بررسی‌ کیفیت تصاویر ‌کتاب‌های مرجع ‌کودکان و نوجوانان منتشرشده در سال‌های 1385- 1390

دانش شناسی

مقاله 7، دوره 10، شماره 37، شهریور 1396، صفحه 87-94   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

یعقوب نوروزی^{* 1}؛ سکینه فلسفین²

¹عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم

²دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم تحقیقات

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تصاویر کتاب­های مرجع کودک و نوجوان و تجزیه و تحلیل و میزان مطابقت تصاویر کتاب­ها، با معیارها­ی ارائه شده در این زمینه است.
روش­پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. روش به کار­گرفته شده در این پژوهش، تحلیل محتوا و ­از نوع ­کمّی ­است. جامعه ­آماری این پژوهش شامل 216 عنوان ­کتاب­­ مرجع کودک و نوجوان است که برای اولین بار در طول سال­های مورد بررسی چاپ شده­اند. ابزارگردآوری داده‌ها، سیاهه وارسی است که روایی آن به تأیید صاحب­نظران رسید. برای سنجش میزان پایایی ابزار پژوهش از «ضریب آلفای کرونباخ» استفاده شد که معادل 921/0 بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از آمار توصیفی شامل فراوانی و درصد فراوانی استفاده شد.
یافته­ها: در این پژوهش چهار عامل؛ رنگ، کیفیت، محل قرار گرفتن و بومی بودن تصاویر در جامعه پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیش از 87 درصد از تصاویر رنگی و 56 درصد نیز از کیفیت مطلوب برخوردارند. همچنین 78 درصد از تصاویر در محل اصلی قرار دارند و 14 درصد نیز برگرفته از نسخه اصلی اثر هستند. ضمن اینکه نیز به لحاظ مؤلفه‌های کیفیت کلی تصاویر و بومی بودن، تصاویر دارای ضعف و در کتاب­های ترجمه شده فاقد نوآوری بودند.
اصالت/ارزش: پژوهش حاضر ضمن تهیه سیاهه­ی وارسی در زمینه کیفیت تصاویر کتاب­های مرجع کودکان و نوجوانان براساس پیشینه­های موجود و نیز نظر متخصصان، این امکان را فراهم آورده است تا استفاده­کنندگان کتاب‌های مرجع در انتخاب خود تصمیم بهتری بگیرند. از مجموع یافته­ها می­توان به این نتیجه رسید که تصاویر از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند و ناشران بیش از این باید به کیفیت تصاویر اهمیت دهند.

کلیدواژه‌ها

ارزیابی کتاب های مرجع؛ منابع مرجع؛ کودک و نوجوان؛ تصاویر؛ مطالعات ارزیابی

مراجع

ابراهیمی، ن. (1367). مقدمه­ای بر مصورسازی کتاب کودکان. تهران:آگاه.

اکرمی، ج.ا. (1387). کتاب­های مصور، کتاب­های تصویری. کتاب ماه کودک ونوجوان، (137).

پورجم، پ. (1381). تاریخچه و بررسی تصویر سازی کتاب کودک در ایران. پایان نامه کارشناسی، دانشگاه هنر، تهران.

حجازی، ب. (1380). ادبیات کودکان و نوجوانان: ویژگی­ها و جنبه‌ها. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.

شاه آبادی، ح.ر. (1393). تصویر در کتاب کودک همسنگ متن است. قابل دسترسی از: http://www.ibna.ir

صادقی، ف. (1385). داستان­ مصور یا قصه­های دو زبانه: یادداشت‌هایی در خصوص مصور سازی کتاب کودکان. کتاب ماه کودک و نوجوان، 101-102.

صدری، م. (1366). بررسی کیفیت تصویر در کتاب­های تصویری کودکان ایران (1364- 1358). پایان­نامه کارشناسی ارشد، تربیت مدرس، تهران.

فضلعلی، ط. (1388). بررسی تصاویر کتاب­های داستانی کودکان گروه سنی ب و ج منتشر شده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال­های 1387-1380. فصلنامه دانش­شناسی، 2(7)، 56-54

قزل ایاغ، ث. (1383). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن. تهران: سمت.

کوثر احمدی، ع. (1373). بررسی تصویرسازی در کتاب­های کودکان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

میرحسینی، ز.؛ اباذری، ز.؛ معدنی، ف. (1392). تحلیل محتوای تصاویر کتاب­های داستانی کودکان رده­ی سنی ب و ج در دهه 80. فصلنامه نظام­ها و خدمات اطلاعاتی، 2 (2)، 36-44.

Gomm, R. J. (2012). Content Analysis of 50 picture books for Latino Immigrant children: Implications for supportive Bibliotherapy. A thesis submitted to the faculty of Brigham Young university department of counseling psychology and special Education.

Hunt, P. (1999). Understanding child literature. New York: Routledge.

Stone, S. A. (1992). Children interpretations of wordless picture books. University of Arkansas, Degree EDD.