تأثیر زوج‌درمانی‌ تلفیقی مبتنی بر خودتنظیم‌گری - دلبستگی بر سازگاری زناشویی زوجین

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 6، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 68، شهریور 1396، صفحه 61-71   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عذرا اعتمادی¹؛ نیره آریان فر^{* 2}

¹عضو هیئت‌علمی گروه روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

²دانشجوی دکتری، گروه روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی مدل زوج‌درمانی ‌تلفیقی مبتنی بر خودتنظیم‌گری-دلبستگی بر سازگاری زناشویی زوجین بود. روش پژوهش، نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه کنترل بود. جامعة آماری، زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان بودند. برای این منظور از میان زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره اصفهان، تعداد 30 زوج به‌صورت داوطلبانه انتخاب شدند و به‌طور مساوی در دو گروه زوج‌درمانی مبتنی بر خودتنظیمی-دلبستگی و گروه کنترل به شیوة تصادفی جایگزین شدند. پیش و پس از مداخله، پرسشنامة سازگاری زناشویی اسپانیر (1976) توسط زوجین شرکت‌کننده تکمیل شد. سپس زوجین گروه آزمایش در برنامة زوج‌درمانی ‌تلفیقی خودتنظیم‌گری-دلبستگی (8 جلسه) شرکت کردند. نتایج حاصل از اجرای تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد که پس از کنترل اثرات پیش‌آزمون، تفاوت میانگین گروه‌ها در متغیر وابسته، بر اساس جمع نمرات زوجین، معنادار است (001/0≥p) که بیانگر اثر عضویت گروهی بر متغیر وابسته است؛ بنابراین، نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که زوج‌درمانی ‌تلفیقی مبتنی بر خودتنظیم‌گری-دلبستگی بر میزان سازگاری زناشویی و ابعاد آن (رضایت زناشویی، همبستگی زناشویی، توافق زناشویی، ابراز محبت) مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

سازگاری زناشویی؛ زوج‌درمانی دلبستگی-خودتنظیم‌گری؛ ازدواج

مراجع

آتش‌پور، ه. (1381). تأثیر زوج‌درمانی رفتاری شناختی بر بهبود روابط زناشویی، اولین کنگره ملی آسیب‌شناسی خانواده، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.

اسلامی. م. (1384). نقش عقاید رابطه‌ای در سازگاری زناشویی و عملکرد خانواده در تهران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.

امامی، ف. (1382). تأثیر زوج‌درمانی رفتاری شناختی بر رضایت زناشویی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.

امانی، ا. و همکاران. (1383). تأثیر گروه‌درمانی رفتاری شناختی بر رضایت زناشویی زنان. اولین کنگره ملی آسیب‌شناسی خانواده، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.

اولیا، ن. (1385). تأثیر غنی‌سازی زندگی زناشویی بر رضایت زناشویی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان.

بشارت، م. ع. (1385). تبیین اختلال‌های شخصیت بر اساس نظریة دلبستگی، روان‌شناسی معاصر، 2،48-35.

ثنایی، ب؛ علاقبند، س. و هومن، ع. (1379). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات بعثت.

ثنایی، ب. (1387). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات بعثت.

جانسون، اس. ام.و ویفن، و. ای. (2002). فرآیندهای دلبستگی در زوج‌درمانی و خانواده‌درمانی. ترجمة فاطمه بهرامی، روناک عشقی، ناصر یوسفی ریا، علی نویدیان، عذرا اعتمادی، مهناز جوکار و همکاران، 13878. تهران: دانژه.

حسن شاهی، م. (1378). رابطة بین مکان کنترل و سازگاری زناشویی شهر شیراز. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان.

خداوندی راهدانه، ش. (1383). بررسی تأثیر هوش هیجانی بر میزان رضایت از زندگی و رابطه آن با نظام ارزشی همسران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی.

رجبی، غ؛ کارجوکسمایی، س؛ جباری، ح. (1390). تأثیر شناختی درمانی در کاهش افسردگی و افزایش رضایت زناشویی، روان‌شناسی بالینی، 2 (4)، 16-9.

روشن، ر؛ علینقی، ع؛ ثنایی، ب؛ ملیانی، م. (1391). اثربخشی زوج‌درمانی مبتنی بر خودنظم‌بخشی در ارتقا سازگاری زناشویی زوجین دارای مشکلات زناشویی مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره، مشاوره و روان‌درمانی خانواده،2(2)، 233-222.

سپهوند، ت.؛ رسول زاده طباطبایی، س. ک.؛ بشارت، م.ع.؛ الهیاری، ع. (1393). مقایسه مدل زوج درمانگری تلفیقی مبتنی بر خودتنظیم‌گری- دلبستگی با مدل غنی‌سازی زناشویی انریچ در افزایش رضایت زناشویی و بهزیستی روان‌شناختی زوجین (1393). روا‌ن‌شناسی معاصر، (1) 9، 70-55.

سلطانی، م.؛ شعیری، م. ر. و روشن، ر. (1391). تأثیر زوج‌درمانی متمرکز بر هیجان بر افزایش سازگاری زناشویی زوجین نابارور. علوم رفتاری، 4 (6)، 389-383.

شه سیاه، م. (1387). تأثیر آموزش جنسی بر کیفیت زندگی زناشویی در اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان.

شیخ محسنی، ا. (1385). رابطه مکان کنترل و سبک‌های اسنادی با سازگاری زناشویی زوجین شاغل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه ارسنجان.

مرادی، م. (1379). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی زناشویی و رضایت زناشویی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا.

ملازاده، ج.؛ منصور، م؛ اژه‌ای، ج.؛ کیامنش، ع. (1381). سبک‌های رویاروگری و سازگاری زناشویی در فرزندان شاهد. روان‌شناسی، 3، 275-255.

نظری، و.؛ محمدخانی، پ. و دولت‌شاهی، ب. (1390). مقایسة اثربخشی زوج‌درمانی شناختی‌رفتاری غنی‌شده و زوج‌درمانی تلفیقی رفتاری در افزایش رضایت زناشویی، پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 2 (6)، 175-149.

هالفورد، دبلیو. ک. (2001). زوج‌درمانی کوتاه‌مدت: یاری به زوجین برای کمک به خودشان. ترجمة مصطفی تبریزی، مژده کاردانی و فروغ جعفری. تهران: فراروان. (تاریخ انتشار به زبان‌اصلی، 2001).

Ablow, J. C., Marks, A. K., Feldman, S. S., &Huffman, l. C. (2004). Models of attachmentand mother-infant arousal ANS implications forthe developing self-regulation capacities.Society for Psychophisiologicalresearch,Annual Meeting program. Santa Fe,NewMexico, S10-S10.

Ainsworth, M. S. (1989). Attachment beyond infancy. American Psychologist, 44, 709-716.

Bacoum, B. (2005). Couples Therapy, In A. Freeman, Encyclopedia ofcognitive behavior therapy (Eds.) 139-143: New York: Springer.

Baucom, D. M., Shoma, V., Mueser, K. T., Dauto, A. D., & Stickle, T. R. (1998).Empirically Supported Couple and Family Interventions for Marital Distress andAdult Mental Health Problem, Journal of Consulting and Clinical Psychology,66, 53-88.

Baumeister, R. F., & Heatherton, T. F. (1996).Self–regulation failure: An overview.Psychological Inquiry, 7, 1-15.

Baumeister, R. F., &Vohs, K. D. (2004).Handbook of self-regulation: Research, theoryand application. New York: Guilford Press.

Byng-Hall. J. (2001). Attachment as a base forfamily and couple therapy. Child Psychologyand Psychiatry Review, 6, 31-36.

Chapman, A., &Dehle, C. (2002).Bridging theory and practice: A comparative analysis of integrative behavioral couple therapy and cognitive behavioral couple therapy, Cognitive and Behavioral Practice, 9, 150-163.

Daniel, S. I. F. (2006). Adult attachment patternsand individual psychotherapy: A review.Clinical Psychology Review, 26, 968-984.

Dattilio, F. M. & Epstein N.B. (2005). Introduction to the Special Section: The Role ofCognitive Behavioral Interventions in Couple and Family Therapy, JournalMaritaland Family Therapy, 31 (10), 7-14.

Douglass I V, Frazier M., & Douglass R. (1995). The MaritalProblems Questionnaire (MPQ), A short screening instrument for marital therapy. Journal of Family Issues, 17, 386-407.

Feeney, J. A. (2000), "Adult attachment, emotional control,and marital satisfaction". Personal Relationship, 6, 169-185.

Feld, B. (2004). Holding and facilitatinginteractive regulation in couples with traumahistories, sychoanalytic Inquiry, 24, 420-437.

Fonagy, P., & Target, M. (2002). Earlyintervention and the development of selfregulation.Psychoanalytic Inquiry, 22, 307-336.

Gordon, K. C., &Christman J. A. (2008).Integrating social information processing andattachment style research with cognitivebehavioralcouple therapy. Journal ofContemporary Psychotherapy, 38, 129-138.

Greef, A. P. (2000). Characteristics of family that function well, Journal of Family, 21, 948-963.

Hahlweg, K.,Markman H. J. (2001). Effectiveness of behavior marital therapy: empirical statues of behavior technique in preventing and alleviating marital distress. Journal of counseling and clinical psychology, 56, 440-447.

Halford, W. K. (2001). Brief couple therapy for couples. NewYork: Guilford publications.

Halford, W. K., Moore, E. M., Wilson, K. L.,Dyre, C., &Farurrgia, C. (2004). Benefits offlexible delivery relationship education: Anevaluation of the couple CARE program.Family Relations, 53, 469-476.

Halford, W. K., Sanders, M. R. & Behrens, B. (1994). Self-regulation in behavioral coupletherapy. Behavior Therapy, 25, 431-452.

Jacobson, N. S., & Addis, M. E. (1993). Research on couplesandcouple therapy: What do we know? Where are we going? Journal ofConsulting and Clinical Psychology, 61, 85-93.

Kalkan, M., &Ersanli, E. (2008). The effect of the marriage Enrichment program basedon cognitive behavioral approach on the marital adjustment. Journal of psychology,155(7), 651-692.

Kirby, J. S., &Baucom, D. H. (2007). Integratingdialectical behavior therapy and cognitivebehavioralcouple therapy: A couple skillsgroup for emotion dysregulation. Cognitive andBehavioral Practice, 14, 394-405.

Laurent, H., & Powers, S. (2007). Emotionregulation in emerging adult couples:Temperament, attachment and HPA response toconflict. Biological Psychology, 76, 61-71.

Lindegger, G., & Barry, T. (1999). Attachment asan integrating concept in couple and familytherapy: Some considerations with specialreference to South Africa. ContemporaryFamily Therapy, 21, 267-288.

Lower. L M. (2005).Couples with young children. In: M. Harway. Handbook of couplesherapy. New York: Wiley. 6- 78.

Marques, S. R. F. (2010). Relationship threat andself-regulation: The moderating effect ofattachment anxiety. Unpublished doctoraldissertation. Queen’s University.

Murat. Y. B., &Karaban, T. F. (2007). Effect of a couple communication program onmarital adjustment. Dio:10/3112/jafn. 2007. 01. 060053.

Padykula, N. L., & Conklin, P. (2010). The self-regulationmodel of attachment trauma andaddiction. Clinical Social Work Journal, 38,351-360.

Snyder, D. K., &Balderrama-durbin, C. (2012).Integrative approaches to couple therapy:Implications for clinical practice and rerearch.Behavior Therapy, 43, 13-24.

Snyder, D. K., Castellani, A. M., &Whisman, M.A. (2006). Current status and future directionsin couple therapy. Annual Review of ClinicalPsychology, 57, 317-344.

Snyder, D. K., Schneider, W. J., &Castellani, A.M. (2003). Tailoring couple therapy forindividualdifferncess: A conceptual approach.In D. K. Snyder and M. A. Whisman (Eds.),Treating difficult couples: Helping clients withcoexisting mental and relationship disorders(pp. 27- 51). New York. Guilford Press.

Solomon, N. F. (2009). Attachment repair in couple therapy: A prototype for treatment of intimate relationships. Clinical Social Work Journal, 37, 214- 223.

Spanier, G.B. (1976). Measuring dyadic adjustment: New scalesfor assessing the quality of marriage and similar dyads.JournalofMarriage and the Family, 38, 15–28.

Wilson, K. L., Charker, J., Lizzio, A., Kimlin, S., &Halford, W. K. (2005). Assessing how much couples work at their relationship: The Behavioral self-regulation for effective relationships scale. Journal of Family Psychology, 19, 385-393.