تحلیل منطقه ای از انتظام فضایی شهرها در منطقه زاگرس با رویکرد مناطق عینی و ذهنی

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 7، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 40، آذر 1396، صفحه 585-598   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نادر زالی¹؛ امیررضا کریمی آذری²؛ سیدرضا آزاده^{* 3}

¹دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

²استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

نگاهی به برنامه های منطقه ای در کشور ایران نشان می دهد که نتایج  این برنامه ها در جهت تعادل بخشی به نظام شهری و ایجاد سلسله مراتب سکونتگاهی مفید واقع نشده است. در مطالعات انجام شده مناطق براساس مرزهای سیاسی و اداری تعریف شده است. در نتیجه مدل‌های کمی مورد استفاده نیز به بهبود مشکلات نظام شهری کمکی نکرده است. بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین درست مفهوم منطقه از دو بعد عینی و ذهنی  و کاربرد صحیح مدل‌های کمی در برنامه های منطقه ای است. در این راستا منطقه زاگرس به عنوان منطقه ذهنی (شامل پنج استان کرمانشاه، کردستان، همدان، لرستان و ایلام) و استان کرمانشاه به عنوان منطقه عینی انتخاب شدند. روش پژوهش از نوع مقایسه ای بوده و نتایج استفاده از مدل های کمی (شاخص‌های کمی تعیین نخست شهر و همچنین شاخص تمرکز هرفیندال، ضریب جینی و ضریب پراکندگی) در دو منطقه مذکور مقایسه شدند. نتایج پژوهش نشان داد نظام شهری در منطقه زاگرس در مقایسه با استان کرمانشاه تعادل نسبی دارد. با تحلیل یافته‌ها، رهیافت این مقاله این است که در جهت تعادل بخشی به نظام سکونتگاه های شهری و تمرکززدایی از جمعیت، خدمات و امکانات می‌بایست به مفهوم منطقه در ابعاد فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، جغرافیایی توجه داشت و این مفهوم را در مرزهای سیاسی و اداری خلاصه نکنیم.

کلیدواژه‌ها

برنامه ریزی منطقه ای؛ نظام شهری؛ مدل های کمی؛ زاگرس؛ کرمانشاه

مراجع

Aghaeizadeh, S., Zanganeh, H., Zanganeh, A., & Amirhajlou, E. (2015). Review the Urban Changes and Hierarchical Patterns in Gilan Urban System. Geography and Development Iranian Journal, 13 (39), 43-52. (In persian)

Akbarian roonizi, S., & Mohammadpoor, M. (2013). Evaluation of the Performance of Middle Cities in the Balance of Population and Regional Economics (Case Study: Fasa City). Regional Planning Magazine, 3 (9), 43-52. (In persian)

Amanpoor, S., Naghdi, M., & Habibian, B. (2011). Study of the position of Masjed Soleyman city in the system of hierarchy of Khuzestan province (1355 to 2006). Regional Planning Magazine,1 (4), 81-92. (In persian)

Barzegar, Z. (2012). Urbanization and its Impact on Food, Water and Energy Security in Iran; Case Study: Shiraz City. Regional Planning Magazine,2 (5), 53-64. (In persian)

Cohen, B. (2004). Urban growth in developing countries: a review of current trends and a caution regarding existing forecasts. World development, 32 (1), 23-51

Cohen, B. (2006). Urbanization in developing countries: Current trends, future projections, and key challenges for sustainability. Technology in society, 28 (1), 63-80.

Fani, Z., Biranavandzade, M., Soltanzade, A., & Amiri, H. (2013). Equilibrium in Urban System of Lorestan Province with the Approach of Land. Quarterly Urban Planning Studies, 2 (8), 111-131. (In persian)

Farhudi, R., Zangane, S., & Saedmoocheshi, R. (2009).  How Spacing of Population Distributes in the Urban System of Iran during 1956 to 2006. Human Geography Research, (68), 55-68. (In persian)

Farid, Y. (1989). Geography and Urbanism. Tabriz, p. 620. (In persian)

Gharkhloo, M., Omranzade, B., & Akbarpoor, M. (1954). Land management and urban network analysis of Ardebil province during the period 1966 to 2006. Journal of Applied Geosciences Research, 8 (11), 73-97. (In persian)

Hajipoor, K. (2002). Investigation of Optimal Urban System: Khuzestan Province. Master's thesis for Urbanism, University of Tehran. (In persian)

 

Hataminejad, H., Rabani, T., Mohammadi, N., & Asadi, S. (2012). Development of the spatial development of the city of Varzaneh and providing strategies for the future development of the city. Town and Country Planning, 4 (2), 53-74. (In persian)

Hekmatnia, H., & Mosavi, M. (2006). Application of the model in geography with emphasis on urban and regional planning. New Science Publishing, First Edition, pp: 320. (in persian)

Iranian Statistics Organization, 1956 to 2006. www.amar.org.ir (In persian)

Jenkins. P., Smith. H., & Wang. Y.P. (2007). Planning and Housing in the Rapidly Urbanizing World. Routledge, London and New York, p: 368.

 Khazaeinejad, F., & Seifodini, F. (2012).  Evaluation of the performance of the new android city. Town and Country Planning, 4 (2), 75-96. (in persian)

Maesoomi, H. (2009). Fundamentals of Regional Planning. Fifth Edition, Tehran: publisher Payam, p: 10. (In persian)

Marsoosi, N., ekmatnia, H., Poormohammadi, M., Nazmfar, H. (2011). The analysis of the spatial organization of the urban system (Case study: East Azarbaijan Province). Urban Management Studies, 3 (5), 89-107. (In persian)

Parsipoor, H., & Razavian, M. (2012). An Analysis of Urban Networking System Under New Areas Divided by Khorasan Province. Regional Planning Magazine,2 (6),43-55. (In persian)

Poorrmohammadi, M., Ghorbani, R., Zali, N., & Hekmatifarid, S. (2009). Analysis of the characteristics of the urban system of the Azerbaijan region emphasizing the effects of the economic concentration of the metropolitan city of Tabriz. Journal of Geography and Planning, 14 (29), 117-140. (In persian)

SeyedAlipoor, K., Pajoohan, M., & Jalalvandi, M. (2016). The study of balance in the urban system of Kohgiluyeh and Boyer Ahmad province. Quarterly journal of geography and urban planning of the Zagros landscape, 8 (28), 209-229. (In persian)

Seyedfatemi, M., & Hoseinzadedalir, K. (2010). Investigating and analyzing the role of the new Sahand city in the spatial planning of the big urban area of Tabriz. Urban and Regional Studies and Research, 2 (6), 1-18. (In persian)

Sheikhi, H., & Shahivandi, A. (2012). An Analysis of Regional Development and Leveling of the Urban System in the Zagros Region. Space Planning Magazine, 2 (2), 21-40. (In persian)

Shie, S. (2010). An Introduction to the Basics of Urban Planning. Tehran: University of Science and Technology, p: 225. (In persian)

Taghvaei, M., & Godarzi, M. (2009). Analysis of the Urban Network Situation in Bushehr Province. Geography and Regional Development, 13, 109-138. (In persian)

Taghvaee, M., & Saberi, H. (2010). An analysis of Iran urban systems during the period of 1335 (1956) to 1385 (2006). Urban Regional Studies and Research, 13, 109-138. (In persian)

Tavakoli, M., Fazelnia, G., Zarei, Y., & Nikaria, M. (2011). Evaluating Some Indicators of Regional Inequality Dimensions in Iran. Village and Development Magazine, 1, 101-117. (In persian)

 Tian, G., Liu, J., & Xie.Y., & Yang, Zh., & Zhuang, D., & Niu, Zh. (2005). Analysis of spatio-temporal dynamic pattern and driving forces of urban land in China in 1990s using TM images and GIS. Cities,  22 (6), 400-410.

Yousefi, S. (2004). Evaluation and analysis of the development trend of Tehran's urban complex and the re-distribution of population and activity in the region (new forms of space) since 1976. Master's Thesis for Geography and Urban Planning, Supervisor: Hossein Shokouei, Tarbiat Modares University, p: 156. (In persian)

Zali, N. (2010). An Approach to Urban Analysis by Emphasizing the Concept of Homogeneous and Administrative Areas. Urban and Regional Studies and Research, 1 (4), 77-94. (In persian)

Zeberdast, S. (2007). Study of First Urban Development in Iran. HonarhayeZiba magazine, (29), 29-38. (In persian)

Ziari, K. (2009). Principles and methods of regional planning. Eighth edition, Tehran: Payam Publishing, p: 223. (In persian)