آلودگی نفتی و منشا آن در رسوب و گاماروس در سواحل جنوبی دریای مازندران

پژوهش های علوم و فنون دریایی

مقاله 3، دوره 12، شماره 2، شهریور 1396، صفحه 31-40   

نوع مقاله: تحقیقی

نویسندگان

افتخار شیروانی مهدوی¹؛ پریسا نجات خواه معنوی^{* 2}؛ آیدا جان پرور آیدانی³

¹گروه محیط زیست دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

²گروه بیولوژی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

³گروه بیولوژی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

در مطالعه حاضر به بررسی میزان و نوع آلودگی نفتی در گاماروس  Pantogammarus maeoticus و رسوب در سواحل جنوبی خزر در 4 ایستگاه (ساری، چالوس، انزلی، آستارا) در خرداد 1394 پرداخته شده است. نمونه­های رسوبات سطحی و گاماروس از هر منطقه جمع آوری شد و به صورت منجمد به آزمایشگاه منتقل شدند. برای ارزیابی میزان و نوع ترکیبات نفتی نمونه ها از دستگاه کروماتوگرافی گازی- جرمی استفاده شد. بیشترین میزان ترکیبات نفتی در گاماروس منطقه چالوس (1/0±10 ppm) بدست آمد. بر اساس نتایج تفاوت معنادار در میزان هیدروکربن­ها درگاماروس در ایستگاه چالوس در مقایسه با سایر مناطق وجود داشت(05/0 >P). در میزان ترکیبات نفتی در رسوبات مناطق اختلاف معنی داری مشاهده نشد.  نتایج بررسی ماهیت و منشاء آلودگی­های هیدروکربن­ها نشان داد که در مناطق آستارا و انزلی هیدروکربن های با جرم مولی کمتر از 20 دارای منشاء پتروژنیک بود، درحالیکه در مناطق چالوس و ساری هیدروکربن­هایی با جرم مولی بیشتر از 20 بدست آمد که نشان دهنده ی منشاء بومی و انسانی آلودگی می­باشد.

کلیدواژه‌ها

گاماروس Pantogammarus maeoticus؛ آلودگی نفتی؛ هیدروکربن‌ها؛ سواحل جنوبی دریای خزر؛ رسوب

مراجع

اسماعیلی، ع. 1881. آلاینده ها بهداشت و استاندارد در محیط زیست. انتشارات نقش مهر. ایران.

حاتمی، ا. ، ساداتی پور، م. ت.  و شهابی، ب. 1388. بررسی و اندازه گیری کل هیدروکربهای نفتی )TPH )در آب و رسوب خلیج فارس در محدوده بهرگان. مجله پژوهش های علوم و فنون دریـایــی، 4(3): 93-84.

حاجی زاده ذاکر، ن.،  رحمانی، ن.،  مقدم، ا.، شادی، م. و   عابسی، ر. 1390. غلظت و منشا هیدروکربن های نفتی در رسوبات بندر انزلی. محیط شناسی، 60(8): 106-99.

حبیبی واحد زنجانی. 1393. فرآیندهای مؤثر بر لکه نفت پس از حادثه اتفاقی ریزش در دریا - مهم در مدلهای عددی ریزش نفت. پژوهش های علوم و فنون دریایی، 9(1): 34-21.

حبیبی، ط. 1376. جانورشناسی عمومی؛ ج. ۳؛ بندپایان. انتشارات دانشگاه تهران. ایران.

حسینی، ع. 1377. بررسی روند تغییرات و میزان فلزات سنگین (Pb, Zn, Cu, Cd) در گاماروس های مصب رودخانه‌های سواحل دریای خزر (نور تا فریدونکنار). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

دانه کار، ا. و پوروخشوری، ز. 1377 . فرآیندآلودگی نفتی دریا. فصلنامه علمی سازمان حفاظت محیط زیست، 10 (2) : 72-56.

ذبیحی، م. و علوی مقدم، م. ر. ۱۳۸۵. مروری بر آلودگی نفتی در دریای خزر. اولین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست،  دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران. تهران.

سعیدی، م. و عاسبی، ع. 1389. بررسی آلودگی نفتی، تخریب زیستی وسطح هوازدگی هیدروکربنها در رسوبات ساحلی دریایخزر در محدوده استانهای گلستان و مازندارن. علوم محیطی، 8(1):172-151.

_{عطاران، ا.،  صلاحی نژاد، ا.، جوانشیر خویی، ا.، ایگدری، س. و  لک، ر. 1395. مقایسه‌ جذب زیستی (توسط( Gammarus sp. و غیر زیستی (رسوب ماسه‌ای) کادمیوم در ساحل دریای خزر. نشریه محیط زیست طبیعی، 69(3): 802- 791.}

_{مژگان میرزایی، م.،  معتضدی، م. ر. و  نیکبختی، آ. 1393. بررسی روند تغییرات آلودگی‏های هیدروکربورهای نفتی در آب و رسوبات حوزه جنوبی دریای خزر. نشریه محیط زیست طبیعی، 67(2): 232-223.}

نعمتی ورنوسفادرانی، م. و  ریاحی بختیاری، ع. 1392. لگوی پراکنش و تعیین منشاء هیدروکربن های چند حلقهای معطر در رسوبات سطحی رودخانه های استان گیلان. فصلنامه علوم و مهندسی محیط زیست، 1(1): 12-1.

_{Al-Darwish, H. A. Abd El-Gawad, E. A., Mohammed, F. H. & Lotfy, M. M. 2005. Assessment of contaminants in Dubai coastal region, United Arab Emirates. Environmental Geology, 49(2): 240–250.}

Ashauer, R., Caravatti, I., Hintermeister, A. & Escher, B. 2010. Bioaccumulation kinetics of organic xenobiotic pollutants in the freshwater invertebrate Gammarus pulex modeled with prediction intervals. Environmental Toxicology and Chemistry, 29(7):  1625–1636.DOI: 10.1002/etc.175.

 Ashauer, R., Hintermeister,  A.,  O’Connor, I., Elumelu, M.,  Hollender, J. &  Escher, B. I. 2012. Significance of Xenobiotic Metabolism for Bioaccumulation Kinetics of Organic Chemicals in Gammarus pulex. Environmental Science & Technology, 46: 3498 -3508.

Chao, X., Shankar, J. & Wang, S. S. Y. 2003. Development and application of oil spill model for Singapore coastal waters. Journal of Hydraulic Engineering, 129 (7):495-503.

Coulaud, R., Geffard, O., Vigneron, A., Quéau, H., François, A. & Chaumot, A. 2015. Linking feeding inhibition with reproductive impairment in Gammarus confirms the ecological relevance of feeding assays in environmental monitoring. Environmental Toxicology and Chemistry, 34(5):1031–1038.DOI: 10.1002/etc.2886.

Mirzajani, A. R., Sayadrahim, M. & Sari, A. R. 2011. Reproductive traits of some amphipods (Crustacea: Peracarida) in different habitats of Iran and southern Caspian Sea. International Journal of Zoology, Doi. Org/10. 1155/ 2011/ 598504.

Mohammadizadeh, C. & Javanmard, A. 2011. Some Organophosphorous Pesticide (OPPs) and Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs) along the Eastern Caspian Sea Coast, Mazandaran State, Iran. e -Journal of Science & Technology, 5(6): 85-92.

MOOPAM, 1999.Standard methods for chemical analysis of petroleum hydrocarbons. Regional Organization for the Protection of Marine Environment. Third addition. Kuwait.

Nemirovskaya, I. A. 2006. Hydrocarbons in the water and bottom sediments of a region with continuous petroleum contamination. Geochemistry International, 10:101-115.

 

Tolosa, I., de Mora, S., Sheikholeslami, M.R., Villeneuve, J.P., Bartocci, J. & Cattini, C. 2004. Aliphatic and aromatic hydrocarbons in coastal Caspian Sea sediments. Marine Pollution Bulletin, 48:44–60.

Vázquez Alonso, M. 2016. Bioaccumulation and effects of parent and alkylated PAHs in an Arctic marine amphipod (Gammarus setosus) originating from pristine and historically contaminated sites in Svalbard: implications for sensitivity and adaptation. Master thesis in International Fisheries Management. Faculty of Biosciences, Fisheries and Economics – Norwegian College of Fishery Science. Norway.