ارزیابی کمی و کیفی کاربری اراضی شهری با تاکید بر پایداری کاربری مسکونی نمونه موردی: شهر دهگلان در استان کردستان

آمایش محیط

مقاله 1، دوره 10، شماره 38، آذر 1396، صفحه 1-27   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

عیسی ابراهیم زاده^{* 1}؛ جمیل قادرمزی²

¹(استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان)

²(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه یزد)

چکیده

اصولاً برنامه­ریزی کاربری­اراضی، هسته­اصلی­ برنامه­ریزی شهری می باشد و ارزیابی و              سامان دهی­فضایی- مکانی کاربری­ها و عملکرد­های شهری، یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین محور­های توسعه پایدار شهری می باشد. به طور ویژه پایداری کاربری مسکونی به عنوان مهم ترین کاربری شهری، نقشی اساسی را در توسعه پایدار شهری ایفا می نماید. در این پژوهش با هدف ارزیابی کمی و کیفی کاربری اراضی شهری و با تاکید بر پایداری و تقویت کاربری مسکونی، شهر دهگلان مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و بر این اساس ابتدا به ارزیابی کمی­ و کیفی کاربری­های شهر دهگلان پرداخته و سپس به طور خاص به ارزیابی کمی شاخص­های کاربری مسکونی­با بهره­گیری از طرح تفصیلی شهر و مطلاعات میدانی نگارندگان، اقدام شد. جهت ارزیابی کیفی و بررسی سازگاری کاربری مسکونی با سایر کاربری­ها از نرم­فزارARC GIS و از مدل Distance استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل یافته­ها بیانگر آن است که کمبود سرانه در اکثر کاربری­ها وجود دارد و به ویزه کاربری مسکونی با کمبود 15.1 متر مربع مواجه می باشد. محلات مسکونی شهر از لحاظ چگونگی استقرار کاربری­ها تفاوت چشم­گیری را نشان می­دهند. به طوری که در اکثر محلات مسکونی به علت وجود کاربری ناسازگار یا به علت عدم وجود کاربری­هایی که کاربری مسکونی به آن وابسته می باشد، عدم سازگاری کاربری مسکونی مشاهده می­گردد.
 

کلیدواژه‌ها

ارزیابی کمی و کیفی؛ کاربری اراضی شهری؛ پایداری کاربری مسکونی؛ دهگلان

مراجع

 

1. ابراهیم زاده، ع 1380.  کاربری اراضی شهری. جزوه درسی کارشناسی ارشد. گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
2. ابراهیم زاده، عیسی وحبیب زاده لمسو کاظم (1389). تحلیل و ارزیابی کاربری اراضی اوستا - شهر گلوگاه بابل با استفاده از GIS، فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 71، تهران.
3. احدنژاد, م, زلفی, ع, نوروزی, م. (1393). تحلیلی بر مکان یابی اراضی به منظور استقرار صنایع با استفاده از روش‌های AHP و  vikor (نمونه موردی: بخش مرکزی منطقه آزاد ارس). آمایش محیط(24)7.82-63
4. باقری، ع (1380) : تحلیلی بر کاربری اراضی شهری ، مطالعه موردی شهر خوراسگان اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا دانشگاه اصفهان. 154 ص
5. بحرینی، س.ح 1377. فریند طراحی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ اول. تهران.
6. بذرافشان، جواد؛ حبیب زاده لمسو، کاظم، (1389). تحلیل و ارزیابی کاربری اراضی روستا- شهرهای کوچک در ایران با استفاده از GIS مطالعه موردی؛ خوشرودپی بابل، فصلنامه مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، شماره 5، دانشگاه اصفهان، 111-130.  
7. پرهیز، ف؛ صمام شریعت ج؛ کریمیان م؛ زیاری کرامت­الله؛ جمینی داود، (1391). تحلیلی بر وضعیت مسکن در استان لرستان با استفاده از مدل های تحلیل عاملی  ( تاکسونومی عددی و ویلیامسون)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه ای، شماره 8، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت. 29-42
8. پژوهان م؛ الیاس‎زاده مقدم ن؛ فتحی س،(1392). بررسی تطبیقی نظام های کاربری زمین شهری از دیدگاه دو پارادایم مدرنیسم و پست‎مدرنیسم، فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 84، دانشگاه تهران.  17-33 
9. پورمحمدی، م، (1382)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.

10.حسین زاده دلیر، ک (1380): برنامه ریزی ناحیه ای . انتشارات منشی، چاپ اول، تهران.

11.حسینی، ع (1371).  مجموعه مقالات انسانی و اجتماعی، استانداردهای حداقل سرانه کاربری اراضی در طرحهای شهری ایران، شیراز.

12.خادمی, س, قلعه نویی, م, مسعود, م. (1393). ارزیابی پایداری کاربری زمین شهری با تأکید بر حفاظت از آثار تاریخی (نمونه موردی شهر شوش).آمایشمحیط (27)7.21-36

13.خمر، غ ؛ سرگلزایی، ص(1391): ارزیابی سازگاری کاربری اراضی بافت قدیمی شهر زابل با استفاده از GIS، فصلنامه برنامه ریزی فضایی، سال دوم، شماره 3، دانشگاه اصفهان.  35-50

14.رضویان، م (1381): برنامه ریزی کاربری اراضی شهری. انتشارات منشی، چاپ اول، تهران.

15.زمردیان ، م (1370): اصول و مبانی عمران ناحیه ای. انتشارات کتابستان، مشهد.

16. زیاری، ک (1381): برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه یزد.

17.سعید­نیا، ا (1383): کاربری زمین شهری، کتاب سبز راهنمای شهرداری ها، جلد دوم، چاپ سوم، انتشارات سازمان شهرداری ها و  دهیاری­های کشور، تهران.

18.سیف الدینی، ف (1381): فرهنگ واژگان برنامه ریزی شهری و منطقه ای، انتشارات دانشگاه شیراز.

19.شکویی، ح (1385): دیدگاههای نو در جغرافیای شهری، انتشارات سمت.

20.شیعه، ا (1385)، مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری، چاپ هفدهم، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.

21.ضرابی، ا، محمدی ج ، عبدالهی ع(1388)، بررسی و ارزیابی کاربری اراضی مناطق چهارده گانه شهر اصفهان با استفاده از روش مقایسه ای و مدل LQ با استفاده از نرم افزار GIS، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 13، تهران.173-194

22.فرهودی، ر، سیف الدینی ف، زنگنه م(1385). شهر خواف الگویی جهت ارزیابی و تحلیل کاربردی اراضی، فصلنامه جغرافیا و توسعه ، سال چهارم، شماره 8، دانشگاه سیستان و بلوچستان، 107-124

23.فرید، ی (1375): جغرافیا و شهرشناسی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تبریز.

 

1. مجیر اردکانی، عبدالرضا، (1385). ارزیابی کاربری اراضی شهری اردکان فارس، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 7، دانشگاه سیستان و بلوچستان،  43-61

25.مرصوصی، ن؛ پیروی ع ، (1387): تحلیل کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعه پایدار، فصلنامه جغرافیا، شماره 17، تهران.  79

26. مهدی زاده، ج و  پیرزاده نهوجی ح، (1385). برنامه ریزی راهبردی توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران) انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی.

27.مهندسین مشاور پارس ویستا(1381): سرانه کاربری­های خدمات شهری، انتشارات سازمان شهرداری های کشور، تهران.

28.مهندسین مشاور دیارگاه شهر(1391): طرح تفصیلی شهر دهگلان، استان کردستان.

29. هاروی، د (1379): عدالت اجتماعی و شهر، فرخ حسامیان و دیگران، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری،چاپ اول  تهران.

30.یغفوری, ح, کاشفی دوست, د, قادرمرزی, ج. (1393). تحلیلی بر الگوی پراکنش و توزیع مراکز درمانی و مکان یابی بهینه درمانگاه های جدید (نمونه موردی: شهر پیرانشهر). آمایش محیط(25)7. 148-129

1. Chapin. Francis. Stuart , urban land use planning, second edition university of Illinois, 1972
2. Hall, peter, urban and Regional Planning, Rout ledge, London, 1997
3. Nessa Winston Montserrat Pareja Eastaway, Sustainable Housing in the Urban Context: International Sustainable Development Indicator Sets and Housing, Social Indicators Research. June 2008, Volume 87, Issue 2, pp 211-221.