تحلیل جایگاه جامعه پذیری در کتب علوم اجتماعی دوره متوسطه بر اساس آراء تربیتی استاد شهید مرتضی مطهری

پژوهش در برنامه ریزی درسی

مقاله 3، دوره 14، شماره 54، آذر 1396، صفحه 22-34   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیدمحمدعلی میرجلیلی¹؛ احمدعلی فروغی ابری^{* 2}؛ آذر قلی زاده³؛ محمدحسین یارمحمدیان⁴

¹دانش‌آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

²دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

³استادیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی امور فرهنگی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

⁴استاد مرکز تحقیقات مدیریت و اقتصاد سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

این پژوهش به دنبال بررسی جامعه‌پذیری در کتاب‌های درسی علوم اجتماعی دورة متوسطه بر اساس آرای شهید مطهری بوده است. کتب شهید مطهری و چهار کتاب علوم اجتماعی دورة متوسطه به‌عنوان جامعة آماری و به شیوة‌ تمام‌شماری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند و واحد تحلیل پاراگراف بوده است. بر اساس یک روش ترکیبی، از روش تحلیل محتوای کیفی برای بررسی آرای شهید مطهری استفاده شد. به‌منظور تأمین روایی چک‌لیست از نظر متخصصان و ممیزی بیرونی و برای پایایی ابزار از سنجش همبستگی درونی یافته‌ها در کتاب‌های مختلف استفاده شد. چهار بعد اصلی احساس تعلق اجتماعی، پذیرش نقش و مسئولیت‌پذیری، گفتگو و ارتباطات اجتماعی و سنجشگرانه اندیشی و سیزده مقوله زیرین استخراج گردید. سپس، بر اساس چارچوب کدگذاری بر مبنای مؤلفه‌ها و مقولات مستخرج از تحلیل کیفی، به بررسی میزان استفاده از این مؤلفه‌ها با قابلیت‌های روش تحلیل عاملی اکتشافی و با نرم‌افزار PASW₂₀ در کتب درسی علوم اجتماعی پرداخته شد. نتایج حاصل نشان می‌دهد در بسیاری از دروس این کتب، مؤلفه‌های مذکور مورد توجه قرار نگرفته است. بخشی از این نتایج به ماهیت دروس جامعه‌شناسی که در مورد آشنایی با این رشته است مربوط است، ولی بخشی نیز حاکی از کم‌توجهی به این آموزه‌ها در تدوین کتب درسی مرتبط است.

کلیدواژه‌ها

آموزش متوسطه؛ تحلیل محتوا؛ جامعه‌پذیری؛ شهید مطهری؛ کتب درسی علوم اجتماعی

مراجع

 Aghili,E, Yarmohammadian,M & Saadatmand,Z. (2009). Evaluating the Contents of Persian Language Textbook (1) of the Junior High School from the Viewpoint of the Teachers of Mobarakeh (Isfahan) City, Journal of Research in Curriculum Planning, Vol 1 (No 23):67-84 [Persian]

 Assareh,A & Salimi,L. (2013).Content analysis of science textbook based on Guilford’s creativity factors (Text in Persian), Journal of Innovation and Creativity in Human Science, Vol 2(No 8):73-102 [Persian]

 Cho,Y & Park,Y. (2014). Textbook as a contradictory melting-pot: an analysis of multicultural content in Korean. Asia Pacific Journal of Education. Published online: 19 Aug, DOI:10.1080/02188791.2014.924388.

 Dehghani,M, Hoseini Nasab,S & Hosein Pour,A. (2012). A study on Holy Prophet’s tradition in primary and middle education curriculum of social sciences according to life skills (Text in Persian),Quarterly Journal of  Educational Innovations, Issue 40:7-32 [Persian]

 Elo,S & Kynga¨s,H. (2008). The qualitative content analysis. Journal Of Advanced Nursing. DOI: 10.1111/j.1365-2648.2007.04569.x · Source: PubMed.

 Ghaemi,N,  Fllahi V & Gholtash,A. (2015). Evaluation of The Social Sciences Textbook of the First Grade of Guidance School: in terms of following the acceptable criteria and standards, Journal of Research in Curriculum Planning , Vol 2 (No 18) :54-63 [Persian]

 Gholtash,A,  Salehi,M  & Mirzaei,H. (2012).Content Analysis of Primary School Social Science Curriculum due to the Viewpoint of Global Citizenship Characteristics, Journal of Research in Curriculum Planning , Vol 2 (No 8) :117-131 [Persian]

 Giddens, A. (2011). Selected sociology. Translated by Hasan Chavoshian. 2^nd Ed. Tehran: Ney Publication[Persian]

 Hajizadeh,F & Atashk,M. (2015).Contently analyzing the "Life Skills" textbook based on the principles of content selection and providing correct strategies: from the curriculum planning experts' view points, Journal of Research in Curriculum Planning, Vol 12 (No 17):123-134 [Persian]

 Homaee, R & Mortazavi, M. (2000). Content analysis of the Farsi (Literature, Persian) Book of the second grade of the elementary school, of the people with hearing disability [Persian]

 Iman,M & Noushadi,M. (2012). Qualitative Content Analysis, Journal of Pazhuhesh,vol 3, (No 2): 15-44 [Persian]

 Keshtiaray,N & Soltani Nejad,N. (2014). To Islamize schools based on the Motahari’s theory of self-return, Journal of Research in Curriculum Planning, Vol 11, (No 15):1-11 [Persian]

 Kline, P. (2001). An easy guide to factor analysis. Translated by Seyyed Jalal Sadr Al-Sadat and Asghar Minaee. Tehran: Samt Publication[Persian]

 Kohne pooshi, S & Kohne Pooshi, S. (2009). Content analysis of the concept of identity of sociology textbooks 1 & 2 (of literature and human sciences major in the secondary school). Curriculum Planning Studies. 13 & 14 (1):125-140[Persian]

 Kynga¨s, H & Vanhanen, L. (1999). Content analysis (Finnish). Hoitotiede 11, 3–12.

 Lauri,S & Kynga¨s,H. (2005). Developing Nursing Theories (Finnish: Hoitotieteen Teorian Kehitta¨minen). Werner So¨derstro¨m, Dark Oy, Vantaa.

 Rasouli, M & Amir Ashtiani, Z. (2011). Content analysis with curriculum approach. Tehran: Jamee Shenasan Publication [Persian]

 Rivas-Drake,D. (2011). Ethnic-racial socialization and adjustment among Latino college students: The mediating roles of ethnic centrality, public regard, and perceived barriers to opportunity. Journal of Youth and Adolescence, Vol. 40 (No.5: 606-619.

 Seken,I.K & Nitiasih,P.K. (2014). Sociological Aspects Representation: A Content Analysis on an EFL E-textbook for the Twelfth Gradeers in Indonesia. Jurnal Pendidikan Bahasa Inggris,2(1).

 Sharon, J. (2011). Ten questions from sociology perspective. Translated by Manoochehr Saburi. 9^th Ed. Tehran: Ney Publication[Persian]

 Wenzeler,B. (2003). The Presentation of the Holocaust in German and English School History Textbooks - A Comparative Study Contributors, International Journal of Historical Learning, Teaching and Research. Volume 3 Number 2.

 Yarmohammadian, M. (1998). Principles of Curriculum Development, Tehran: publications of Yadvareh Ketab [Persian]

 Yarmohammadian, M. H, Armand, M & Zareei, H. (2009). Analyzing the

Academic textbooks of human sciences based on the proper indices of the academic textbooks. Ayar, 3. 36-58 [Persian]

 Yazdani Kashani, F. (2013). Identifying the concept of socialization in the context of the Ejtemaee (social sciences) Books of the elementary periods. MA Thesis in Educational Psychology. Tehran: Alzahra University [Persian]

 Zeinalpoor,H,Talebzadeh,M  &  Fathi Vajargah,K.(2015). Contently analyzing  the social science textbooks: regarding the human rights concepts, Journal of Research in Curriculum Planning , Vol 12 (No 18) :42-53 [Persian]