نقش و کارکرد داستانی قهرمانان، شریران و یاریگران در قصه های صمد بهرنگی بر اساس نظریه پراپ

مطالعات نقد ادبی

مقاله 3، دوره 11، شماره 44، بهمن 1395، صفحه 81-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زینب سرمدی^{* 1}؛ تراب جنگی قهرمان²

¹دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

در این مقاله نقش و کارکرد داستانی قهرمانان و شریران در قصه های عامیانه با توجه به آثار صمد بهرنگی و بر اساس نظریه ی پراپ مورد بررسی قرار گرفته است و همچنین به دسته  بندی یا الگو قرار دادن قهرمانان و شریران و تحلیل و تبیین نقش و کارکرد داستانی قهرمانان و شریران در آثار مذکور پرداخته شده است.
صمد بهرنگی نویسنده ای معاصر است که با تأثیرپذیری از فولکلور و ادبیات ملی آذری قصه هایی برای کودکان در زمینه ی مسائل اجتماعی نوشته است، و از آن جایی که در قصه های عامیانه ساختار متن در جهت نوعی تقابل بین قهرمان و شریر هویت پیدا می کند و نقش قهرمانان در قصه ها مبارزه با شخصیت های شریر است و نقش شریران در قصه ها ایجاد یک نوع مصیبت و یا وارد آوردن صدمه و زیان است، بر این اساس نقش و کارکرد داستانی قهرمانان و شریران در آثار صمد بهرنگی توصیف و تحلیل شده و جدول هایی نیز رسم شده است. بنابراین با توجه به بررسی های انجام شده می توان نتیجه گرفت قهرمانان و شریران در این آثار حالت ساده و یکسانی دارند که کمتر دگرگونی می یابندو قهرمانان بیشتر به کمک عوامل بیرونی به اهداف خود می رسند و هم چنین می توان گفت در مواردی هم پوشانی نقش شریر و یاریگر نیز وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

نقش و کارکرد داستانی؛ قهرمانان و شریران؛ صمد بهرنگی

مراجع

احمدی، بابک، (1393)، ساختار و تأویل متن، تهران، نشر مرکز ،چاپ هفدهم.

براهنی، رضا،(1393) ، قصه نویسی ، تهران، انتشارات نگاه، چاپ چهارم.

بهرنگی، اسد،(1379)، برادرم صمد بهرنگی روایت زندگی و مرگ او،   تبریز، نشر بهرنگی چاپ دوم.

بهرنگی، صمد،(1394)، قصه های بهرنگ، تهران، انتشارات نگاه،چاپ سوم.

همو، (1388)، قصه های بهرنگ، تهران، انتشارات بهزاد، چاپ دوم.

همو،( 1348)، مجموعه ی مقاله ها، تبریز، انتشارات شمس، چاپ اول.

پراپ، ولادیمیر،(1392)، ریخت شناسی قصه های پریان،  ترجمه فریدون بدره ای، تهران، انتشارات توس، چاپ سوم.

جمشیدی، اسماعیل، (1357)، زندگی و مرگ صمد بهرنگی، تهران، انتشارات مؤسسه مطبوعاتی عطائی، چاپ اول.

خدیش،پگاه، (1391) ،ریخت شناسی افسانه های جادویی ایران،  تهران،  انتشارات علمی و فرهنگی،چاپ دوم.

درویشیان، علی اشرف،(1379)، یادمان صمد بهرنگی، تهران، انتشارات کتاب و فرهنگ، چاپ اول.

شمیسا، سیروس، (1393)، انواع ادبی، تهران، نشر میترا، چاپ پنجم.

محجوب، محمدجعفر،(1393)، ادبیات عامیانه ی ایران، جلد اول و دوم ، تهران، نشر چشمه، چاپ پنجم.

میرصادقی، جمال،(1390)، ادبیات داستانی، تهران، انتشارات سخن، چاپ ششم.

میرعابدینی، حسن، (1387)،صد سال داستان نویسی ایران، جلد اول و دوم ،تهران، نشر چشمه، چاپ پنجم.