تحلیل سیمای زن در آیینۀ شعر «جمال نصاری»

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 1، دوره 9، شماره 33، مهر 1396، صفحه 7-21   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی اکبر محسنی¹؛ محمد بستان^{* 2}؛ بهناز نظری¹

¹دانشگاه رازی کرمانشاه، گروه زبان و ادبیات عربی، کرمانشاه، ایران.

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلام آبادغرب، گروه زبان و ادبیّات عربی، اسلام آبادغرب، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی سیمای زن از نگاه نصاری انجام شده است. پرداختن به سیمای زن و نشان دادن چهره‌ای اثیری و گاه حقیقی از زن در همۀ دوره‌های تاریخی مختلف ادبیّات عرب، در آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان دیده می‌شود؛ امّا شاعران معاصر با نگاهی متفاوت و نو نسبت به گذشته به موضوع زن پرداخته‌اند. جمال نصاری از جمله شاعرانی است که در مجموعه اشعارش در قالب موضوعات مختلف از این نام برای بیان احساسات خویش و دغدغه‌های شخصی و دیگر اندیشه‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی سود جسته است. این پژوهش بر آن است تا وجوهی از سیمای زن را در شعر نصاری بررسی نماید. وی در بسیاری از سروده‌هایش نسبت به زن نگاه خوش‌بینانه و مواضع جانبدارانه دارد و در عین حال سخنان و اندیشه‌های بدبینانه او نسبت به زن اندک نیست. یافته‌های این پژوهش توصیفی- تحلیلی برآن است تا موضوعاتی همچون؛ عدم توجّه جامعه به احساسات و عواطف زن، نماد عفت و پاکدامنی، زن مایه آرامش مرد، اندوهِ فراق از معشوق، تکیه‌گاه و حامی و.. نیز نگرش‌های منفی که شاعر به آن پرداخته را توصیف کند .از این رو با بررسی اشعار این شاعر به این نتیجه دست یافته‌ایم که سروده‌های نصاری در بر دارندۀ توصیف ویژگی‌های جسمانی زن نیست، بلکه نماد مفاهیم و مضامینی است که شاعر برای بیان احساسات خویش از آن مدد می‌جوید.

کلیدواژه‌ها

سیمای زن؛ آیینۀ اشعار؛ جمال نصاری

مراجع

- قرآن کریم

- نهج البلاغه.

- إبراهیم، نجاح. (1395). حین تصبح القصیده مشهداً، مجلۀ حبر أبیض، العدد الثالث.

- إبن بطال، ابی حسن علی بن خلف بن عبدالملک. (بی‌تا). شرح صحیح البخاری، تحقیق ابو تمیم یاسر ابن ابراهیم، ج7، مکتبة الرشد.

- افخمی عقدا، رضا و زمانی، محسن و طهماسبی، نرجس.(1393). بررسی جایگاه زن در اشعار اجتماعی صلاح عبدالصبور، دو فصلنامه علمی- پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، سال چهارم، صص130-163.

- الأسنوی الأموی، عبد الرحیم بن الحسن بن علی بن عمر. (1987).  طبقات الشافعیة، ج1، تحقیق کمال یوسف الحوت، بیروت: دار الکتب العلمیه.

- الجاحظ، أبی عثمان عمرو بن بحر. (1994). المحاسن و الأضداد، ج1، القاهره: مکتبه الخانجی.

- الهروی البغدادی، أبو عبید القاسم بن سلام بن عبدالله (بی‌تا). الأمثال لابن سلام، ج1، الجامعه الکبیر.

- بستان، حسین و همکاران پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. (1389). اسلام و جامعه شناسی خانواده، چاپ پنجم، نشر فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.

- جابری، احمد. (2014). المرأه فی شعر جمال النصاری، سایت صدانا و ادب اهواز.

- دادخواه، حسن، فقیهی، شهربانو. (1388). احساس و عاطفه شاعران معاصر عرب نسبت به حقوق زنان، پژوهشنامۀ ادب غنایی، سال هفتم، شمارۀ 12، 31-48.

- شمیسا، سیروس. (1382). سبک شناسی شعر، چاپ نهم، تهران: انتشارات فردوس.

- عطاش، عبدالرضا، پی‌سپار، الهه. (1392). سیمای زن در شعر نزار قبانی و فروغ فرخزاد، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال 7، شماره 27، 83-105.

- عطاشی، عبدالرضا، مرشدی، مژده. (1396). سیمای زن در شعر معاصر مصر، فصلنامه علمی- پژوهشی زن و فرهنگ، سال 8، شماره 31، 103-114.

- علوی، هدایت‌الله. (1378). زن در ایران باستان، چاپ سوم، تهران: هیرمند.

- گبانچی، نسرین. (1391). هنگامۀ نیستی، هرمنوتیک، الطبعه الأولی.

- مجلسی، محمد باقر بن محمدتقی. (1363). بحارالانوار ، ج43 ، تهران: کتابخانه مسجد حضرت ولی عصر (عج).

- مرکز فرهنگ و معارف قرآن. (1389). زن از زبان قرآن، چاپ اول.

- نصاری، جمال. (1390). عندما أموت، آبادان: هرمنویطیقا للنشر و التوزیع.

- نصاری، جمال. (1392). الجریمه، آبادان: هرمنوتیک.

- نصاری، جمال. (2015). من عبادان نحو العالم الفرنکوفونی، تونس: دار البدوی.

- نصیری، مهدی. (1381). جایگاه اجتماعی زن از منظر اسلام، چاپ اوّل، تهران: کتاب صبح.