بررسی ساختار قصه‎های پریان کودکان (با تکیه بر چند افسانۀ مشهور)

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 8، دوره 8، شماره 29، آذر 1396، صفحه 171-195   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

رقیه همتی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

چکیده

در این جستار با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی چهار قصه از افسانه‎های ایرانی که شهرت فراوان و شخصیت کودکانه دارند، پرداخته‎ایم و تعداد و توالی خویشکاری ‌آن‌ها را با الگوی ساختاری پراپ مقایسه کرده‎ایم. نتیجۀ به دست آمده، نشان می‎دهد که علی‎رغم وجود نکات مشابه در خویشکاری‎ها، توالی ‌آن‌ها تفاوت چشمگیری با الگوی ساختاری پراپ دارد؛ علاوه بر آن بررسی این جنبه از قصه‎های پریان به دریافت قدمت روایت‎های مختلف از یک قصه و نیز قدمت آن نسبت به سایر قصه‎های مشابه نیز تعیین می‎شود. چنان که قصۀ "گل خندان" با دارا بودن بیشتر خویشکاری‎ها و نیز رعایت توالی ‌آن‌ها، قدیمی‎تر از سه قصۀ دیگر به نظر می‎رسد و در مرتبۀ بعدی قصۀ "دختر نارنج و ترنج" قرار می‎گیرد و دو قصۀ "ماه‎پیشونی" و "نمکی و دیو بدجنس" دارای روایت جدیدتر و متفاوت‎تری هستند.

کلیدواژه‌ها

افسانه‎های پریان؛ ریخت‎شناسی؛ پراپ؛ الگوی ساختاری؛ دیرینگی روایت

مراجع