بررسی ابعاد و پیامدهای ژئوپلیتیکی حضور ناتو در افغانستان

فصلنامه جغـرافیا

مقاله 6، دوره 5، شماره 20، خرداد 1391، صفحه 109-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حجت اله پاشاپور^{* 1}؛ محمد اخباری²

¹دانش آموخته کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران مرکز

²هیات علمی دانشگاه ازاد اسلامی، واحد تهران مرکز

چکیده

حادثه 11 سپتامبر و طرح تهدیدات چون تروریسم ،بنیادگرایی اسلامی وگسترش تسلیحات دسته جمعی باعث شد سازمان ناتو به عنوان قدیمیترین ،باثبات ترین ومهمترین نهاد امنیتی جهان اولین ماموریت خارج از حوزه سنتی خود را درافغانستان تجربه کند. در واقع با حادثه 11 سپتامبر ایالات متحده به عنوان سرکرده ناتو موضوع امنیت و مبارزه با تروریسم را برای خود و شرکایش حیاتی دانست ولی اهداف واقعی ناتو مبارزه با تروریسم نبود بلکه ناتو به منابع اروآسیا نیاز شدید داشت و باحضور در افغانستان می‌توانست نه تنها منابع عظیم انرژی منطقه را در کنترل داشته باشد بلکه قدرت های منطقه ای نظیر چین، روسیه ، هند و جمهوری اسلامی ایران را تحت کنترل داشته باشد. هدف ما در این تحقیق این است که پیامدهای ژئوپلیتیکی حضور ناتو در افغانستان را بررسی کنیم. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی –تحلیلی با ماهیت کاربردی و رویکرد واقع گرایی انجام شده است .در پایان این تحقیق مشخص شد حضور ناتو در افغانستان پیامدهای ژئوپلیتیکی متعددی داشته است ناتو با حضور در افغانستان این کشور را به عنوان مرکز عملیات بر علیه دشمنان خود قرار داده است با شعار مبارزه با تروریسم گسترش خود را به شرق توجیه، و حضور خود را در منطقه نهادینه کرده است همچنین حضور ناتو در افغانستان باعث افزایش تولید مواد مخدر ، تضعیف طالبان و انزوای جمهوری اسلامی ایران شده است.

کلیدواژه‌ها

ناتو؛ تروریسم؛ ژئوپلتیک؛ ژئواکونومیک

مراجع

1-احدی ، افسانه، مفهوم استراتژیک نوین ناتو: آینده مناسبات فراآتلانتیک ،1389، فصلنامه سیاست خارجی ویژه ناتو، سال بیست وچهارم

2-امینیان، بهادر، «ناتو و گسترش آن»، 1384،تهران، انتشارات دانشگاه امام حسین

3-پرواز، رضا، بررسی عوامل تداوم بحران در افغانستان،1379 ،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس

4-ترابی، شهرام ،تروریسم وتحول در سیستم بین المللی 1381،ماهنامه‌ی دیدگاهها و تحلیلها، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، سال شانزدهم

5-جاویدنیا، کیومرث ،گسترش ناتوبه شرق و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ،1382،تهران، موسسه فرهنگی مطالعاتی وتحقیقات بین المللی ابرار معاصر

6-حافظ نیا، محمدرضا، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک.،1385 ، مشهد ،چاپ اول، انتشارات پاپلی

7-دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، افغانستان، 1388، تهران، چاپ اول، انتشارات وزارت امورخارجه

8-دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)،1386، تهران ،چاپ اول، انتشارات وزارت امورخارجه

9-رحمانی ،پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)درافغانستان ،کتاب آسیا ویژه افغانستان پس ازطالبان، 1383، تهران، انتشارات ابرار

10-سند استراتژی ملی قرن21آمریکا،1997

11-شیرغلامی، خلیل، ایالات متحده –روسیه :مشارکت یاتقابل استراتژیک؟، 1380، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره33

12-عزتی، عزت الله، ژئوپلیتیک درقرن21، 1388، تهران، چاپ سوم، سمت

13-غرایان زندی،داود،،ظهور پدیده طالبان و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران،1386، تهران، مرکز چاپ سپاه دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه

14-غرایان زندی،داود،ایران، خاور میانه و امریکا(مجموعه گفتگوها)،1386تهران،چاپ اول، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

15-کمپ، جفری؛ هارکاوی، رابرت،جغرافیای استراتژیک خاورمیانه. ج 1. ترجمه سید مهدی حسینی متین،1383، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی

16-متقی،ابراهیم، جایگاه ایران در بازار انرژی آسیای مرکزی،1387،دو فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی. سال اول شماره 1، زمستان و بهار

17-مویر، ریچارد ،درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، ترجمه دره میر حیدر با همکاری سید یحیی(رحیم)  صفوی،1379، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح

18-نامی،محمد حسن،جغرافیای کشور افغانستان، 1387،تهران، چاپ اول ،نشر سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح،1387

19-واعظی، محمود ،ژئوپلیتیک بحران در آسیای مرکزی و بحران ها (بنیان ها و بازیگران)، 1387،تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.

20-روزنامه شرق 19/1/83

21-کیهان 13/5/87

22-www.aranews.ir

23-NATO in Afghanistan: A Test of the Transatlantic Alliance, Vincent Morelli & Paul Belkin, Congressional Research Service, December 3. 2009,

Internet address: www.fas.org