بررسی زبان عامیانه و جایگاه تمثیل در آثار داستان نویسان زن معاصر با تکیه بر مجموعه داستان حنای سوخته

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 3، دوره 9، شماره 33، آبان 1396، صفحه 42-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ملیحه شریلو^{* 1}؛ عبدالحسین فرزاد²؛ شهین اوجاق علیزاده³

¹دانشجوی گروه دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی، تهران، ایران.

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

چکیده

نثر فارسی در سیر تاریخی خویش از عوامل بسیاری تأثیر پذیرفت که از جمله‌ی آن‌ها عناصر زبان عامیانه است، البته تأثیر این عناصر در همه‌ی ادوار ادب فارسی به یک اندازه نیست. زبان عامیانه به گونه‌ای زبان زیر معیار دربردارنده‌ی عناصر گوناگونی است که به مقدار قابل توجهی در آثار داستان نویسان نمود یافته است. شهلا پروین روح از جمله نویسندگان نوگرای معاصر است که به مقدار قابل توجهی، از عناصر زبان عامیانه در آثار خود بهره برده است. کاربرد اشکال مختلف عناصر زبان عامیانه در داستان‌های پروین روح گذشته از آن که موجب تشخص زبان داستان‌های او شده، روانی و سادگی کلام او را نیز به همراه داشته است. زبان عامیانه‌ی به کار رفته در مجموعه داستان کوتاه حنای سوخته را می‌توان به این گونه تقسیم بندی نمود: واج، واژه، فعل، شبه جمله، جملات عاطفی، عدد، زبان و گویش‌های محلی و مثل. بسامد موارد مذکور در داستان‌های پروین روح یکسان نیست. این عناصر در داستان‌هایی چون «حنای سوخته»، «طلسم»، «همزاد» و «آقای هدایت» نمود بیشتری دارد.

کلیدواژه‌ها

پروین روح؛ حنای سوخته؛ زبان عامیانه؛ ضرب المثل؛ تمثیل

مراجع

1. انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم و محمود ظریفیان، 1371،گذری ونظری در فرهنگ مردم، تهران: اسپرک.
2. ---------------------------------، 1352، تمثیل و مثل، تهران: امیرکبیر.
3. انوری، حسن، 1381. فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
4. باقری، مهری، 1389. مقدمات زبان شناسی، تهران: دانشگاه پیام نور.
5. پناهی سمنانی، حسین، 1381. فرهنگ عامه، نشریه‌ی دانش و مردم، ش 2.
6. پروین روح، شهلا، 1378. حنای سوخته، تهران: آگه.
7. تمیم داری، احمد، 1384. مقاله‌ی "فرم‌های مشابه فولکلور، کنجکاوی در جهان هستی"، جام جم، سال ششم، شماره‌ی، 1467، ص 6.
8. ثروت، منصور و رضا انزابی نژاد، 1377فرهنگ لغات عامیانه و معاصر، تهران: سخن.
9. ثروت، منصور، 1375فرهنگ کنایات، تهران: سخن. چ دوم.
10. جمال زاده، محمد علی1383، فرهنگ لغات عامیانه، تهران: سخن.
11. رادفر، ابوالقاسم، 1380. جلوه گری فرهنگ عامه در ادبیات فارسی، نامه فرهنگ، ش 39.
12. دالوند، حمیدرضا، 1380. تاریخ پژوهش‌های فرهنگ مردم، فصل نامه‌ی فرهنگ مردم، ش 13، سال چهارم.
13. دهخدا، علی اکبر، 1374. امثال و حکم، ج 3، تهران: سپهر.
14. روح الامینی، محمود، 1364.گرد شهر با چراغ، تهران: زمان. چ دوم.
15. --------، 1365. زمینه‌ی فرهنگ شناسی، تهران: عطار.
16. ستاری، جلال، 1379. درباره‌ی فرهنگ، تهران: اداره کل وزارت فرهنگ و هنر.
17. سمائی، مهدی، 1382. فرهنگ لغات زبان مخفی، تهران: مرکز.
18. ---------، 1381. زمینه‌ی فرهنگ مردم، تهران: ویراستار.
19. فاضلی، نعمت الله، 1377. فرهنگ عامه و ادبیات عامیانه فارسی، نامه‌ی فرهنگ، ش 39.
20. ماسه، هانری، 2537. معتقدات و آداب ایرانی، ترجمه‌ی مهدی روشن ضمیر، تهران: موسسه تاریخ و فرهنگ ایرانی.
21. ناظم الاسلام، 1349. تاریخ بیداری ایرانیان، به کوشش سعید میر جانی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
22. نجفی، ابوالحسن، 1378. فرهنگ فارسی عامیانه، تهران: نیلوفر.