کیفیت زندگی در محله‌ ی شهر اسلامی –ایرانی در چارچوب پایداری اجتماعی – فضایی (نمونه موردی؛ شهر قم)

آمایش محیط

مقاله 5، دوره 10، شماره 38، آذر 1396، صفحه 95-118   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمد محیط آرا^{* 1}؛ عباس ملک حسینی²؛ مجید شمس³

¹دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر و مدرس دانشگاه فرهنگیان

²(دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر)

³(استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر)

چکیده

چکیده
رویکرد محله محوری شهر ها در سالهای اخیر، از مهمترین راهبردها برای رسیدن به پایداری شهر ها در کلانشهرها تبدیل شده است. در جریان گسترش مکتب مدرنیسم وسپس پست مدرن درشهرسازی وبرنامه ریزی شهری صورتهای متنوعی از واحدهای همسایگی همچون باغ شهرها ،واحدهای همسایگی اشتاین وپری ،محلات مدرن عمودی ، محلات سرزنده ،محلات دروازه دار و... با هدف افزایش کیفیت های زندگی وپایداری شهرمدرن با همت متخصصان شهری متظاهر شده است. علیرغم دستیابی به برخی موفقیت ها ی نسبی هنوز محلات و واحدهای همسایگی غالبا مرتفع نتوانسته انتظارات مردم این سکونتگاهها را در دستیابی به "پایداری اجتماعی –فضایی" وسطح مطلوبی از همه شاخص ها از جمله ارتقاء "کیفیت زندگی" تأمین کند.این پژوهش با انتخاب متنوع وهدفمند سه نوع محله یا سکونتگاه متفاوت در شهر اسلامی –ایرانی قم به بررسی وتحلیل ومقایسه آنها پرداخته است . این پژوهش از نوع مقایسه ای وبا روش پیمایشی و توصیفی –تحلیلی است. نتایج این پژوهش نشان می دهد شاخص های کیفیت زندگی بین سه محله مورد بررسی دارای تفاوت معنا داری است.وسطح کیفی زندگی در محله ای که با محلات سنتی تطابق بیشتری دارد،بالاتر است.

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی؛ شهر اسلامی – ایرانی؛ محله؛ مدرنیسم

مراجع

 

1)        اصغرزاده, س. (1389). اصول پیشنهادی نوشهرگرایی در برنامه ریزیمحله های شهری. مسکن ومحیط روستا, 50-63.

2)        اخوت ،هانیه وهمکاران. (1389). معماری وشهرسازی سنتی در کشورهای اسلامی. تهران: هله.

3)        آزاددانا،, ح. (1391). فرهنگ اسلامی شهروندی. قم: انتشارات ابوالحسنی.

4)        برداران،حکیمی. (بدون تاریخ). الحیاه،ج6. (ا. آرام, مترجم)

5)        بمانیان, محمدرضا. (1390). ساختمان بلند وشهر. تهران: مؤسسه نشر وشهر.

6)         بهتاش, محمد رضا فرزاد وهمکاران. (1393, 9 7). مقدمه ای بر شناخت تحولات الگوی محله در قرن بیستم وچشم انداز آن در قرن حاضر. تهران: مرکز مطالعات وبرنامه ریزی شهر تهران.

7)        بینا. (1375). بررسی علل برقراری رابطه نامشروع توسط زنان ودختران تهران.

8)        تیلور ،رالف بی هارل،ادل وی. (1389). محیط کالبدی وبزهکاری. (م. ک. قزلباش, مترجم) زنجان: نشر آذر کلک.

9)        جوادی آملی, ع. (1394). مفاتیح الحیاه . قم: نشراسراء.

10)    حاجی نژاد، علی وهمکاران. (1388). بررسی متغییرهای فردی مؤثربر رضایت مندیشهروندان از کیفیت زندگی (مطالعه موردی:مقایسه بافت قدیم وبافت جدید شیراز). فصلنامه جغرافیا وتوسعه, 64-82.

11)    حکیمی, ب. (بدون تاریخ). الحیاه. (ا. آرام, مترجم)

12)    خادم الحسینی ،احمد وهمکاران . (1389). سنجش کیفیت ذهنی زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی :شهر نور آباد استان لرستان ). فصلنامه جغرافیا ومطالعات محیطی شماره 3, 45-60.

13)    رهنما،محمدرحیم وهمکاران. (1392). ارتقا کیفی محلات شهری با بکارگیری رهیافت نوشهرگرایی (منطقه آزاد شهر مشهد). جغرافیا وتوسعه شهری, 27-43.

14)    زنگنه شهرکی, سعید وهمکاران. (1393). تحلیل های فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاه های غیر رسمی منطقه کلان شهری تهران (مطالعه موردی :اسلام آباد ،صالح آباد). پژوهش های جغرافیای انسانی, 177-196.

15)    زیاری, کرامت اله. (1378). برنامه ریزی شهرهای جدید. تهران: سمت.

16)     سلطانی, ل. (-). منظر شهری محله های شهر تهران. منظر ادارکی شهرفعرصه نمایشی هنر, 2.

17)    سیدی, ح. (1388). همنام گل های بهاری. تهران: نسیم اندیشه.

18)    شماعی، علی ورحمان جهانی. (1390). بررسی اثرات توسعه عمودی شهر بر هویت شهر. شهر ایرانی اسلامی، 73.

19)    صالحی، ا. (1387). ویژگی های محیطی فضاهای امن شهری. تهران: مرکز مطالعاتی وتحقیقاتی شهرسازی ومعماری.

20)    فرجی ملایی, امین وهمکاران. (1389). تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی شهری ایران. مجله پژوهش وبرنامه ریزی شهری شماره 21, 1-19.

21)    قرآن کریم. (بدون تاریخ).

22)    کوکبی ،افشین وهمکاران. (1384). برنامه ریزی کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری . جستارهای شهرسازی ،شماره 12 -WWW-Urban Management.ir.

23)    گسن،ریموند. (1374). جرم شناسی نظری. (ت. م. نیا, مترجم) تهران: انتشارات مجد.

24)    لطفی, ص. (1388). مفهوم کیفیت زندگی شهری:تعاریف ؛ابعاد وسنجش آندر برنامه ریزی شهری. فصلنامه جغرافیای انسانی, 65-80.

25)    محمد رضا ،فرازد بهتاش ،صمد نگین تاجی ،مرتضی ملکی. (1384). مقدمه ای بر شاخت تحولات الگوی محله در قرن بیستم وچشم انداز آن در قرن حاضر. تهران: مرکز مطالعات وبرنامه ریزی شهر تهران.

26)     مختاری ملک آبادی رضا وهمکاران. (1393). سنجش وپایداری اجتماعی-فرهنگی درشهرهای استخراجی (مطالعه موردی :عسلویه). مجله پژوهش وبرنامه ریزی شهری شماره 19, 91-110.

27)    مظفر،فرهنگ واسدپور علی. (1391). نقش الگوهای شکلی واجتماعی در ساماندهی فضاهای باز مجموعه های مسکونی. مطالعات شهری, 3-12.

28)    موسوی ،میر نجف وهمکاران. (1389). تلیلی بر شاخص های کمی وکیفی مسکن در سکونتگاههای غیر رسمی مطالعه موردی :محله شهر قائم شهر قم . فصلنامه آمایش محیط شماره 11, 64-84.

29)    موسوی, س. (1391). محله نوین الگوی جامعه شناسی شهری از توسعه محله ای. منظرشماره ، 67-73.

30)    نقدی، اسدالله وبابایی، حیدر. (1394). مروری بر شاخص ها و مؤلفه های کیفیت زندگی شهری. فصلنامه مدیریت شهری شماره 23, 1-14.

31)    نقی زاده محمد. (-). ویژگی های کیفی مسکن مطلوب (مبانی طراحی وروشهای تحصیل آن). 90-103.

32)    نقی زاده, م. (1389). تاملی در چیستی شهر اسلامی.

33)    هادیزاده زرگر, صادق وهمکاران. (1392). ارزیابی شاخص های پایداری اجتماعی با استفاده فرآیند تحلیل شبکه (ANP). جامعه شناسی کاربردی, 155-173.

 

34)  Cook, (1980).( Localities:the changing face Of urban Britain, London; Unwin Hyman. London.

35)  Dunny,A& Plater_Zyberk)(2010( The Neihborhood,The District and thecorridor.in peter,Katz The New Urbanism:Toward an Architecture of Community, McGtawHill,NewYork.

36)  Eple,R.D & M,mohan. (2008). A Method of Assembling Cross-sectional indicators in to Community Quality of Life. Social Indicators Research.NO.80.

37)  Ekins,p.,Max-Neef,M. (1992). Real life Economics: Understanding Wealth Creation . London,460pp: Routledge.

38)  Giddense, A.(1984) The Consitituation Of Society,Policy,Oxford.

39)  Laure, (2000) Geoghraphy of crime.university of Wollongong.school of Geosciences.from the world wide.

40)  Van,Kamp Irene et al. (2003) Urban Environmental Quality and Human Well-being toward a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts;Literature study, Journal of Landscape and Urban Planning 65,5-

41)  Wheeler, S. M. (2004) Planing for Sustainability. Routledge London and New York

42)  wish, N. (1986). are we really measuring the qulity of life?... American Jornal of Economics and Sociology.45, 9-93

43)  WWW-Urban Management.ir.