بررسی عدم تعادل و نابرابری فضایی – کالبدی در منطقه 17 شهرداری تهران نمونه موردی محله 8

فصلنامه جغـرافیا

مقاله 1، دوره 4، شماره 19، اسفند 1390، صفحه 13-41   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ژیلا سجادی^{* 1}؛ معصومه باغبان²

¹هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

پیشی گرفتن رشد شتابان جمعیت شهری ازامکانات و خدمات شهری مطلوب همراه با نبود  برنامه ریزی صحیح ، همواره موجب ناهمگونی و عدم تعادل توزیع امکانات و خدمات در سطح شهر می شود. رقابت برای دستیابی به چنین امکاناتی نیز به فضاهای شهر ارزش های متفاوتی می دهد .تفاوت در ارزش زمین به اجبار جدایی گزینی فضایی بر اساس توان مالی را در پی دارد و جدایی گزینی انسانی ، نیز ، خود باعث عمیق تر شدن تفاوت در ارزش فضا و در نتیجه نابرابری‌های درون شهری و فاصله طبقاتی ساکنان شهر می شود. با چنین نگرشی در این پژوهش ، منطقه 17 شهرداری تهران بعنوان نمونه موردی انتخاب شده است که در آن، هدف نه تنها پی بردن به جایگاه منطقه 17 در بین مناطق مختلف شهر تهران ، بلکه دستیابی به علل این نابرابری‌ها با تأکید بر وضعیت اقتصادی – اجتماعی ساکنان و نقش مدیریت شهری در این رابطه بوده است . روش بکار رفته در این تحقیق مبتنی بر روش توصیفی – تحلیلی است و جمع‌آوری اطلاعات نه تنها از طریق مطالعات کتابخانه‌ای ، بلکه میدانی ( پرسشگری ، مصاحبه و پیمایش ) انجام گرفته است . تحلیل اطلاعات جمع‌آوری شده بیانگر وجود همبستگی معنی‌دار بین کمبود  کاربری‌های خدماتی و وضعیت اقتصادی اجتماعی ساکنین از یک طرف و هزینه‌های انجام شده توسط شهرداری در مناطق 22 گانه شهر تهران از طرف دیگر است ، که در این میان منطقه 17 شهرداری تهران نامتعادل‌ترین و ناهمسان‌ترین منطقه شناخته شد و از نظر رتبه بندی نهایی مناطق ، آخرین جایگاه را به دست آورد .برای کسب اطمینان از نتایج تحقیق ، محله 8 منطقه 17 به عنوان نمونه برگزیده شد و پس از مطالعه شاخص‌های مذکور در آن ، نتایج بدست آمده به تأیید نهایی رسید .

کلیدواژه‌ها

تعادل فضایی –کالبد – تهران –منطقه 17 تهران

مراجع

- افروغ، عماد؛ 1377، فضا و نابرابری اجتماعی، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.

- رضویان، محمدتقی؛ 1381 ،  برنامه ریزی کاریری اراضی شهری، انتشارات منشی، تهران.

- شکویی، حسین؛ 1379 ، دیدگاههای نو در جغرافیای شهری، انتشارات سمت، چاپ چهارم.

- عبدی دانشپور، زهره؛ پاییز و زمستان 1378 ، تحلیل عدم تعادل فضایی در شهرها، مورد تهران، نشریه صفّه، سال نهم، شماره 29، ، صص57-34.

- لیپست، سیمور مارتین و همکاران؛ 1381  ، جامعه شناسی قشرها و نابرابریهای اجتماعی، ترجمه جواد افشار کهن، نشر نیکا.

_{-Hall, T(2006) Urban Geography (3rd. ed); London, Routledge}

_{-Harvey,D(1975) Class Structure in a Capitalist Society and the Theory of Residential Differentiation, in R. Peel, M. Chisholm and P.  Haggett (eds), Processes in Physical and Human Geography, Heinemann,London}

_{-Johnston,R.J(1973) Social Area Change in Melbourne, Australian Geographical Studies,11, 79-98}

1. _{-Kaplan, D., Wheeler, J., and Holloway, S(2009) Urban Geography; Wiley, USA}
2. _{-Keil,R(2004) Global Sprawl: Urban Form After Fordism?, Environment and Planning : Society and Space 12(2): 131-66}

_{- Knox,P and Pinch,S(2000) Urban Social Geography ; London,Prentice Hall}

_{-Lefebvre(1991) The production of Space, Blackwell, Oxford}

_{-Ley,D(1983) A Social Geography of the City, Harper and Row, New York}