه‌ای‌تری در مدیریت نقدینگی باید شکل گیرد.

آسونگو^[x](2013) به بررسی موضوع "افشای  مدیریت ریسک نقدینگی بانک در دوران پس از بحران" پرداخت. هدف از این مقاله بررسی اقدامات پس از بحران بانک ها، تلاش برای مدیریت ریسک نقدینگی می باشد. در نهایت او به این نتیجه رسید که در طول بحران، افشای مدیریت ریسک نقدینگی برای اعتماد سازی در شرکت کنندگان در بازار بسیار مهم بوده است.

لاتشووایو و همکاران^[xi](2013) در مقاله ای تحت عنوان " اقدامات ریسک نقدینگی بازل سوم و ورشکستگی بانک" بیان می کنند که ریسک نقدینگی بازار مهم ترین پیشگو ورشکستگی بانکها در سال 2009 و 2010 بود در حالی که ریسک نقدینگی ایدیوسنکراتیک کمتر بود.  

امواورا^[xii](2014)، "تاثیر مدیریت ریسک نقدینگی بر عملکرد مالی بانک‌های کنیا"، نتایج نشان داد که یک واحد افزایش در نسبت دارایی نقد به کل دارایی باعث کاهش 1٪‌ بازگشت سرمایه می شود و افزایش یک واحد نسبت دارایی‌ها به کل سپرده‌ها باعث کاهش 2٪‌بازگشت سرمایه می‌شود.

برد و سانتوز^[xiii](2014)  موضوع " نقدینگی بانکها و هزینه نقدینگی به شرکت ها" را مورد بررسی قرار دادند.یافته های آن ها در این تحقیق نشان داد که بحرانی که سیستم بانک را تحت تاثیر قرار داده بود اثر منفی نه تنها بر قیمت اعتبار به شرکت ها داشته بلکه همچنین بر پرداخت شرکت ها به تضمین دسترسی به نقدینگی هم داشته است.

باسی و موسیس^[xiv](2015)، "سودآوری بانک و مدیریت نقدینگی در بانک‌های وجوه سپرده"، نتایج نظری نشان می­دهد که رابطه­ای قابل توجه بین نسبت مقدار نقدینگی به جریان آن، در بانک، نسبت نقدینگی، نسبت وجوه نقد، نسبت وام به سپرده، نسبت وام به دارایی و بازده حقوق صاحبان سهام وجود دارد. به هرحال، هنگامی که بازگشت دارایی به عنوان نماینده برای سودآوری استفاده شد، رابطه آماری معنادار نبود. در آخر پیشنهاد شده­است که بانک‌ها باید استراتژی مدیریت نقدینگی خود را ارزیابی و بازطراحی کنند تا نه تنها حقوق صاحبان سهام افزایش یابد بلکه استفاده از دارایی­ها نیز بهینه گردد.

میسنزاه و ایرنی^[xv] (2015)،‌"مدیریت ریسک نقدینگی بانک و فروش وام: مدارک و شواهد از اعتبار ایالات متحده"، یکی از نتایج این تحقیق این بود که، بانک‌هایی که وابستگی بالا به سرمایه‌گذاری عمده دارند در شروع بحران احتمال بیشتری دارند که در طول بحران از لیست وام‌گیرندگان خارج شوند. تحلیل‌های پیشرو اهمیت مدیریت ریسک نقدینگی بانک‌ها را به عنوان انگیزه‌ای برای فروش وام مشخص می‌کند، به علاوه اینکه انگیزه‌ی انتقال ریسک اعتباری در ادبیات گذشته مورد تاکید قرار گرفته است.

کنوولووا و زارمبو^[xvi](2015)  به بررسی موضوع "مدیریت ریسک نقدینگی نامتوازن: شواهد از بانک های بازرگانی لتونی و لیتوانی" پرداختند. آنها در این مقاله دریافتند که بانک قادر به جمع آوری اساس منابع خود چه از طریق جذب سپرده اضافی در نرخ بهره بالاتر و  یا با استفاده از یک تحقق فروش دارایی های دیگر می باشد. جدای از آن، منبع دیگری از مسائل بالقوه نقدینگی حساسیت بانک به نوسانات در نرخ بهره است.

اسکانلا^[xvii](2016) در مقاله ای با عنوان تئوری و مقررات مدیریت ریسک نقدینگی در بانکداری بیان می کند که ریسک نقدینگی نیازی به پوشش حقوق صاحبان سهام ندارد بلکه نیاز به حجم کافی از دارایی نقدینگی و اوارق بهادار نقد دارد. به همین دلیل تنظیم ریسک نقدینگی در بانکداری بر نقدینگی نسبت مبتنی بر محدودیت های مالی تمرکز دارد.

یی شیائو^[xviii](2016) موضوع مدیریت ریسک نقدینگی بانکهای تجاری چین را مورد بحث و بررسی قرار داد. نتایج این مطالعه نشان داد که مدیریت ریسک نقدینگی بانک های تجاری در چین هنوز در مراحل ابتدایی است. نقدینگی همواره به عنوان پایه و اساس برای بانک های تجاری برای اجرای تمام اشکال فعالیت ها و ریسک نقدینگی می باشد که در تمام طول این فرایند همراه با فرایند توسعه بانک ها و به طور مستقیم با بقای بانک و همچنین ثبات سیستم مالی متصل بوده است.

 

4- روش و الگوی پژوهش

تحقیق حاضر از بعد هدف کاربردی و از بعد تجزیه‌و‌تحلیل، از نوع همبستگی سری‌های زمانی است و از بعد گردآوری اطلاعات با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای می‌باشد. با استفاده از مدل اقتصاد سنجی آرچ و گارچ نقدینگی در معرض ریسک که به‌عنوان مهمترین معیار سنجش ریسک نقدینگی است را برای نقدینگی 4 سال گذشته بانک صادرات تخمین زده می شود. بطور کلی گام‌های اساسی در اجرای این روش به شرح زیر است:

1)   گردآوری سری زمانی و انجام آزمون نرمالیته و مانایی بر روی داده‌های نقدینگی در سالهای 90 تا 94 بانک صادرات

2)   پیش‌بینی نقدینگی سال 95 با استفاده از داده‌های نقدینگی سال‌های 90 تا 94 بوسیله مدل آریما

3)   تشریح مدل‌های اقتصادسنجی آرچ و گارچ برای تخمین شاخص نوسانات به‌عنوان مهمترین عامل سنجش نقدینگی در معرض ریسک

4)   تخمین شاخص نوسانات با استفاده از مدل‌ مذکور

5)   تخمین نقدینگی در معرض ریسک با استفاده از مدل‌های آرچ و گارچ

در تحقیق حاضر به پیروی از  میر فیض فلاح شمس (1393) برای پیش بینی خالص نقدینگی از فرایند اتورگرسیون – میانگین متحرک مرکب (آریما) که شامل p جمله وقفه‌های خودرگرسیو و q جمله وقفه‌های پسماند است، استفاده خواهد شد:

(1)

X_t = α_t X_t-1 + … + α_p X _t-p + β₁ Ԑ²_t-1 + …β_q Ԑ²_t-q + Ԑ_t

 

برای محاسبه نقدینگی در معرض خطر نقدینگی در سطح اطمینان مشخص باید شاخص نوسان شرطی(Ϭ ²_t+1/t  )در مقدار بحرانی توزیع نرمال در سطح خطای تعیین شده و مقدار خالص نقدینگی ضرب شود:

(2)

LAR = -Zα . Ϭ ²_t+1/t  . L

Zα: مقدار بحرانی توزیع نرمال        Ϭ ²_t+1/t  : شاخص نوسانات

L:نقدینگی                               متغیرهای الگو عبارتند از:

متغیر وابسته: نقدینگی در معرض ریسک

متغیر مستقل: نقدینگی – شاخص نوسانات

 

نقدینگی در معرض ریسک

نقدینگی

شاخص نوسانات

متغیر وابسته

متغیر مستقل

پیش بینی ریسک

 نقدینگی

شکل 1- مدل مفهومی

منبع: میر فیض فلاح شمس،1393

 

جامعه و نمونه آماری

در تحقیق پیش‌رو با توجه به استفاده از اطلاعات مالی بانک، جامعه آماری بانک صادرات می باشد. قلمرو مکانی این تحقیق بانک صادرات ایران می باشد. حجم نمونه نیزبه صورت ماهانه و قلمرو زمانی این تحقیق سال1390 تا 1394 می باشد.

 

آزمون مانایی دیکی فولر تعمیم یافته

آزمون ریشه واحد دیکی- فولر تعمیم یافته^[xix] یکی از معمول‌ترین آزمون‌هایی است که امروزه برای تشخیص مانایی یک فرایند سری زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. (نوفرستی، محمد, 1378). بنابراین در این قسمت آزمون دیکی فولر تعمیم یافته برای متغیر نقدینگی که به صورت ماهیانه و طی سالهای 1390-1394 موجود می باشد ،انجام شده است که  نتایج به صورت خلاصه به شرح جدول شماره 2 گزارش شده است.

 

جدول 1- نتایج آزمون ریشه واحد دیکی فولر تعمیم یافته برای داده های سری زمانی مدل

نام سری	آماره دیکی فولر تعمیم یافته در سطح	آماره دیکی فولر تعمیم یافته با یک بار تفاضل گیری	Prob	توضیحات
					1%	5%	10%
liquity	3.09-	10.18-	4.12-	3.48-	3.17-	0.0000	با یک بار تفاضل گیری مانا شد.

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

همان‌گونه که از جدول مشاهده می‌شود، آماره دیکی فولر تعمیم یافته با یک بار تفاضل گیری از مقادیر بحرانی مک کینون بزرگتر می باشد، بنابراین متغیر نقدینگی بانک صادرات با یک بار تفاضل گیری ایستا می باشند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

برآورد مدل آریما و آرچ و گارچ

 

 

حال در ادامه، ابتدا به مدل سازی نقدینگی با استفاده از تخمین آریما پرداخته و سپس جهت بررسی وجود واریانس ناهمسانی، آزمون واریانس ناهمسانی ARCH را انجام داده و بعد از تخمین آرچ و گارچ به استخراج شاخص نوسان شرطی پراخته می شود. در نهایت با استفاده از مدل آریما پیش بینی نقدینگی سال 1395 انجام می شود. بنابراین در مرحله اول بعد از مدلسازی نقدینگی ، آزمون واریانس ناهمسانی ARCH را بر روی مدل زیر انجام می دهیم.

 

جدول 2- تخمین مدل آریما- متغیر وابسته نقدینگی

متغیرهای مستقل	ضریب(کشش)	احتمال
C	14300	0.234
AR(1)	1.02	0.0000
MA(1)	0.55-	0.0004
DW=1.77	=0.99	=0.99

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

متغیر وابسته در مدل فوق داده ای ماهیانه نقدینگی طی سالهای 1390-1394 می باشد، همانگونه که در جدول فوق مشخص است، آمار احتمال برای وقفه های خودرگرسیو و میانگین متحرک کوچکتر از 0.05 بوده و حاکی از معنا بودن ضرایب این وقفه ها و مناسب بودن این الگوی آریما جهت پیش بینی، تخمین آرچ و گارچ و استخراج شاخص نوسان شرطی می باشد.

(3)

liquity = 14300 + 1.02*AR(1) – 0.55*MA(1)       

 

 

PROB:   (0.23)        (0.0000)        (0.0004)

 

 

 

حال درادامه واریانس ناهمسانی در مدل بالا را با استفاده از آزمون ARCH بررسی می نمائیم:

 

 

جدول 3- نتیجه آزمون واریانس ناهمسانی آرچ:

0.0000	Prob. F(1,56)	28.67	F-statistic
0.0000	Prob. Chi-Square(1)	14.93	Obs*R-squared

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

بنابراین با توجه بهprob  پائین 5% میتوان نتیجه گرفت که در رگرسیون تخمینی واریانس ناهمسانی وجوددارد. درنتیجه با علم به این که در مدل ناهمسانی واریانس وجود دارد به تخمین مدل آرچ و گارچ پرداخته می شود. مدل ارائه شده درپژوهش حاضر یک مدل GARCH(1) و ARCH(1)  می باشد. لذا تخمین و معادله واریانس شرطی جمله اختلال به صورت زیر می باشد:

 

جدول 4- تخمین مدل آرچ و گارچ

متغیرهای مستقل	ضریب(کشش)	احتمال
C	3020124	0.001
RESID(-1)^2	1.47-	0.041
GARCH(-1)	0.96-	0.000
DW=2.35	=0.97	=0.97

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

(4)

GARCH = -1.47*RESID(-1)^2 - 0.96*GARCH(-1)                                                                                                  

PROB:      (0.04)                              (0.00)

 

در رابطه فوق ضرایب مربوط به معادله واریانس شرطی جمله اختلال منفی و معنی دار می باشد، بنابراین از این مدل برای پیش بینی ریسک نقدینگی می توان استفاده کرد. حال می توان شاخص نوسان شرطی ریسک نقدینگی را از مدل فوق استخراج کرد.

برای محاسبه ارزش در معرض خطر نقدینگی در سطح اطمینان مشخص باید شاخص نوسان شرطی( Ϭ ²_t+1/t  ) که در مدل آرچ و گارچ فوق محاسبه گردید،در مقدار بحرانی توزیع نرمال در سطح خطای تعیین شده و مقدار خالص نقدینگی ضرب شود:

(5)

LAR = -Zα . Ϭ ²_t+1/t  . L

Z_α: مقدار بحرانی توزیع نرمال

 Ϭ ²_t+1/t  : شاخص نوسانات

L:نقدینگی

 

پیش بینی نقدینگی با مدل آریما

در این قسمت با استفاده از تخمین آریما جدول 2 به پیش بینی نقدینگی سال 1395 بر اساس داده های ماهیانه 1390-1394 پرداخته می شود. نمودار پیش بینی نقدینگی به صورت زیر می باشدو جدول نقدینگی سال 1395 در پیوست ارائه می شود.

 

نمودار 1- پیش بینی نقدینگی سال 1395

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتیجه گیری

در این بخش نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق که با استفاده از روش اقتصاد سنجی تخمین آریما و آرچ و گارچ تحلیل شده اند . برای این منظور فرضیه های تحقیق مطرح شده است.

 

فرضیه های پژوهش

1)   امکان تخمین نقدینگی در معرض ریسک (ریسک نقدینگی) با استفاده از مدل LAR مبتنی بر  آرچ و گارچ وجود دارد.

با توجه به نتایج تخمین و مدل آرچ و گارچ و جدول 4،  ضرایب GARCH(1) و ARCH(1)   یا همان واریانس شرطی جمله اختلال معنی دار می باشد و ضرایب به ترتیب1.47- و0.96- به دست آمده است، بنابراین با استخراج شاخص نوسان شرطی می توان ریسک نقدینگی را با استفاده از فرمول LAR برآورد کرد. بنابراین امکان تخمین نقدینگی در معرض ریسک (ریسک نقدینگی) با استفاده از مدل LAR مبتنی بر  آرچ و گارچ وجود دارد. در نتیجه فرضیه فرعی اول تحقیق تأیید خواهد شد.

 

2)   امکان پیش بینی نقدینگی سال 1395با استفاده از مدل آریما وجود دارد.

با توجه به نتایج تخمین و مدل آریما و نمودار 1 و جدول 2 ، آماره احتمال برای وقفه های خودرگرسیو و میانگین متحرک کوچکتر از 0.05 بوده و حاکی از معنا بودن ضرایب این وقفه ها و مناسب بودن این الگوی آریما جهت پیش بینی می باشد، در نتیجه فرضیه فرعی دوم تحقیق نیز تأیید خواهد شد.

 

3)   امکان طراحی مدل مناسب ریسک نقدینگی و پیش بینی نقدینگی در بانک وجود دارد.

با توجه به نتایج تخمین و مدل آرچ و گارچ و آریما جدول 1  و همچنین نتایج فرضیه های فرعی ضرایب GARCH(1) و ARCH(1)   یا همان واریانس شرطی جمله اختلال معنی دار می باشد و ضرایب به ترتیب1.47- و0.96- به دست آمده است، بنابراین با استخراج شاخص نوسان شرطی می توان ریسک نقدینگی را با استفاده از فرمول LAR برآورد کرد و در واقع با استفاده از مدل آرچ و گارچ طراحی مدل مناسب ریسک نقدینگی طراحی گردید. همچنین در مدل آریما آماره احتمال برای وقفه های خودرگرسیو و میانگین متحرک کوچکتر از 0.05 بوده و حاکی از معنا بودن ضرایب این وقفه ها و مناسب بودن این الگوی آریما جهت پیش بینی می باشد، بنابراین امکان طراحی مدل مناسب ریسک نقدینگی و پیش بینی نقدینگی در بانک وجود دارد و فرضیه اصلی پژوهش تأیید خواهد شد.

 

 

 

نتیجه آزمون فرض‌ها

 

جدول 5- فرضیه های تحقیق در یک نگاه

شرح	عدم تأیید	تأیید	شماره فرضیه
امکان طراحی مدل مناسب ریسک نقدینگی و پیش بینی نقدینگی در بانک وجود دارد.	-	√	فرضیه اصلی
امکان تخمین نقدینگی در معرض ریسک (ریسک نقدینگی) با استفاده از مدل LAR مبتنی بر  آرچ و گارچ وجود دارد.	-	√	1
امکان پیش بینی نقدینگی سال 1395با استفاده از مدل آریما وجود دارد.	-	√	2

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

پیشنهادات

ü    پیشنهاد می شود، بانک ها برای مقابله با ریسک نقدینگی به طور نظام­مند از طریق تطابق نمودار سررسید دارایی­ها و بدهی­های خود (به ویژه در زمان­هایی که سررسید آنها نزدیک است) و با نگهداری ذخایر نقد از قبیل وجه نقد نزد سایر بانک­ها و اوراق بهادار دولتی قابل فروش در بازار، عمل ­کنند؛ و از امکانات آماده و پشتیبانی متقابل بین بانکی برخوردار باشند تا در صورت بروز مسائل نقدینگی، به صورت موقت متعهد به پرداخت وام به یکدیگر باشند. در حالتی که کل بازار متشنج باشد، نیز دریافت وام از آخرین پناهگاه، یعنی بانک مرکزی وجود دارد.

ü    پیشنهاد می شود بانک ها میزان نقدینگی کوتاه مدت را در حدی  نگاه دارند که بتوانند به تعهدات خود عمل نموده و ریسک نقدینگی را در حد امکان کاهش دهند.

ü    پیشنهاد می شود جهت کاهش ریسک نقدینگی، نسبت سپرده­های سرمایه­گذاری به سپرده­های فرار را افزایش داد. افزایش این نسبت نشان­دهنده کاهش اتکا بانک­ها به سپرده­های فرار است.

ü    همچنین بانک­ها با افزایش سرمایه­گذاری در دارایی­های ثابت توان ارائه تسهیلات خود را کاهش می­دهند، که این مطلب خود باعث کاهش میزان دارایی­های درآمدزای بانک­ها می­شود. افزایش همزمان این دو جزء باعث افزایش محرومیت بانک­ها از سپر مالیاتی و دارایی­های درآمدزا می­شود، که خود به خود منجر به افزایش ریسک نقدینگی می­شود.

ü    مهمترین اقدام در مدیریت دارایی و بدهی، تخصیص بدهی های بانک به دارایی های درآمدزا به نحوی است که ریسک عدم بازپرداخت به حداقل رسیده و حفظ دارایی های نقدی کافی، به نحوی که ریسک بیرون کشیدن سپرده ها به حداقل برسد.

ü    ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ، ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺗﻔﮑﯿﮏ اﻗـﻼم ﺗﺮازﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﺗﺎ ﺳﺮرﺳﯿﺪ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﻗﻼم، ﺗﻨﻬﺎ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣـﯽﺗـﻮان ﺷﮑﺎف ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را ﺑﺮای زﻣﺎن ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ در آﯾﻨﺪه ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﻤﻮد و ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﺷﮑﺎف در ﻣﻮرد ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺮکیب ﻣﻨﺎﺑﻊ ﯾﺎ ﻣﺼﺎرف ﺑﺎﻧﮏ  ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﻧﻤﻮد.

ü    رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﮐﻔﺎﯾـﺖ ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ و ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ و ﮐﻨﺘـﺮل ﻣﺪاوم آن، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ رﻋﺎﯾﺖ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻘﺮرات ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه از ﺳﻮی ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬار .

ü    ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﻠﻞ و آﺛﺎر رﯾﺴﮏ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺗﺤﻠﯿﻞ رواﺑﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﻫﺪف ﮐﺎﻫﺶ رﯾﺴﮏ در ﺳﻄﺢ ﺑﺎزده ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر.

ü    تقویت شبکه اطلاعاتی متمرکز از وضعیت اعتباری مشتریان علاوه بر کاهش سودآوری نظام بانکی باعث افزایش اینگونه مخاطرات اخلاقی نیز می­شود. شایان ذکر است در صورت وجود چنین شبکه­ای، باعث مرتفع شدن مشکلات مرتبط با ریسک نقدینگی می شود.لذا پیشنهاد می­شود شبکه متمرکزی از کلیه اطلاعات مرتبط با مشتریان نظام بانکی تهیه شود تا بانک­ها از طریق آن نسبت به تصمیم­گیری در مورد پرداخت یا عدم پرداخت تسهیلات و وام­های خود اقدام نمایند.

ü    زمانی که میزان سپرده­های فرار نزد بانک­ها بیشتر از میزان سپرده­های سرمایه­گذاری است، بهترین سیاست بیمه کردن اصل و سود سپرده­های سرمایه­گذاری است. این رفتار باعث اطمینان مشتریان بانک­ها از بازگشت اصل و سود این سپرده­ها می­شود. فلذا پیشنهاد می­شود که بانک­ها اقدام به بیمه کردن سپرده­های سرمایه­گذاری خود بنمایند، زیرا این امر می­تواند نقش سپری را درمقابل ریسک نقدینگی ایفا کند.

ü    توصیه می­شود بانک­ها با استفاده از اطلاعات صورت­های مالی مشتریان خود اقدام به ایجاد یک بانک اطلاعاتی از مشتریانشان نمایند. انجام این کار علاوه بر کاهش ریسک نقدینگی ناشی از کاهش مطالبات معوق بانک­ها موجب کاهش پیامدهای نامساعد مرتبط با ریسک اعتباری نیز می شود.

ü    مدیران بانک­ها باید اقدام به راه­اندازی کمیته­های مدیریت ریسک و مدیریت دارایی-بدهی نمایند تا با تعامل یکدیگر، ترکیبی بهینه از دارایی­ها با کمترین ریسک ممکن بسازند و علاوه بر تهیه گزارشات مالی سالانه، سایر گزارش­های مدیریتی را به منظور اندازه­گیری ریسک­های مرتبط با فعالیت­های بانکی ارائه نمایند.

ü    همچنین در سطح خرد، بانک­ها در ارزیابی فنی و اقتصادی پروژه­ها برای اعطای تسهیلات، روند متغیرهای کلان اقتصادی را مد نظر قرار دهند تا بر اساس پیش­بینی­های مربوطه نحوه اعطای تسهیلات به گونه­ای صورت گیرد که اصل منابع و سود مورد انتظار تسهیلات قابل بازگشت باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

1- دانشیار گروه حسابداری، دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، اسلامشهر، ایران. (نویسنده اصلی و مسئول مکاتبات) [e-mail]

2- دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر،  اسلامشهر ، ایران.

---

[i] Galitz

[ii] Harry Markowitz

[iii] Hube

[iv] Liquidity Risk

[v] Asset Liquidity Risk

[vi] Funding Liquidity Risk

[vii] Owolabi, & Obida

[viii] Cucinelli, D.

[ix] AGBADA, OSUJI

[x] Simplice A. Asongu

[xi] L. N. P. Hlatshwayo

[xii] MWAURA MWANGI, FREDRICK

[xiii] Bord and Santo

[xiv] Bassey, G. E. & Moses

[xv] Meisenzah, R.R.&Irani, R.M.,

[xvi] Konovalova and Zarembo

[xvii] Scannella

[xviii] Yayi Xiao

[xix] Augmented Dicky-Fuller Test

مراجع

فهرست منابع

1)    اخگر، م الف.، و ث.، جلوزان،(1394)، بررسی اثر هموار سازی سود بر ریسک غیر سیستماتیک شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مجله دانش حسابداری، سال ششم، شماره20،صص123-145،1394

2)    اسماعیل نژاد آهنگرانی،م.،(1391)، اصول و مفاهیم مدیریت ریسک، بانک سینا از انتشارات روابط عمومی، طراح بهاره چرتابی،شمارگان 1000

3)    احمدیان، الف.، و کیانوند.،م،(1394)، تحلیل نقش بانک مرکزی در کاهش احتمال رخداد ریسک نقدینگی در شبکه بانکی کشور، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال پانزدهم، شماره 59

4)    پورزرندی، م الف.، و همکاران،(1391)، طراحی مدل اندازه‌گیری ریسک نقدینگی در نظام بانکداری بدون ربا، دوفصلنامه علمی پژوهشی، جستارهای اقتصادی ایران، ش 18، صص 163-135،

5)    خوش سیما، ر.، و شهیکی تاش، م ن.،(1392)، تاثیر ریسک های اعتباری، عملیاتی و نقدینگی بر کارایی نظام بانکی ایران، کنفرانس بین المللی توسعه و تعالی کسب و کار، تهران، موسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا

6)    دیانتی‌دیلمی، ز.، و برزگر، م.، (1393)، مدل مدیریت ریسک حساب های دریافتنی، فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، سال سوم، شماره 11، 1393

7)    رستمیان،ف.، و حاجی بابایی،ف.،(1388)، اندازه گیری ریسک نقدینگی بانک با استفاده از مدل ارزش در معرض خطر (مطالعه موردی: بانک سامان)، پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی

8)    زلقی،ح.، و بیات،م.،(1394)،نقش دیدگاه حسابداری محافظه کاری در مدیریت نقدینگی،پژوهش های تجربی حسابداری، سال پنجم، شماره 18

9)    سعیدا اردکانی،س.، و همکاران،(1393)، بررسی ارتباط بین ریسک نقدینگی معیار پوشش تقاضا و ریسک اعتباری بانک ها، فصلنامه توسعه ی مدیریت پولی و بانکی، سال دوم، شماره 3، 1393

10) صادقی گوربندی،ص.،(1393)، رابطه میان ریسک اعتباری بانک و سودآوری و نقدینگی، سایت جامع مدیریت، مدیریت بانکداری،1393

11) صدیقی، ر.، و جلالی، ل.،(1394)، بررسی رابطه ریسک اعتباری و نقدینگی با عملکرد بانکهای ایران (مطالعه موردی بانکهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران)، بیست و ششمین همایش بانکداری اسلامی،1394

12) عطرکارروشن،ص.، و همکاران، (1393)، مدیریت ریسک نقدینگی در بانکداری اسلامی، پژوهش حسابداری، شماره13، 1393

13) غلامی، الف.، سلیمی، ی.، (1393)،بررسی رابطه بین مدیریت ریسک اعتباری و مدیریت نقدینگی با سودآوری در نظام بانکی، دانشگاه آزاد اسلامی سراب، ایران، اولین کنفرانس بین المللی اقتصاد، مدیریت، حسابداری و علوم اجتماعی، 1393

14) فرتوک زاده، ح.، و الهی، م.،(1389)، شناسایی و اولویت بندی ریسک های راهبردی در بانکداری بدون ربا (مطالعه موردی بانک ملت)، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال دهم، شماره 37، صص 151-153، 1389

15) فلاح شمس، م.، و همکاران، (1393)، ارزیابی و تبیین مدل پیش‌بینی ریسک نقدینگی بانک با استفاده از نقدینگی در معرض خطر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران مرکز، 1389

16) کرانی،ح.، و آقایی پور،م.،(1394)، بررسی پرتفوهای مختلف اعتباری از جنبهی ریسک نقدینگی و اولویت سرمایه گذاری با استفاده از معیارهای ارزیابی سرمایه گذاری (مطالعه موردی: بانک رفاه کارگران)، بیست و ششمین همایش بانکداری اسلامی

17) موسویان، ع.، و کاوند، م.، (1389)، مدیریت نقدینگی در بانکداری اسلامی، معرفت اقتصادی، سال 2، شماره 1، صص 35-63، 1389

18) ولیپور پاشاه، م.،(1393)، مدیریت ریسک نقدینگی در بانکها؛ یک چارچوب مفهومی، فصلنامه روند، سال بیست و یکم، شماره های 65 و 66

19)  AGBADA, A., OSUJI, C.C. ,)2013), The Efficacy Of Liquidity Management And Banking Performance In Nigeria, Delta State University, International Review Of Management And Business Research, Vol. 2 Issue.1, pp.223-233, 2013

20)  Asongu, S.,(2013), Post‐crisis bank liquidity risk management disclosure, Qualitative Research in Financial Markets, Vol. 5 Iss: 1, pp.65 – 84

21)  Bassey, G. E. & Moses, C. E.,(2015), Bank Profitability and Liquidity Management: A Case Study Of Selected Nigerian Deposit Money Banks, University Of Uyo, International Journal Of Economics, Commerce And Management, Vol. 3, Issue 4, pp.1-24, 2015

22)  Bord, V. M., Santos, J. A., (2014), Banks' liquidity and the cost of liquidity to corporations. Journal of Money, Credit and Banking 46, PP 13-45

23)  Cucinelli, D.,(2013), The Determinants of Bank Liquidity Risk within the Context of Euro Area, University of Rome Tor Vergata, Vol. 2, Issue. 10, pp.51- 64, 2013

24)  Hlatshwayo, L., and et al(2013), Basel III Liquidity Risk Measures and Bank Failure, Discrete Dynamics in Nature and Society, Volume 2013 (2013), Article ID 172648, 19 pages

25)  Konovalova,N., and Zarembo, J.,(2015), Imbalanced Liquidity Risk Management: Evidence from Latvian and Lithuanian Commercial Banks, Copernican  Journal of Finance and accounting, vol4, No 1

26)  Meisenzah, R.R.&Irani, R.M.,(2015), Loan Sales and Bank Liquidity Risk Management: Evidence from a U.S. Credit Register, Finance and Economics Discussion Series Divisions of Research & Statistics and Monetary Affairs, pp. 1-66, 2015

27)   Mwaura Mwangi,Feredric,2014,The effect of liquidity risk managaement on financial performance of commercial banks in Kenya,University of Nairobi,Oct. 2014                    

28)  Owolabi, S. Ajao & Obida, S. Small.,(2012), Liquidity Management and Corporate Profitability: Case Study of Selected Manufacturing Companies Listed on the Nigerian Stock Exchange, Babcock University, Business Management Dynamics, Vol.2, No.2, pp.10-25, 2012

29)  Scannella, E.,(2016), Theory and Regulation of Liquidity Risk Management in Banking, International Journal of Risk Assessment and Management 19(1/2):4-21

30)  Xiao, Yayi.,(2016), The Research on Liquidity Risk Management of China’s Commercial Banks, Open Journal of Social Sciences, 2016, 4, 251-259

 

 

یادداشت‌ها