بررسی اثر زمان های مختلف استفاده از علف کش های آپیروس، توتال، آتلانتیس و شوالیه بر کنترل علف های هرز گندم در شرایط محیطی شوشتر

دوفصلنامه ی علوم به زراعی گیاهی

مقاله 3، دوره 3، شماره 2، اسفند 1392، صفحه 20-24   

چکیده

به منظور مطالعۀ اثرات کاربرد علف کش های دو منظوره و همچنین زمان های مختلف استفاده از آنها بر کنترل علف های هرز گندم، آزمایشی در سال 1388 در شهرستان شوشتر بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها  شامل، کاربرد نوع علف کش ( آپیروس، توتال، شوالیه و آتلانتیس ) و زمان های مختلف کاربرد آنها (ابتدای پنجه زنی و ابتدای ساقه رفتن) بودند. نتایج آزمایش نشان داد، اثر تیمار نوع علفکش و زمان مصرف علفکش بر تعداد علف های هرز در سطح احتمال 1% معنی دار بود. بیشترین و کمترین  کاهش تعداد و وزن علف های هرز به ترتیب، در تیمار علف کش توتال و شوالیه بدست آمد. زمان های  مختلف کاربرد علف کش ها نشان داد که کاربرد علف کش در ابتدای پنجه زنی نتایج مطلوب تری در مقایسه با زمان کابرد آن در ابتدای ساقه رفتن داشت. نتایج همچنین نشان دادند در میان علف کش ها کاربرد علف کش توتال در ابتدای پنجه زنی ضمن کاهش درصد علف های هرز در مقایسه با سایر تیمارها باعث افزایش عملکرد گندم شد.

کلیدواژه‌ها

علفکش دومنظوره؛ زمان استفاده از علفکش؛ علف هرز؛ گندم

اصل مقاله

بررسی اثر زمان های مختلف استفاده از علف کش های آپیروس، توتال، آتلانتیس و شوالیه بر کنترل علف های هرز گندم در شرایط محیطی شوشتر

فرج سعدی ال کثیر¹، عادل مدحج²، روزبه فرهودی²، علی حمدی شنگری³

1-دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد جامع شوشتر، 2-گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد جامع شوشتر،

3-عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد جامع شوشتر

[e-mail]

چکیده

به منظور مطالعۀ اثرات کاربرد علف کش های دو منظوره و همچنین زمان های مختلف استفاده از آنها بر کنترل علف های هرز گندم، آزمایشی در سال 1388 در شهرستان شوشتر بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها  شامل، کاربرد نوع علف کش ( آپیروس، توتال، شوالیه و آتلانتیس ) و زمان های مختلف کاربرد آنها (ابتدای پنجه زنی و ابتدای ساقه رفتن) بودند. نتایج آزمایش نشان داد، اثر تیمار نوع علفکش و زمان مصرف علفکش بر تعداد علف های هرز در سطح احتمال 1% معنی دار بود. بیشترین و کمترین  کاهش تعداد و وزن علف های هرز به ترتیب، در تیمار علف کش توتال و شوالیه بدست آمد. زمان های  مختلف کاربرد علف کش ها نشان داد که کاربرد علف کش در ابتدای پنجه زنی نتایج مطلوب تری در مقایسه با زمان کابرد آن در ابتدای ساقه رفتن داشت. نتایج همچنین نشان دادند در میان علف کش ها کاربرد علف کش توتال در ابتدای پنجه زنی ضمن کاهش درصد علف های هرز در مقایسه با سایر تیمارها باعث افزایش عملکرد گندم شد.

کلمات کلیدی: علفکش دومنظوره، زمان استفاده از علفکش، علف هرز، گندم

 

مقدمه

مشکل علف های هرز در زراعت گندم یکی از مهمترین مسائل زراعی در نقاط گندم خیز جهان است. در سطح جهان، علف های هرز موجب تلفات چشمگیر عملکرد گندم می شوند. همچنین علف های هرز موجب کاهش کیفیت گیاه زراعی پس از برداشت، افزایش بیماری های گیاهی، مشکل آبیاری و آبرسان، برداشت گیاه زراعی و غیره می شوند. علف های هرز در ابتدای رشد گیاه زراعی باعث ضعیف شدن استقرار آن می‌گردند و با رقابت برای آب، نور، مواد غذای، دی اکسید کربن و اکسیژن موجب کاهش یا توقف رشد گیاه زراعی ‌می‌شوند. (بازو وهمکاران،1386 ). پورآذر و همکاران (1385) به منظور بررسی کارایی باریک برگ کش پینوکسادن، آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان انجام دادند. این علف‌کش با علف‌کش‌های تاپیک، باکسر، مگاتن و توتال مقایسه گردید. نتایج نشان داد که باریک برگ کش پینوکسادن به میزان 450 میلی‌لیتر به همراه سیتوگیت 2 درهزار توانست ‌علف‌های‌هرز باریک‌برگ چچم، یولاف وحشی و خونی واش را در حد علف‌کش تاپیک (تیماراستاندارد) کنترل نماید و پس از علف‌کش دو منظوره توتال در گروه دوم تیمارهای باریک برگ‌کش قرار  گیرد. مقدار عملکرد دانه نیز بالا بود و با تیمار توتال تفاوت معنی‌داری نشان نداد. کرمی شهولی و همکاران (1386)، گزارش دادند علف کش شوالیه بیشترین درصد کنترل علف‌های‌هرز پهن‌برگ و باریک‌برگ‌و بالاترین عملکرد دانه و کمترین وزن خشک علف‌های‌هرز را دارا می‌باشد. آن‌ها همچنین گزارش دادند به دلیل کنترل نامناسب علف‌های ‌هرز توسط تیمار تاپیک + گرانستار، بیشترین وزن خشک‌علف‌های‌هرز و کمترین عملکرد دانه به این تیمار تعلق گرفت .

 

مواد و روش ها

به منظور بررسی اثر زمان های مختلف مصرف علف کش های آپیروس، توتال، آتلانتیس و شوالیه بر کنترل علف های هرز و عملکرد گندم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. فاکتور های آزمایش شامل 4 علف کش دومنظوره  (آپیروس، توتال، شوالیه، آتلانتیس) و زمان استفاده از علفکش (ابتدای پنجه زنی و ابتدای ساقه رفتن) بودند. بدین ترتیب طرح مذکور متشکل از 32 واحد آزمایش بوده هر کرت از 12 خط  کاشت به طول 5 متر و عرض 2 متر و فاصله خطوط 16 سانتیمتر از یکدیگر تشکیل شده بود. در این آزمایش از گندم رقم چمران استفاده شد. کود مورد نیاز در این آزمایش از دو منبع اوره و فسفات آمونیوم تأمین گردید. کود اوره بر اساس آزمایش خاک 180 کیلوگرم در هکتار بود که 50 درصد آن پیش از کاشت به صورت پایه و 50 درصد بقیه نیز پس از اعمال تیمارها، در ابتدای ساقه روی به صورت سرک مصرف شد. فسفر به میزان 100 کیلوگرم در هکتار از منبع سوپرفسفات تریپل همراه با عملیات تسطیح نهایی به کرت‌ها داده شد. برای بررسی تراکم علف های هرز تحت اثر تیمارهای مختلف، با استفاده از طناب سطحی معادل نیم متر مربع از کرت و از قسمتی که برای نمونه گیری نهایی در نظر گرفته شده بود علامت گذاری  گردید  و تراکم  هر یک از علف های هرز موجود  در آن، در زمان نمونه برداری مورد بررسی قرار گرفت. و در آخر تجزیه واریانس با استفاده از نرم افزار آماری  SAS انجام گرفت. مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. همچنین برای رسم منحنی ها از نرم افزار Excel  استفاده شد.

 

نتایج و بحث

خردل وحشی

نتایج تجزیه واریانس نشان داد، اثر نوع علف کش بر تعداد علف‌هرز خردل وحشی معنی‌دار نشد (جدول 1). اثر زمان استفاده از این علفکش بر تعداد این علف‌هرز در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول4-2). بیشترین کاهش تعداد علف هرز خردل وحشی در زمان استفاده از علف‌کش قبل از پنجه زنی به دست آمد. اثر برهمکنش نوع علف‌کش و زمان استفاده از آن در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول1). کمترین تعداد علف‌هرز خردل وحشی در تیمار توتال و آپیروس در ابتدای پنجه‌زنی و شوالیه در ابتدای ساقه رفتن بود (جدول2). اثر نوع علف‌کش بر وزن خردل وحشی در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد ( جدول1). این نتایج نشان می دهدند که نوع علف‌کش بر تعداد خردل وحشی با هم تفاوتی معنی داری نداشتند و تفاوت آنها بر وزن این علف‌هرز ناشی از توقف رشد موقت علف هرز، از طریق اثرات این علف کش‌ها است. بیشترین و کمترین وزن خردل وحشی به ترتیب مربوط به علف‌کش شوالیه و علف‌کش توتال اختصاص داشت. بهترین زمان جهت کاهش وزن علف‌هرز، زمان ابتدای پنجه زنی بود. اثرات برهمکنش نوع علف‌کش و زمان کار برد آن، بر وزن علف هرز خردل وحشی اثر معنی‌داری داشت (جدول1).  بیشترین کاهش وزن  خردل وحشی در تیمار توتال در ابتدای پنجه زنی و کمترین اثر آن به تیمار شوالیه در ابتدای ساقه رفتن اختصاص داشت (جدول2). فروزش و همکاران (1386)، به منظور افزایش کارایی علف‌کش‌های آپیروس وتوتال درکنترل جو وحشی و جودره دو آزمایش جداگانه انجام دادند. نتایج انها نشان داد که مصرف زود هنگام این علف‌کش‌ها سبب افزایش کارایی آنها در کنترل هر دوگونه جو گردید. به عبارت دیگر تأخیر در مصرف آنها سبب کاهش کارایی آنها شد.

یولاف وحشی

اثر نوع علف‌کش های مورد مطالعه بر تعداد علف‌هرز یولاف وحشی در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول1). بیشترین تعداد علف‌هرز یولاف وحشی در تیمار علف‌کش شوالیه و کمترین آن در علفکش توتال مشاهده شد. زمان استفاده از علف‌کش بر تعداد یولاف وحشی در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول1). به طوری که استفاده در زمان اوایل پنجه زنی بیشترین کاهش تعداد علف هرز  بدست آمد. اثرات برهمکنش نوع علف‌کش و زمان استفاده از علف‌کش بر تعداد یولاف وحشی در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول1). بیشترین کاهش تعداد علف‌هرز یولاف وحشی در تیمار توتال، آپیروس، آتلانتیس در زمان ابتدای پنجه زنی و کمترین کاهش به تیمار آتلانتیس و شوالیه قبل در ابتدای ساقه رفتن اختصاص داشت (جدول2).

اثر نوع علف‌کش دو منظوره بر وزن یولاف وحشی در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول1). زمان استفاده از علف‌کش بر این صفت در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول1). بیشترین اثر آن در ابتدای پنجه‌زنی به دست آمد. اثر برهمکنش آن دو بر این صفت در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول1). بیشترین کاهش وزن متعلق به کاربرد علف‌کش توتال و آپیروس در ابتدای پنجه‌زنی و کمترین آن متعلق به کاربرد علف‌کش شوالیه و آتلانتیس در ابتدای ساقه‌رفتن بود (جدول2).

کل علف‌های هرز

نوع علف‌کش بر تعداد  کل علف‌های هرز گندم معنی‌دار نشد (جدول1) زمان استفاده از علف‌کش بر تعداد  کل علف‌های هرز گندم در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول1). به طوری که استفاده از سموم دو منظوره در اوایل پنجه زنی بیشترین اثر را در کاهش تعداد علف های هرز به همراه داشت. اثر برهمکنش نوع علف‌کش و زمان استفاده بر این صفت در سطح 5 در صد معنی‌دار شد (جدول1). بیشترین اثر متعلق به استفاده از علف‌کش توتال و آپیروس در ابتدای پنجه زنی و کمترین آن متعلق به استفاده ازعلف‌کش آپیروس، آتلانتیس ابتدای ساقه رفتن بود (جدول2). نوع علف‌کش بر وزن کل علف‌های هرز در متر مربع در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول1). بیشترین کاهش متعلق به استفاده از علف‌کش توتال و بعد از آن به ترتیب متعلق به آتلانتیس، آپیروس و شوالیه بود. زمان استفاده از علف‌کش بر این صفت در سطح یک درصد معنی‌دار شد (جدول2). بیشترین اثر آن در زمان ابتدای پنجه‌زنی به دست آمد. اثر برهمکنش نوع علف‌کش و زمان استفاده از علف‌کش  بر وزن کل علف‌های هرز در متر مربع معنی‌دار شد (جدول1). بیشترین کاهش وزن علف هرز متعلق به استفاده از علف‌کش توتال قبل از پنجه و کمترین آن متعلق به استفاده ازعلف‌کش شوالیه ابتدای ساقه رفتن می‌باشد (جدول2). نوروززاده و همکاران (1385)، با بررسی کارایی چند سولفونیل اوره جدید در مزارع گندم استان خراسان رضوی گزارش دادند توتال به اضافه 1250 میلی لیتر سورفکتانت اغلب علف‌های هرز پهن برگ باریک برگ را کنترل نمود .

جدول 1 تجزیه واریانس نوع علفکش و زمان مصرف  آن بر تعداد و وزن خشک علف‌های هرز

منابع تغییر	تعداد علف هرز یولاف	تعداد علف هرز خردل	تعداد کل علف هرز	وزن علف هرز یولاف	وزن علف هرز خردل	وزن کل علف هرز
تکرار	7.3	21.8	53.8	0.076	0.10	0.34
نوع علفکش	**3.33	ns0.83	ns0.83	**0.10	**0.017	**0.19
زمان مصرف	**32	*6.12	**66.1	**0.54	**0.16	**1.31
نوع علفکش*زمان مصرف	**1.33	**5.45	*3.45	**0.010	**0.002	**0.017
خطا	2	1.0	1.0	0.8	0.7	0.9

** و * : به ترتیب معنی دار در سطح احتمال 1% و 5%ns : تفاوت معنی دار نیست

 

جدول 2 مقایسه میانگین های برهمکنش  نوع و زمان مصرف از علفکش بر تعداد و وزن خشک علف های هرز

نوع علفکش	زمان استفاده	تعداد علف هرز یولاف در مترمربع	تعداد علف هرز خردل در متر مربع	تعداد کل علف هرز  در مترمربع	وزن علف هرز یولاف (گرم در متر مربع)	وزن علف هرز خردل (گرم در متر مربع)	وزن کل علف هرز (گرم در متر مربع)
آپیروس	ابتدای پنجه زنی	d0.750	c2	d2.75	f0.080	g0.39	g0.478
	ابتدای ساقه رفتن	b2.75	ab4	a6.75	b0.430	c0.56	c0.997
توتال	ابتدای پنجه زنی	d 0.75	c2	d2.75	f0.080	h0.36	h0.448
	ابتدای ساقه رفتن	c1.75	a4.5	ab6.25	d0.33	d0.45	e0.788
شوالیه	ابتدای پنجه زنی	c1.75	ac3	bc4.75	c0.36	e0.44	d0.808
	ابتدای ساقه رفتن	a3.75	c2	ab5.75	a0.53	a0.59	a1.128
آتلانتیس	ابتدای پنجه زنی	d0.750	bc2.7	dc3.50	e0.26	f0.40	f0.668
	ابتدای ساقه رفتن	a3.75	bc2.7	a6.5	a0.53	b0.57	b1.108

در هر ستون میانگین هایی که حروف غیر مشترک دارند، دارای تفاوت معنی دار در سطح احتمال 5% به روش دانکن هستند.

مراجع

1. بازو،م.(1386).کارایی علف کش های پهن برگ و نوع نازل بر کنترل علف های هرز گندم.پایان نامه کارشناسی ارشد.
2. پورآذر،ر، م. ع، باغستانی. 1385. بررسی کارایی علف کش جدید باریک برگ کش پینوکسادن 100 ای سی (آکسیال) درمزارع گندم خوزستان. دومین همایش علوم   علفهای  هرز ایران.
3. فروزش،س.م.ع، باغستانی و ا،زند. 1386. بررسی اثرات زمان مصرف آپیروس وتوتال درکنترل جووحشی. هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران،6-3 شهریور1387.
4. کرمی شهولی، ا،ش،لرزاده. ن، آریان نیا وح، نوریانی. 1386. بررسی اثر اختلاط سه نوع علف کش  برروی کنترل علف های هرز گندم رقم وریناک درشمال خوزستان. هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران، 3-6 شهریور1387.
5. نوروززاده،ش،م، عباس پور. 1385. بررسی کارایی چند سولفونیل اوره جدید در مزارع گندم استان خراسان رضوی. هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران، 3-6 شهریور 1387.