تحلیل پایداری بستر کالبدی- فضایی (عرصه‌ فعالیت و روابط فضایی) با تاکید بر جریان‌های حاکم بین شهر و سکونتگاه‌های روستایی در ناحیه ابهر (زنجان)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 1، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 35، تیر 1396، صفحه 1-17   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

عباس سعیدی¹؛ ابوالفضل مرادی^{* 2}؛ بیژن رحمانی³؛ عبدالرضا رحمانی فضلی³؛ فرهاد عزیزپور⁴

¹استاد جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

³دانشیار جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

⁴استادیار جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

چکیده
    بین سکونتگاه‌های شهری وروستایی همواره جریان­های متعددی (جمعیت، کالا، سرمایه و...) برقرار می­باشد. بر حسب ساختارهای کالبدی و اجتماعی- اقتصادی شکل دهنده به بستر کالبدی- فضایی هر نظام سکونتگاهی (منطقه، ناحیه، شهر و..) این جریان­ها می­تواند یک سویه و بالعکس باشد. در همین چارچوب پژوهش حاضر ابتداء وضعیت پایداری بستر کالبدی- فضایی ناحیه ابهر به عنوان بستر جریان­ها را در سطح دهستان­های نمونه از طریق معیارهای کالبدی- محیطی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی و با استفاده از مدل TOPSIS تعیین کرده، سپس نوع ودامنه جریان­ها بین روستاها و شهرهای ناحیه را در سطح روستاهای نمونه با تحلیل فضایی در GIS مورد بررسی قرار داده است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و شیوه گرداوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه­ای و میدانی (شامل مصاحبه و 21 پرسشنامه روستا و 300 خانوار) بوده است. یافته‌های پژوهش نشان می­دهد تحت تأثیر ناپایداری بستر کالبدی- فضایی یک توسعه کریدوری (خطی در کنار محور­های ارتباطی اصلی) درناحیه ابهر اتفاق افتاده که موجب تمرکز امکانات، خدمات و جمعیت و فعالیت درچهار شهر ناحیه و تعدادی از روستاهای بزرگ شده است، به نحوی که تمامی جریان­های از سمت روستاها به سمت این کریدور و درمرحله اول متوجه شهر ابهرسپس به سمت شهر خرمدره، هیدج، صائین قلعه و روستاهای بزرگ (مستقردرکنار کریدور توسعه یافته ناحیه) معطوف می­شود. با توجه آنچه گفته شد مهمترین اولویت راهبردی ناحیه باز بخش مراکز جمعیت، فعالیت وخدمات در ناحیه با توجه به پتانسیل­های کالبدی- محیطی، اجتماعی- نهادی، و اقتصادی درچارچوب سلسله مراتبی اندییشده شده می­باشد.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: پایداری؛ بستر کالبدی- فضایی؛ جریان‌ها؛ ناحیه ابه

مراجع

References

Afrakhteh, H. (2013). Space economy and rural development (case study: area of Shaft). Journal of Space economy and rural development, (1), pages 39-54.]In Persian[.

Firoozniya, gh; Badri, A and Rokn-al-din Eftekhar, A. (2011). Landscape and management system of physical development planning of rural areas, [In Persian], Tehran: Housing Foundation of Islamic Revolution.

Management and Planning Organization of zanjan province, Department of Statistics and Information. (2015).Statistical Yearbook of zanjan province, second chapter: population.]In Persian[.

Ministry of Interior. (2017). Sustainable development indicators, Centre of Strategic and Training Studies of Ministry of Interior, [In Persian] Tehran: development and Construction Group.

Saidi, A, Hoseini hasel, S. (2010). Locating foundation And the establishment of new villages. First Edition, [In Persian], Tehran: Housing Foundation of Islamic Revolution.

Saidi, A. (2010).Leveling villages of the country. First Edition, [In Persian], Tehran: Housing Foundation of Islamic Revolution.

Saidi, A. (2011). Ten articles In recognition of rural settlements. First Edition, [In Persian], Tehran: Publication of mehr-e-minoo.

Saidi, A. (2012). Structural-functional dynamism, a systematic approach in spatial studies. Journal of the Geographical Society of Iran, (29), pages 7-16.]In Persian[.

Saidi, A. (2013), Structural-functional dynamism, an alternative approach in apatial planning. Journal of Space economy and rural development, (1), pages 1-18. [In Persian]

Statistical Center of Iran. (2007).Population and Housing Census of Abhar and Khoramdarreh cities, [In Persian], Tehran. Publication of Statistical Center of Iran.

Statistical Center of Iran. (2012).Population and Housing Census of Abhar and Khoramdarreh cities, [In Persian], Tehran. Publication of Statistical Center of Iran.

Bouter, L.M. (2008). Spatial analysis in support of physical planning: Vrije Universiteit Amsterdam.

Delafons, J. (1969).land use controls in the united states: The MIT Press.

Douglass, M. (1998). A Regional Network Strategy For Reciprocal Rural- Urban Linkages: An Agenda For Policy Research With Reference to Indonesia, National University Of Singapore, Retrieved November (2015) from: https://www.researchgate.net/publication/268045603

National Economic Development. (2002),National Framework For Physical Planning 2001-2030, Published by National Economic Development Authority, Manila, Philippines

Tacoli, C. (2005). Rural-urban interactions: a guide to the literature, Journal of Environment and Urbanization, Vol. 10, No. 1,pp1-20.

United Nation. )2007(. indicators of sustainable development: Guidelines and methodologies. New Yourk. www.un.org/esa/sustdev.

United Nation.)1996(. indicators of sustainable development: framework and methodologies. New Yourk. www.un.org/esa/sustdev.

World bank.) 2010(. land use and physical planning: published by the World Bank in January.

WSSD. (2002). Plan of Implementation of the World Summit on Sustainable Development, Retrieved November (2015) from: http://www.un.org/esa/sustdev/documents/.