مدل یابی چشم انداز تغییر عادت های رفتاری کاربران وسایط نقلیه شخصی در استفاده از حمل و نقل عمومی(مطالعه موردی کلانشهر تبریز)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 1، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 40، آذر 1396، صفحه 481-500   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدی عبداللهی¹؛ محمدرضا پورمحمدی^{* 2}؛ رسول قربانی²

¹دانشجوی دکتری دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

²استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

درک پیشینه مدل کنونی سفر، یک موضوع کلیدی در توسعه کارآمد برنامه‌ریزی حمل‌ونقل شهری می‌باشد چراکه شناخت شیوه و عوامل انتخاب سفر به دلیل تسهیل در تغییر رفتار حائز اهمیت است. در اکثر موارد واقعیت‌های حمل‌ونقل با رهیافت‌های رفتاری نسبت به مدل‌های منطقی بهتر تبیین می‌شوند. هدف این مقاله تجزیه‌وتحلیل تأثیر عوامل مختلف در انتخاب شیوه سفر کاربران وسایط نقلیه شخصی و عمومی می‌باشد. بر این اساس مدل مفهومی عادت‌های سفر با ترکیب محدودیت‌های انتخاب رفتار ادراکی و نگرش برنامه‌ریزی‌شده طراحی‌شده است. روش‌شناسی مقاله با توجه به هدف از نوع تحقیقات کاربردی _ توسعه‌ای و ازنظر ماهیت و روش از نوع توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. جمع‌آوری داده‌ها در قالب پرسشنامه و اخذ نظرات در حوزه جابجایی عمومی در سطح شهر تبریز صورت گرفت. برآورد نمونه‌ها با استفاده از فرمول کوکران برابر با 1100 نفر برای 166 ناحیه ترافیکی تبریز تعیین گردید. نتایج حاصل از مدل یابی معادلات ساختاری الگوی سفر نشان‌دهنده واریانس بیش از ۱۷ درصدی در کاربران وسایط نقلیه خصوصی و واریانس بیش از ۱۴ درصدی در کاربران حمل‌ونقل عمومی بود. سایر مؤلفه‌ها از آن جمله محدودیت‌های نگرشی و انتخابی دارای اهمیت چندانی نبودند. برخلاف نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری، باورهای نگرشی امکان پیش‌بینی را فراهم می‌سازند. بر همین اساس با انجام رگرسیون لجستیک دوحالته، تمایل مسافران در استفاده از حمل‌ونقل عمومی موردبررسی قرار گرفت که حاکی از تأثیر منفی قابل‌توجه و چشمگیر عادات رانندگی بر احتمال انتخاب حمل‌ونقل عمومی است. بر اساس یافته‌های این تحقیق پیشنهادهای راهبردی باهدف شکستن عادت‌های ناپایدار رانندگی و تشکیل عادت‌های جدید پایدار ارائه‌شده است.

کلیدواژه‌ها

محدودیت‌های رفتاری؛ چشم‌انداز سفر؛ شاخص عادت سفر؛ مدل یابی معادلات ساختاری؛ رگرسیون لجستیک دوحالته

مراجع

Araghi, M. (2009). Assessment of modeling approaches in Transportation Master Plan, 8th Transportation and Traffic Engineering Conference of Iran. (pp: 116-133), Tehran Municipality Transport and Traffic Organization, Tehran, Iran. (In Persian)

Executive Committee to reduce air pollution Tabriz. (2013). the draft master plan to reduce air pollution Tabriz. Tabriz: east Azerbaijan Department of Environment. (In Persian)

Andishkar Consulting Engineers. (2006). Tabriz Transportation Master Plan. Tabriz: Tabriz municipality. (In Persian)

Naghshe-Mohit Consulting Engineers. (2016). Tabriz master plan. Tabriz: General Directorate of Roads and Urban Development in East Azerbaijan province.(In Persian)

Aarts, H., & Dijksterhuis. A.P. (2000). The automatic activation of goal-directed behaviour: the case of travel habit. Journal of Environmental Psychology, 20 (1), 5-82.

Aarts, H., Verplanken, B., & van Knippenberg, A. (1998). Predicting behavior from actions in the past: repeated decision making or a matter of habit. Journal of Applied Social Psychology, 28 (15), 1355-1374.

Abrahamse, W., Steg, L., Gifford, R., & Vlek, C. (2009). Factors influencing car use for commuting and the intention to reduce it: A question of self-interest or morality?. Transportation Research Part F, 12 (4), 317-324.

Ajzen, I. (1991). The Theory of Planned Behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50 (2), 179-211.

Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1988). Structural Equation Modeling in Practice: A Review and Recommended Two-Step Approach. Psychological Bulletin, 103 (3), 411-423.

Bamberg, S., & Möser, G. (2007). Twenty years after Hines, Hungerford, and Tomera: A new meta-analysis of psycho-social determinants of pro-environmental behaviour. Journal of Environmental Psychology, 27(1), 14-25.

Bamberg, S., & Schmidt. P. (1999). Regulating transport: Behavioral changes in the field. Journal of Consumer Policy, 22(4), 479-509.

Bhat, C. R., & Koppelman, F. S. (2003). Activitybased modeling of travel demand. Handbook of Transportation Science, R. W. Hall (Ed.), U.S.A: Kluwer Academic Publishers.

Carrus, G., Passafaro, P., & Bonnes, M. (2008). Emotions, habits and rational choices in ecological behaviours: The case of recycling and use of public transportation. Journal of Environmental Psychology, 28(1), 51-62.

Chen, C.F., & Chao, W.H. (2011). Habitual or reasoned? Using the theory of planned behavior, technology acceptance model, and habit to examine switching intentions toward public transit. Transportation Research Part F. 14 (2), 128-137.

Conner, M., & Armitage, C.J. (1998). Extending the Theory of Planned Behavior: A review and avenues for further research, Journal of Applied Social Psychology, 28 (15), 1429-1464.

Dacko, S.G., & Spalteholz, C. (2014). upgrading the city: Enabling intermodal travel behavior, Technological Forecasting and Social Change, 89 (1), 222-235.

Davidov, E. (2007). Explaining habits in a new context the case of travel-mode choice. Rationality and Society, 19 (3), 315-334.

Falk, R.F., & Miller, N.B. (1992). A primer for soft modeling. U.S.A: The University of Akron Press, Akron (OH(.

Fornell, C., & Larcker, D.F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18 (1), 39-50.

Frey, B.S. (1988). Ipsative and objective limits to human behavior. Journal of Behavioral Economics, 17 (4), 229-248.

Fujii, S., & Gärling, T. (2003). Application of attitude theory for improved predictive accuracy of stated preference methods in travel demand analysis. Transportation Research Part A, 37 (4), 389-402.

Gardner, B, (2009), Modelling motivation and habit in stable travel mode contexts. Transportation Research Part F, 12 (1), 68-76.

Gärling, T., Fujii, S., & Boe, O. (2001). Empirical tests of a model of determinants of scriptbased driving choice. Transportation Research Part F, 4 (2), 89-102.

Golob, T.F. (2003). Structural equation modeling for travel behavior research. Transportation Research Part B, 37 (1), 1-25.

Guo, J. Y. & Bhat, C. R. (2001). Representation and analysis plan and data needs analysis for the activity-travel system. Research Report 0-4080-1, Center for Transportation Research, The University of Texas at Austin, USA.

Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th Ed.). Englewood Cliffs (NJ) London: Prentice Hall.

Hair, J.F., Sarstedt, M., Ringle, C.M., & Mena, J.A. (2012). An assessment of the use of partial least squares structural equation modeling in marketing research. Journal of the Academy of Marketing Science, 40(3), 414‒433.

Kaiser, F.G., & Gutscher, H. (2003). The proposition of a general version of the theory of planned behaviour (TPB): predicting ecological behaviour. Journal of Applied Social Psychology, 33 (3), 586-603.

Klöckner, C.A., & Blöbaum, A. (2010). A comprehensive action determination model: Toward a broader understanding of ecological behaviour using the example of travel mode choice. Journal of Environmental Psychology, 30 (4), 574-586.

MacKenzie, S.B., Podsakoff, P.M., & Jarvis, C.B. (2005). The problem of measurement model misspecification in behavioral and organizational research and some recommended solutions. Journal of Applied Psychology, 90 (4), 710-730.

Madden, T.J., Scholder E.P., & Ajzen, I. (1992). A comparison of the Theory of Planned Behavior and the Theory of Reasoned Action. Personality and Social Psychology Bulletin, 18 (1), 3-9.

Manessa, M., Cirilloa, C.R., & Dugundjib, E. (2015). Generalized behavioral framework for choice models of social influence: Behavioral and data concerns in travel behavior. Journal of Transport Geography, 46 (1),137-150.

Oreg, S., & Katz-Gerro, T. (2006). Predicting proenvironmental behavior cross-nationally: Values, the Theory of Planned Behavior, and Value-Belief-Norm Theory. Environment and Behavior, 38 (4), 462- 483.

Ringle, C.M., Wende, S., & Will, A. (2005). SmartPLS 2.0. Hamburg. Retrieved 2015, Nov.28, from http://www.smartpls.de.

Roberts, N., & Thatcher, J.B. (2009). Conceptualizing and testing formative constructs: Tutorial and annoted example. The Data Base for Advances in Information Systems, 40 (3), 9-39.

Steurer, N., & Bonilla, D. (2016). Building sustainable transport futures for the Mexico City Metropolitan Area. Transport Policy, 52 (3),121-133.

Tanner, C. (1999). Constraints on environmental behaviour. Journal of Environmental Psychology, 19 (2),145-157.

Tanner, C., Kaiser, F.G., & Wölfing-Kast, S. (2004). Contextual conditions of ecological consumerism: A food-purchasing survey. Environment and Behavior, 36 (1), 94-111.

Taylor, S., & Todd ,P. (1995). An integrated model of waste management behaviour: A test of household recycling and composting intentions. Environment and Behavior, 27 (5), 603-630.

Urbach, N., & Ahlemann, F. (2010), Structural equation modeling in information systems research using partial least squares. Journal of Information Technology Theory and Application, 11 (2), 5-40.

Wold, H. (1982). Soft modeling: The basic design and some extensions. In: K.G. Jöreskog, H. Wold (Eds.), Systems under indirect observations: Causality, structure, prediction, Part 2, (pp. 1-54). Amsterdam, North-Holland.