جعاله در نظام بانکداری اسلامی

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 8، دوره 7، شماره 24، شهریور 1390، صفحه 175-200   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مریم نقدی دورباطی^*

عضو هیات علمی واحد شهرکرد

چکیده

انسان با تولد خویش از همه­ی حقوق الهی برخوردار می­گردد. حقوقی که بنا به انسان بودن، هر انسانی حق بهره­مندی از آنان را دارا می­شود حقوق مدنی و طبیعی که در قالب دین مبین اسلام برای افعال و اعمال مسلمانان قرار داده شده است روابط انسان­ها را با خدا و انسان­ها را با یکدیگر تنظیم می­نماید. روابط مدنی انسان­ها شامل روابط عاطفی، اجتماعی، اقتصادی و غیره می­باشد. در بانکداری اسلامی روابط اقتصادی مردم براساس قراردادهای اسلامی است. از جمله­ی روابط اقتصادی دوجانبه که بین مردم با یکدیگر از یک­سو و ازسوی دیگر با بانک­ها در جامعه­ی اسلامی وجود دارد جعاله می­باشد. اعطای تسهیلات در بانک­ها به مردم تحت عناوین عقوداسلامی می­باشد که یکی از این عقود جعاله می­باشد. جعاله یک معامله­ی فقهی بوده که در قانون مدنی ایران به­عنوان یکی از عقود معین معرفی شده و در قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب 8/6/62 مجلس شورای اسلامی به عنوان یکی از ابزارهای اعطای تسهیلات بانکی به مردم در نظر گرفته شده و طی آیین نامه­ی فصل سوم قانون مذکور و همچنین دستورالعمل اجرایی جعاله مصوب شورای پول و اعتبار شرایط و احکام آن بیان شده است

کلیدواژه‌ها

جعاله؛ ماهیت فقهی؛ نظام بانکداری؛ حقوق مدنی

مراجع

فهرست منابع:

1-  قرآن کریم

2- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، اسلامیه، تهران،  1355.

3- امام خمینی، سید روح الله موسوی، تحریرالوسیله، انتشارات اسلامی، قم 1374.

4- امیری قائم مقامی، عبدالمجید، حقوق تعهدات، نشر میزان، تهران، 1378.

5- جعفری لنگرودی، جعفر، ترمینولوژی حقوق،کتابخانه گنج دانش ،1382.

6- خاوری، محمودرضا، حقوق بانکی، موسسه­ی عالی بانکداری اسلامی، 1382.

7- رئیسی، مصطفی، جعاله در اقتصاد اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی، قم ،1373.

8- رادنی، ویلسون، ، مقایسه­ی بین بانکداری اسلامی و بانکداری اخلاقی ، ترجمه­ی علیرضا آذرنوش مجله­ی بانک و اقتصاد.

9- شهیدثانی، زین الدین الجبعی العاملی ، شرح لمعه دمشقیه، ترجمه علی شیروانی، دارالعلم، 1380.

10- شهیدی، مهدی، حقوق مدنی، عقود معین 1 ، مجد تهران،1382.

11- ــــــــــــــ ، حقوق مدنی 6 ، مجد تهران ،1382.

12- صفائی، سید حسین، قواعد عمومی قراردادها، بی­جا، بی­تا.

13- صدر، سیدکاظم، مجموعه­ی سخنرانی­ها و مقالات ارائه شده به دومین سمینار بانکداری اسلامی، تهران، 1369.

14-  طاهری، حبیب الله، حقوق مدنی، بی­جا، بی­تا.

15- علامه حلی، تبصره المتعلمین، ترجمه­ی ابوالحسن شعرانی، اسلامیه، تهران، 1367.

16- عدل، مصطفی، حقوق مدنی ، طه، تهران، 1378.

17- فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، دانشگاه تهران، 1379.

18-کاتوزیان، ناصر، عقودمعین1 ، دانشگاه تهران، 1356.

19- ـــــــــــــ، قواعد عمومی قراردادها، انتشارات بهمن برنا ، 1374.

20- محقق حلی، شرایع الاسلام ، ترجمه­ی ابوالقاسم ابن احمدیزدی، دانشگاه تهران، 1368.

21- موسائی، میثم، بررسی عملکرد بانکداری بدون ربا در ایران، موسسه­ی تحقیقات پولی و مالی، 1379.

22- مظاهری، رسول، جعاله دربانکداری اسلامی ، بوستان کتاب قم، 1381.

23- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه ، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1381.

24- مغنیه، محمد جواد، فقه الامام جعفر صادق، چاپ بیروت، موسسه ی انصاریان، الطاعه و النشر، قم، 1383.

25- منصور، جهانگیر، (تدوین کننده) قانون مدنی، نشر دوران، 1382.

26- مصباحی، غلامرضا، مجموعه­ی مقالات سومین کنفرانس بانکداری اسلامی، موسسه­ی عالی بانکداری ایران، تهران، 1371.

27-موسایی، میثم، بررسی عملکرد بانکداری بدون ربا ، موسسه­ی تحقیقات پولی و بانکی، 1379.

28- مهدوی نجم آبادی، سیدحسین، مجموعه­ی سخنرانی­ها و مقالات ارائه شده به ششمین سمینار بانکداری اسلامی، تهران، 1374.

29- میرآخور، عباس، مطالعات نظری در بانکداری و مالیه­ی اسلامی ، ترجمه­ی محمد ضیایی بیگدلی، مؤسسه­ی بانکداری اسلامی، 1370.

30- نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1367.

31- نوین، پرویز، خواجه پیری، عباس، حقوق مدنی 6 ، کتابخانه گنج دانش ، تهران، 1377.

32- هدایتی، سید علی اصغر، نگرشی بر مسائل اساسی نظام بانکداری بدون ربا ، مجله­ی رهنمون شماره­ی 7.