اثربخشی آموزش مبتنی بر رویکردهای نظریه انتخاب و رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی بر انگیزش پیشرفت تحصیلی و دشواری تنظیم هیجان

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 4، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 68، شهریور 1396، صفحه 37-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شهربانو نیروزاده¹؛ فریده یوسفی^{* 2}؛ محبوبه فولادچنگ²؛ مسعود حسین‌چاری²

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، واحد بین‌الملل دانشگاه شیراز، ایران

²دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز، ایران

چکیده

هدف پژوهش ارزیابی تاثیر آموزش مبتنی بر نظریه انتخاب و رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی بر انگیزش پیشرفت تحصیلی و دشواری در تنظیم هیجانی بود. پژوهش یک طرح آزمایشی با دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل به صورت پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری را تمامی دانش‌آموزان دختر مدارس متوسطه دوره اول شهر بوشهر در سال تحصیلی 96-95 تشکیل دادند. به منظور اجرای پژوهش از بین آنها با انتساب تصادفی 60 دانش‌آموز انتخاب شد. پس از اجرای پیش‌آزمون با پرسشنامه پرسشنامه انگیزش پیشرفت تحصیلی مک اینرنی و پرسشنامه دشواری تنظیم هیجانی گرتز-روئمر، تعداد 20 نفر دانش‌آموز در گروه مداخله با آموزه‌های نظریه رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی و تعداد 20 نفر به طور تصادفی تحت مداخله نظریه انتخاب و 20 نفر در گروه کنترل بدون هرگونه مداخله‌ای جایگزین شدند. گروه‌های آزمایشی به صورت جداگانه به مدت 10 جلسه (هر هفته 2 جلسه) تحت مداخله برنامه آموزشی قرار گرفتند. نتایج آزمون تحلیل واریانس آمیخته نشان داد آموزش برنامه آموزش نظریه انتخاب و رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی در مقایسه با گروه کنترل به طور معناداری انگیزش پیشرفت تحصیلی را افزایش و دشواری در تنظیم هیجانی را کاهش داد و برنامه آموزش نظریه انتخاب بر افزایش انگیزش پیشرفت تحصیلی و آموزش برنامه رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی بر کاهش دشواری تنظیم هیجان بیشتر تاثیر داشت.

کلیدواژه‌ها

نظریه انتخاب؛ رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی؛ انگیزش پیشرفت تحصیلی؛ دشواری تنظیم هیجانی؛ نوجوانان

مراجع

احمدی، سید احمد. (1386). مبانی و اصول راهنمایی و مشاوره. تهران: انتشارات سمت.

بحرانی، م. (1384). مطالعه انگیزش دانش‌آموزان متوسطه استان فارس و عوامل همبسته با آن. فصلنامه مطالعات روان‌شناختی، دانشگاه الزهرا، (5)،1. 72-50.

برزگر، ر؛ علی‌آبادی، خ و نیلی، م. (1393). مقایسه اثربخشی طراحی آموزشی مبتنی بر الگوی گانیه و دیک و کتاری بر یادگیری، یادآوری و انگیزش پیشرفت تحصیلی. اندیشه‌های نوین تربیتی دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا، 10(1)، 97- 18.

پایاب، ف. (1391). اثربخشی آموزش گروهی عقلانی، عاطفی، رفتاری بر کاهش خشونت خانگی در دانشجویان مرد متأهل دانشگاه آزاد شهرستان گچساران، نمایه دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی مرودشت.

دادپور، ق؛ توکلی‌زاده، ج و پناهی‌شهری، م. (1391). اثربخشی آموزش‌های عقلانی‌هیجانی به شیوة گروهی بر عزت‌نفس و اضطراب دانش‌آموزان تیزهوش پسر. مرکز تحقیقات توسعه اجتماعی و ارتقای سلامت ‌گناباد، 2(1)، 8-1.

درایدن، و و نینیان، م.(2010). گام‌های درمان عقلانی‌هیجانی‌رفتاری. ترجمه امیر جهانیان نجف‌آبادی، 1389، مشهد: ناشر فراانگیزش

صاحبی، علی، تئوری انتخاب در مدرسه، 1395، چاپ دوم، ناشر سایه سخن

عزیزی، ع؛ میرزایی، ا و شمس، ج. (1389). بررسی رابطه تحمل آشفتگی و تنظیم هیجانی با میزان وابستگی دانشجویان به سیگار، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، 1(13)، 18-11

گلاسر، و. (2012). چارت تئوری انتخاب. ترجمه علی صاحبی (1394)، چاپ جاوید نو.

موحد، م؛ صالحی، ز؛ و حسینی، م. (1392). مجله جامعه‌شناسی کاربردی، (49)، 98-79.

موسوی اصل، ج. (1388). اثربخشی واقعیت‌درمانی به شیوه گروهی بر مسئولیت‌پذیری و عزت‌نفس دانشجویان دختر مرکز تربیت معلم خدیجه زهرا (س) اهواز. پایان‌نامة کارشناسی ارشد مشاوره، واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

نجات، ر. (1393). بررسی اثربخشی واقعیت‌درمانی بر خودکارآمدی و تاب‌آوری دانش‌آموزان دختر مقطع دبیرستان شهر مشهد. دانشگاه پیام‌نور تهران، دانشکده علوم‌انسانی، کارشناسی ارشد.

نخعی، ف. (1393). اثربخشی تلفیقی گروه‌درمانی‌شناختی‌رفتاری و واقعیت‌درمانی بر امید، شادکامی و احساس گناه دختران طلبه، دانشگاه فردوسی مشهد. دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، (421).

نینیان، م و درایدن، و.(2009). مجموعه راهنمای سریع رفتاردرمانی عقلانی‌هیجانی. ترجمه حسن حمیدپور، 1388،تهران: نشر ارجمند

Adomeh, I. O. (2006). Fostering emotional adjustment among Nigerian adolescents with rational emotive behaviour therapy. Educational Research Quarterly, 29(3), 21.

Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S., &Schweizer, S. (2010). Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 30(2), 217-237.

Ali, J., &McInerney, D. M. (2005). An analysis of the predictive validity of the inventory of school motivation (ISM). In AARE 2005 International Educational Conference. Sydney, Australia.

Ando, M., Natsume, T., Kukihara, H., Shibata, H., & Ito, S. (2011). Efficacy of mindfulness-based meditation therapy on the sense of coherence and mental health of nurses. Health, 3(02), 118-122.

Baker, J., Parks-Savage, A., &Rehfuss, M. (2009). Teaching social skills in a virtual environment: An exploratory study. The Journal for Specialists in Group Work, 34(3), 209-226.

Berking, M., Poppe, C., Luhmann, M., Wupperman, P., Jaggi, V., &Seifritz, E. (2012). Is the association between various emotion-regulation skills and mental health mediated by the ability to modify emotions? Results from two cross-sectional studies. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 43(3), 931-937.

Britton, W. B., Shahar, B., Szepsenwol, O., & Jacobs, W. J. (2012). Mindfulness-based cognitive therapy improves emotional reactivity to social stress: results from a randomized controlled trial. Behavior Therapy, 43(2), 365-380.

Brown, G., & Beck, A. T. (1989). The role of imperatives in psychopathology: A reply to Ellis. Cognitive Therapy and Research, 13(4), 315-321.

Budman, S. H., &Gurman, A. S. (1988). Theory and practice of brief therapy. Guilford Press.

Collabolletta, E. A., Gordon, D., & Kaufman, S. D. (2000). The John Dewey Academy: Motivating Students to Use, Rather than Abuse, their Superior Assets. International Journal of Reality Therapy, 19(2), 38-45.

Deb, S., &Bhattacharjee, A. (2009). Self-esteem of depressive patients. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 35(2), 239244.

Dryden, W. (2007). Dryden's handbook of individual therapy. Sage.

Dweck, C. S., & Master, A. (2009). Self-theories and motivation. Handbook of motivation at school, 123-140.

Ellis, A. (2004). Emotive Therapy. Cognitive and constructive psychotherapies: Theory, research and practice, 69.

Ellis, A. (2005). Can rational-emotive behavior therapy (REBT) and acceptance and commitment therapy (act) resolve their differences and be integrated? Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 23(2), 153-168.

Ellis, A. (2006). The myth of self-esteem: How rational emotive behavior therapy can change your life forever. Prometheus Books.

Ellis, A. (2010). Overcoming destructive beliefs, feelings, and behaviors: New directions for rational emotive behavior therapy. Prometheus Books.

Ellis, R. D. (2008). In what sense is “Rationality” a criterion for emotional self-awareness? Consciousness and Cognition, 17(3), 972-973.

Eysenck, H. J. (2013). Learning theory and behaviour therapy. Readings in Clinical Psychology, 349.

Feldman, G., Dunn, E., Stemke, C., Bell, K., &Greeson, J. (2014). Mindfulness and rumination as predictors of persistence with a distress tolerance task. Personality and Individual Differences, 56, 154-158.

Glasser, W. (2003). Warning: Psychiatry can be hazardous to your mental health. HarperCollins Publishers.

Glasser, W. (2010a). My Vision for the International Journal of Choice Theory and Reality therapy. International Journal of Choice Theory and Reality, 29(2), 12-20.

Glasser, W. (2012). Promoting client strength through positive addiction. Canadian Journal of Counselling and Psychotherapy/Revue canadienne de counseling et de psychothérapie, 11(4).

Glasser, W., &Breggin, P. R. (2001). Counseling with choice theory. New York: Quill.

Glasser, W., &Mamary, A. (2001). Every student can succeed. William Glasser.

Glasser, W. (2007). Glesser quality school: a combination of choice theory and the competence

Gratz, K. L., & Roemer, L. (2004). Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation:                        Development, factor structure, and initial validation of the difficulties in emotion regulation scale. Journal of psychopathology and behavioral assessment, 26(1), 41-54.

Loyd, B. D. (2005). The Effects of Reality Therapy/Choice Theory Principles on High School Students' Perception of Needs Satisfaction And Behavioral Change. International Journal of Reality Therapy, 25(1).

McInerney, D. M., & Ali, J. (2006). Multidimensional and hierarchical assessment of school motivation: Cross‐cultural validation. Educational Psychology, 26(6), 717-734.

Monahan, K. C., Steinberg, L., Cauffman, E., &Mulvey, E. P. (2009). Trajectories of antisocial behavior and psychosocial maturity from adolescence to young adulthood. Developmental psychology, 45(6), 1654.

Passaro, P. D., Moon, M., Wiest, D. J., & Wong, E. H. (2004). A model for school psychology practice: Addressing the needs of students with emotional and behavioral challenges through the use of an in-school support room and reality therapy. Adolescence, 39(155), 503. 

Pintrich, P. R. (2000). The role of goal orientation in self-regulated learning. Academic Press.

Ryan, R. M., &Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American psychologist, 55(1), 68.

Schunk, D. H., Meece, J. R., &Pintrich, P. R. (2012). Motivation in education: Theory, research, and applications. Pearson Higher Ed.

Trip, S., Vernon, A., &McMAHON, J. (2007). Effectiveness of rational-emotive education: A quantitative meta-analytical study. Journal of Cognitive & Behavioral Psychotherapies, 7(1).

Wäschle, K., Allgaier, A., Lachner, A., Fink, S., &Nückles, M. (2014). Procrastination and self-efficacy: Tracing vicious and virtuous circles in self-regulated learning. Learning and instruction, 29, 103-114.

Willians, K. A., Kolar, M. M., &Reger, B. E. (2001). Evaluation of a Wellness-Based Mind fullness Stress Reduction intervention: a control trial. Am J Health Promot, 15, 422-432.

Wubbolding, R. E. (2010). Reality therapy. John Wiley & Sons, Inc.

Wubbolding, R. E. (2011). Reality therapy: Theories of psychotherapy series.Washington, DC: American Psychological Association.

Wubbolding, R. E. (2013). Reality therapy for the 21st century. Routledge

Wubbolding, R. (2008). More searching for mental health. International Journal of Choice Theory, 2(1), 6-9.