شرط فاسخ در فقه و حقوق شیعه

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 5، دوره 7، شماره 24، شهریور 1390، صفحه 93-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

سید علی جبار گلباغی ماسوله^*

عضو هیات علمی واحد چالوس

چکیده

در گستره­ی فقه و حقوق، نظریه­ها و نهادهای فقهی حقوقی گوناگونی وجود دارند که در ارتباط معنادار با یکدیگر، سازمان یک نظام فقهی حقوقی را به سامان می­آورند. تاکنون، در پرتو مساعی دانشمندان فقه­وحقوق شیعه، بسیاری از این نظریه­ها و نهادها شناسایی و مورد نقض و ابرام قرار گرفته­اند، لیک نگاه سازمان گرایانه، تطبیقی و مقارنه­ای به فقه و حقوق شیعه، اذعان می­دارد که هنوز نظریه­ها و نهادهایی هستند که همچنان ناشناخته مانده­اند و یا بحث چندانی درباره­ی آنها صورت نپذیرفته است. در سطح حقوق داخلی، نگاه به قوانین مدنی برخی از کشورهای بیگانه و در سطح بین­المللی، بررسی مفاد برخی از پیمان نامه­ها، از وجود نهادی برای انحلال قرارداد خبر می­دهد که ماهیت آن، تعلیق انحلال قهری قرارداد، در آینده می­باشد. لذا مقاله­ی حاضر، بر آن است که در پژوهشی بنیادی، به روش توصیفی و با اتکاء به مطالعات کتابخانه­ای در محدوده­ی مکاتب فقهی شیعه، به این پرسش پاسخ دهد که آیا فقه و حقوق شیعه، با این نهاد انحلال قرارداد آشنا بوده است؟ فقه و حقوق شیعه چه تبیینی را برای این نهاد انحلال قهری قرارداد ارائه می­دهد؟

کلیدواژه‌ها

تعلیق‌انحلال‌قرارداد؛ انحلال‌قهری‌قرارداد؛ انفساخ‌قرارداد؛ شرط فاسخ

مراجع

1ـ آخوند خراسانی، محمدکاظم، حاشیـه المکاسب، سیدمهدی شمس­الدین، وزارت ارشاد اسلامی تهران، 1405 هـ ق،چاپ اول.

2ـ احسائی، محمد بن علی، عوالی اللالی، مجتبی عراقی، قم، 1403 هـ ق ، الاولی.

3ـ ابن­براج­الطرابلسی،عبدالعزیزبن­البراج،جواهرالفقه،ابراهیم­بهادری،مؤسسـه­النشرالاسلامی،قم،1411 هـ ق.

4ـ ابن زهره، سیدحمزه بن علی، غنیـه النزوع إلی علمـﻲ الاصول و الفروع، ابراهیم بهادری، مؤسسـه الامام الصادق، قم، 1417 هـ ق .

5ـ اراکی، محمدعلی، الخیارات، فی طریق الحق، قم، 1414 هـ ق، الاولی.

6ـ انصاری، مرتضی بن محمدامین، المکاسب، مجمع الفکر الاسلامی، قم، 1420 هـ ق، الاولی.

7ـ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره فـﻲ أحکام العتره الطاهره، مؤسسـه النشر الاسلامی، قم، 1363 هـ ق، الاولی.

8ـ حر عاملی، محمدبن الحسن، وسائل الشیعـه الی تحصیل مسائل الشریعـه،عبدالرحیم ربانی شیرازی، دار احیاء التراث، بیروت، 1382 هـ ق.

9ـ حسینی روحانی، سیدمحمدصادق، فقه الصادق، المطبعـه العلمیـه، قم، بیتا، الاولی.

10- ـــــــــــــــــــــــــــ، منهاج الفقاهـﺔ، بینا، قم، 1418 هـ ق، الاولی.

11-حسینی­عاملی،سیدمحمدجواد، مفتاح­الکرامـه فی­شرح­القواعد، دار احیاء التراث، بیروت، بیتا، الاولی.

12ـ خمینی، سیدروح الله، البیع، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، قم، 1421، هـ ق، اول.

13ـ خوانساری، سیداحمد، جامع­المدارک­فـﻲ­شرح­المختصرالنافع،علی­اکبرغفاری،موسسه اسماعیلیان،

قم، 1405 هـ ق، الاولی.

14ـ خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهـه فی المعاملات، محمدعلی توحیدی تبریزی، موسسه انصاریان، قم، 1417، هـ ق، الاولی.

15- سبحانی، جعفر، المختار فی احکام الخیار، مؤسسـه الامام الصادق (ع) قم، 1414 هـ ق، الاولی.

16ـ شهیدی، مهدی، اصول قراردادها و تعهدات، انتشارات مجد، تهران، 1381 هـ ش، اوّل.

17ـ ـــــــــــــ، سقوط تعهدات، انتشارات مجد، تهران، 1381 هـ ش، اوّل.

18ـ طباطبائی، سیدمحمد، المناهل، مؤسسـﺔ آل البیت (ع)، قم، بیتا.

19ـ طباطبائی حائری، سیدعلی، ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل، مؤسسـه النشر الاسلامی، قم، 1419 هـ ق، الاولی.

20- طباطبائی یزدی، سیدمحمدکاظم، حاشیـه کتاب المکاسب، عباس محمدآل سباع القطیفی، دارالمصطفی (ص) لاحیاء التراث، قم، 1423 هـ ق، الاولی.

21- عراقی،ضیاءالدین،شرح­تبصره­المتعلمین،محمدحسّون،مؤسسـه­النشرالاسلامی،قم،1413هـ.ق،الاولی.

22ـ کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1376 هـ ش، چهارم.

23ـ ــــــــــــــ، نظریه­ی عمومی تعهدات، مؤسسه نشر یلدا، تهران، 1374 هـ ش، اوّل.

24ـ مامقانی،عبدالله،نهایـه­المقال­فـﻲ­تکلمـه­غایـه­الآمال،مطبعـه­المرتضویـه،نجف،1345هـ.ق،الاولی.

25ـ مغنیه،محمدجواد، فقه الامام جعفر الصادق (ع)، مؤسسه انصاریان، قم، 1424 هـ ق، الرابعـﺔ.

26ـ مقدس، اردبیلی احمد، مجمع الفائده و البرهان فـﻲ شرح إرشاد الاذهان، مجتبی عراقی، علی پناه اشتهاردی، حسین یزدی، مؤسسـه النشر الاسلامی، قم، 1411 هـ ق، الاولی.

27ـ موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام فـﻲ بیان حلال و الحرام، دفتر مؤلف، نجف، 1416 هـ ق، الاولی.

28ـ نائینی،محمدحسین، منیـه الطالب فـﻲ شرح المکاسب، موسی نجفی خوانساری، مؤسسـه النشر الاسلامی، قم، 1421 هـ ق، الاولی.

29ـ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فـﻲ شرح شرایع الاسلام، علی آخوندی، دارالکتب الاسلامیـه، تهران، 1368 هـ ش.

30- نراقی،احمدبن محمد مهدی، مستند الشیعـه فـﻲ أحکام الشریعـه، مؤسسـه آل البیت (ع) لاحیاء التراث، قم، 1418 هـ ق، الاولی.