ارزیابی اثرات منفی خصوصی سازی بر میزان فقر و شکاف درآمدی در برنامه پنجم توسعه

دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی

مقاله 6، دوره 6، شماره 2، آذر 1396، صفحه 107-135   

نویسندگان

سپهر سید سجادی¹؛ مسعود جعفری نژاد^{* 2}؛ محمد کتابی³

¹کارمند بخش خصوصی

²هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا

³استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، دانشکده علوم انسانی، گروه علوم سیاسی، شهرضا، ایران

چکیده

خصوصی سازی به عنوان فرایندی اجرایی و مؤثر در رشد اقتصادی و افزایش کارایی در دوران حاضر مورد استقبال بسیاری از سیاستگذاران در کشورهای مختلف جهان قرار گرفته است، همچنین این فرایند توانسته در حوزه‌های اقتصادی رشد اقتصادی را نیز در مواردی به ارمغان آورد. پژوهش حاضر برنامه پنجم توسعه را از حیث وجود برخی سیاست‌هایی که خصوصی سازی را تشویق و یا تسهیل می‌نمایند با بهره گیری از روش تحلیل ثانویه بررسی نموده و  اثرات نامطلوبی، همچون شکاف درآمدی و فقر را متأثر از روش‌های اجرایناقص و یا نا صحیح خصوصی سازی در این برنامه می‌داند. بر این اساس به دنبال اجرای سیاست‌های خصوصی سازی طی برنامه‌های پیشین و انتقال تبعات آن به این دوره و نیز طی دوره اجرای برنامه پنجم توسعه، شکاف در آمدی بین سالهای 1390 تا 1392 روندی افزایشی را طی کرده و نابرابری‌های جغرافیایی در توزیع امکانات به چشم می‌خورد. کاهش فقر نیز طی این دوره روند مطلوبی را طی نکرده و نتایج رضایت بخشی را نشان نمی‌دهد. ارزیابی اثرات و ریشه یابی آثار منفی خصوصی سازی که هدف اصلی پژوهش حاضر است می‌تواند در تدوین برنامه‌های آتی توسعه از بروز آسیب پیشگیری نماید

کلیدواژه‌ها

خصوصی سازی؛ ایران؛ برنامه پنجم توسعه؛ لیبرالیسم؛ شکاف درآمدی؛ فقر

مراجع

الف) کتب:

آربلاستر،آنتونی،(1377) لیبرالیسم غرب ظهور و سقوط،، عباس مخبر، تهران: نشر مرکز

ابراهیمی، محسن، آل مراد، محمود. (1389)توسعه بازارهای مالی و نابرابری درآمدی در ایران، فصلنامه پول و اقتصاد، شماره 6

ابولفتحی قمی، احمد، (1371)درآمدی بر شناخت شاخصه‌های نابرابری درآمد و فقر، تهران، مرکز آمار ایران

بشیریه، حسین، (1392)لیبرالیسم و محافظه کاری، تهران، نشر نی

بیردزال، نانسی و جان نلیس(1389)بررسی واقعیت آثار توزیعی خصوصی‌سازی در کشورهای در حال توسعه ؛ مترجم فرهاد مشتاق‌صفت؛ به سفارش سازمان خصوصی‌سازی،تهران؛ فرهنگ دهخدا.

جعفری صمیمی، احمد (۱۳۷۸)، اقتصاد بخش عمومی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ سوم، تهران.

حیدری،خلیل(1390)، برآورد خط فقر در ایران، پژوهشکده، آمار ایران.

رحیق اعضان، گلی، مارک،(1384) ،دانش نامه در علم سیاست، تهران،  انتشارات فرهنگی صبا.

رفیع پور، فرامرز (1378)،آنومی یا آشفتگی اجتماعی، چاپ اول،تهران: انتشارات سروش.

ستاری فر، محمد (1374)درآمدی برسرمایه و توسعه، تهران،دانشگاه علامه طباطبائی.

کابلی زاده، احمد، (1384)خصوصی‌سازی مردمی، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس.

گری، جان، (1379).فلسفه سیاسی فون هایک، ترجمه: خشایار دیهیمی، تهران، طرح نو.

هایک، فردریش، (1382)در سنگر آزادی، عزت اله فولاد وند، تهران: انتشارات لوح فکر.

 

ب) مقالات و پایان نامه:

اسلامی، سیفاﷲ (1393)،"کنکاش یپیرامون تأثیر برخی متغیرهای کلان اقتصادی بر شکاف درآمدی"، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی سال دوم،شماره 7 ، صفحات 31 -56.

جلالی، محسن(1394)"رویکردیتحلیلی در بررسی فقر در ایران"، فصلنامه روند، سال بیست و دوم، شماره 69، صفحات 43-66.

حیدری، حسین، زهرا، صالحیان،(1392) "نابرابری درآمدی تهدیدی برای سلامت جامعه"، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی سال چهاردهم شماره53، صفحات 5-14.

خلج، سکینه، علی یوسفی،(1393)،" پهنه بندی توزیع و شدت فقر چند بعدی در مناطق شهری و روستایی ایران"، برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره هجدهم، شماره 55 صفحات 23-39.

دانایی فرد، حسن و عباسی، طیبه(1390)"تحلیلــی بــر کوچکسازی دولت"، دو ماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد، سال پانزدهم- شماره 29.

داوودی، پرویز و براتی، (1386)علی،" بررسی آثار سیاست‌های اقتصادی بر توزیع درآمد در ایران"، فصلنامه پژوهش بازرگانی، شماره 43، صفحات 305-334.

ربیعی، علی (1389)شکاف د رآمدی،" دغدغه امنیتی کشورهای در حال گذار؛ مطالعه موردی ایران"، راهبرد، مرکز تحقیقات استراتژیک، سال نوزدهم، شماره 57، صفحات 125-140.

شکوه،حسن(1392)" واگذاری بنگاه‌های دولتی و امنیت اقتصادی"،فصلنامه مطالعات راهبردی،تابستان. شماره دوم،سال شانزدهم،شماره مسلسل 60، صفحات 62 - 92

صادقی، سید کمال و آمینه شیبائی و مجیدافشاری(1389)"بررسی عوامل مؤثر بر تورم با تأکید بر اندازه دولت"،فصلنامه مدلسازی اقتصادی،سال چهارم،شماره 1،پیاپی 11، صفحات 75-100.

عباسی،منصوره(1388)"چالش‌ها و الزامات خصوصی سازی و اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی"، تهران: تدبیراقتصاد، صفحات 5-6.

قاضی، فائزه و هوشمند، محمود ،(1387)"بررسی اثر متقابل توزیع درآمد و رشد در اقتصاد ایران"، مجموعه مقالات نخستین همایشاقتصاد اسلامی و توسعه، 102-140.

قیصری، رجبعلی.(1381)"کنکاش پیرامون اهمیت عدالت در توسعه اقتصاد از منظر اسلام"،فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش‌های اقتصادی شماره 5و 6 ، صفحات 105-135.

کتابی، احمد، (1374)،"تورم، اختلاف طبقاتی و انحطاط اخلاقی"، نشریه کیهان اقتصادی، شماره 49 و 50، صفحات 6-11

شیرودی مرتضی، ، (1383) "لیبرال دموکراسی در بوته نقد"، مجله حصون ، شماره 2، صفحان 109-132.

معافی، زهرا (1388)، ارزیابی سهام عدالت در فذایند خصوصی سازی،  پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده اقتصاد.

مقبل، عباس، (1372)"فوائد و مشکلات خصوصی‌سازی صنایع دولتی"، فصلنامه دانش مدیریت، دوره 21، صفحات 29-60.

نگهداری، ابراهیم، پیرایی ، خسرو، (1393)" برآورد خط فقر مطلق و نسبی بر اساس رویکرد صرفه ناشی از مقیاس در سالهای 1385 تا "1390، فصلنامه علمی پژوهشی برنامه ریزی و بودجه، سال نوزدهم، شماره یک ، صفحات 15-30.

مهدیار اسماعیلی، محمدرضا، (1394)"رصد و بررسی شاخص های  کلیدی اقتصادی کشور بر اساس جدید ترین آمار های جهانی"،اندیشکده سیاستهای راهبردی اقتصاد و مدیریت، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دی ماه 1394

نوکنده،الهام (1392) پایان نامه، "فرصت‌ها و چالش‌های خصوصی‌سازی صنعت نفت و گاز در ایران"، دانشکده حقوق، گروهحقوق دانشگاه الزهرا: کارشناسی ارشد.

ج)نشریات و سایت‌ها:

روزنامه همدلی، (1394)، خط فقر در جامعه ایرانی،22 دی (تاریخ اخذ مطلب مهر 1395)

سایت رسمی بانک مرکزی جمهوری اسلامی،قابل دسترسی در:www.cbi.ir (تاریخ اخذ مطلب شهریور 1395)

سایت رسمی سازمان خصوصی‌سازی، قابل دسترسی: http://www.ipo.ir(تاریخ اخذ مطلب آبان 1395)

مرضیه مروج خراسانی،(۱۳۸۵) وضعیت تورم و رابطه آن با فقر در ایران روزنامه دنیای اقتصاد - شماره۱۱۹۳ (تاریخ اخذ مطلب مهر 1395)

هایک، فردریش، (1392)قانون قانون گذاری و آزادی: سراب عدالت اجتماعی، مهشید معیری و موسی غنی نژاد، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد، (تاریخ اخذ مطلب آبان 1395)

دنیای اقتصاد، رقابت پذیری ایران در 14 شاخص، چهارشنبه ۳ آبان ۱۳۹۶ به نقل از مجمع جهانی اقتصاد، ۲۰۱۳ ( تاریخ اخذ مطلب آبان 95)

 

 

منابع انگلیسی :

Haque M. Shamsul. (2001).the diminishing publicans of public service under the current mode of Governance, public Administration Review, vol.61, Issue 1.

Frazmand, A, (2001) Privatization or public Enterprise reform? Greenwood press.

Smith, Candace, (2012) A Brief Examination of Neoliberals and Its Consequences3Sociology Lens on October 2.

Milev, Raymond (2008) International Political Economy Contrasting Perspectives, London: Rutledge.

Michae, Walton, (2004) Neoliberals in Latin America: Good, Bad, or Incomplete? Latin Volume.

Harbour,Serta(2016), 10 Effects of Inflation, banking rate, August 19.

Kamat, Sangeeta (2004) the privatization of public interest: theorizing NGO discourse in a neoliberal era, Review of International Political Economy Volume 11, Issue 1.