بررسی نقش مهاجرت های درون استانی در گسترش سکونتگاه های خودرو در منطقه کلان شهری تهران ( مطالعه موردی اسلامشهر)

فصلنامه جغـرافیا

مقاله 4، دوره 4، شماره 18، آذر 1390، صفحه 69-90   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اسداله بیات^{* 1}؛ اصغر بیات²

¹دانش آموخنه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

²استاد گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

براساس بررسی های بعمل آمده شهر تهران بطور مرتب سهم خود از جمعیت شهرنشین استان تهران را به نفع شهرهای اقماری واقع در اطراف خود از دست می دهد.این مسئله حاکی از نوعی شهرگریزی یا واگرایی شهری در این کلان شهر می باشد. اسلامشهر به عنوان یکی از سکونتگاه های خودرو و اقماری شهر تهران طی چند دهه اخیر نقش بسزایی را در جذب جمعیت سرریز شهر تهران بر عهده داشته است .
در این پژوهش با مقایسه تطبیقی جریانات مهاجرتی چند دهه اخیر به شهرهای تهران و اسلامشهر مشخص        می گردد که در ابتدا مهاجرین برون استانی از سراسر کشور به امید دستیابی به زندگی بهتر روانه شهر تهران    شده و در ادامه تعداد زیادی از این مهاجرین بدلیل مواجهه با مشکلات عدیده خصوصاً مشکل مسکن مجبور به مهاجرت درون استانی به سکونتگاه های خودرو و پیرامونی شهر تهران مانند اسلامشهر به عنوان مرحله دوم از مهاجرت می شوند، این مسئله باعث رشد قارچ گونه جمعیتی و کالبدی اسلامشهر طی دهه های اخیر بدون هیچگونه برنامه ریزی ملی و منطقه ای شده است .
برآوردهای انجام شده حاکی از آن است که طی دهه آتی تا سال1400 تعداد زیادی از خانوارهای ساکن در کلان شهر تهران، قادر به تامین مسکن مناسب در داخل محدوده شهر نبوده و چاره ای جز مهاجرت و سکونت در سکونتگاه های خودرو و حاشیه ای کلان شهر تهران مانند اسلامشهر نخواهند داشت.
دراین پژوهش برآنیم تا ضمن بررسی تاثیر مهاجرت های درون استانی بعنوان اصلی ترین علت شکل گیری سکونتگاه های خودرو به چالش های ناشی از ایجاد و گسترش اینگونه سکونتگاه ها پرداخته و در نهایت ضمن ارائه راهبردهایی جهت برنامه ریزی های بلند مدت، پیشنهاداتی به منظور رفع مشکلات ناشی از ایجاد و گسترش اینگونه سکونتگاه ها ارائه نمائیم .

کلیدواژه‌ها

مهاجرت – واگرایی شهری – سکونتگاه های خودرو- منطقه کلان شهری تهران – اسلامشهر

مراجع

1- اداره خدمات شهری شهرداری اسلامشهر، (1381)،گزارشات حمل ونقل مواد زائد و جامد اسلامشهر

2- دفتر مطالعات گروه طرح و برنامه ریزی، (1378)، فرمانداری شهرستان اسلامشهر

3- روستا، مجید، علیزاده، راضیه، (1388)، سیری بر پیدایش سکونتگاه های غیر رسمی در ایران با تاکید بر سیاست ها و راهکارهای ساماندهی، مجموعه مقالات همایش ملی سکونتگاه های غیررسمی، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح

4- غمامی، مجید، خاتم، اعظم، (1386)، مدیریت یکپارچه و حل مسئله اسکان غیر رسمی، انتشارات شهیدی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران

5- مهندسین مشاوررویان، (1378)، مطالعات جامع توسعه و کشاورزی، مطالعات سنتز استانی، سنتز استان تهران، موسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی

6- مهندسین مشاور هم سو، (1365)، طرح توسعه و عمران حوزه نفوذ وتفضیلی اسلامشهر

7- مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، (1379)، طرح مجموعه شهری تهران، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران

8- مرکزآمار ایران، (1375)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، نتایج کلی استان تهران

9- مرکزآمار ایران، (1385)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، نتایج کلی استان تهران

10- مرکزآمار ایران، (1390)، سرشماری عمومی نفوس مسکن در سال های 85-75-65-55-45-1335

11-نظریان، اصغر،(1383)، شهرگریزی یا واگرایی شهری و بازتاب فضایی آن در پیدایش کلان شهرها، پدیده ای نو در شبکه های شهری جهان، دانشگاه تربیت معلم، تهران