زیبایی شناسی معنایی اشعار سعاد الصباح و ژاله فراهانی با محوریت زن و عواطف زنانه

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 6، دوره 9، شماره 33، مهر 1396، صفحه 77-95   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجید محمدی^* ؛ افسانه ملکی

دانشگاه رازی کرمانشاه، گروه زبان و ادبیات عرب، کرمانشاه، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش بررسی تطبیقی مهمترین مضامین عاطفی اشعار فراهانی و صباح و بیان اندیشه­ آنان در باره زن و عواطف زنانه است. نتایج  این پژوهش توصیفی- تحلیلی حاکی از این است که اشعار آنان از یک­سو دربردارندۀ مسائل مربوط به زنان در جامعه مردسالار و از سوی دیگر نمود روح ظریف زنانه است؛ و از آنجا که این دو شاعر در شرایط نسبتاً یکسان فرهنگی و اجتماعی زیسته ­اند و رنج­های مشترکی را از سوی نظام مردسالار متحمل شده­ اند، بازتاب اندیشه ­ها و عواطف مشترک در شعر آنان طبیعی می­ نماید. نتیجه این تحقیق نشان می دهد موضوعاتی از قبیل عشق، مهرمادری، آرمان­خواهی، ظلم­ ستیزی و اعتراض به تحقیر زن از برجسته ­ترین مضامین فکری و محور سروده­های عاطفی سعاد و ژاله است که از تجربه ­ای زیبا و غنی، یعنی از دنیای درون شاعر نشأت می­ گیرد و با بیانی رسا به مخاطب منتقل می­شود.

کلیدواژه‌ها

زیبایی شناسی معنایی؛ سعاد الصباح؛ ژاله فراهانی؛ عواطف زنانه

مراجع

- آرنگ، نعیمه. (1389).شاعر آیینه ها: جایگاه ویژه اشیاء در شعر ژاله قائم مقام فراهانی، کتاب ماه ادبیات، شماره 154، 48-53.

- باوری پور، ثریا. (1385).گذری و نظری بر شعر و زندگی قائم مقامی:سنت ستیزی ژاله، مجله گوهران،  شماره 13 و14،ج2، 346-357.

- التونجی، محمد. (1993م). قراءة مسافر فی شعر سعاد الصباح، کویت: منتدی کنب عربی.

- حبیبی، علی اصغر و احمدی، علی اکبر و بهمدی، زهرا. (1393).بررسی تطبیقی درونمایه های اجتماعی مشترک در شعر فروغ فرخزاد و سعاد الصّباح، نشریه ادبیات تطبیقی، دوره6، شماره11، 95-117.

- دیچز، دیوید. (1956).شیوه های نقد ادبی. ترجمه صدقیانی و یوسفی.(1373).چاپ چهارم، تهران: علمی.

- رضایی، مریم. (1389).بررسی سیر تحول مضامین مادرانه در شعر چند شاعر زن از مشروطه تا امروز، فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 17، 151-180.

- راغب، نبیل. (1993). عزف علی أوتار مشدودة؛ دراسة فی شعر سعاد الصباح، القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.

- روسو، ژان ژاک.(1762). قرداد اجتماعی. ترجمه غلام حسین زیرک زاده.(1385).تهران: شرکت سهامی چهر.

- روشنفکر، کبری و متقی زاده، عیسی و پروین، نورالدین و سراج، سیدعلی.(1392). بررسی گونه های کاربردی زبان زنانه در مرثیه معاصر (با تاکید بر مرثیه های سعاد الصباح)، مجله جستارهای زبانی، شماره 16، 111-136.

- سلدن، زامان و ویدوسون، پیتر. (1985). راهنمای نظریه ادبی معاصر. ترجمه عباس مخبر. (1377). چاپ 2، تهران: طرح نو.

- سیفی، محسن و غنی، فریبا. (1394). مقایسه رویکرد سعاد الصباح و پروین اعتصامی به مسائل اجتماعی، مطالعات ادبیات تطبیقی، دوره7، شماره25، 7-28.

- الصباح، سعاد. (2005). امراة بلا سواحل، ط4، کویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.

- الصباح، سعاد.(1999). القصیدة انثی و الأنثی قصیدة، کویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.

- الصباح، سعاد.(2005). قصائد حب، ط5، کویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.

-الصباح، سعاد.  (2006).و الورود ...تعرف الغضب، ط2، الکویت: دار سعاد الصباح.

- الصباح، سعاد.(2007). والورود تعرف الغضب،ط2، کویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.

- الصباح، سعاد.(2012). فی البدء کانت أنثی،ط11، کویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.

- الصباح، سعاد.(2000). فتافیت امرأة، ط10، کویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.

- الصباح، سعاد.(2010). أمنیة، ط13، کویت: دار سعاد الصباح للنشر و التوزیع.

- الفارس، سعید خاطر. (2014).سعاد الصباح بین الاستلاب و الاستغراب، کوبت: منتدی کتب عربی.

- فراهانی، ژاله. (1391). دیوان ژاله قائم مقام فراهانی، تهران: آذین.

- فرحات، سعید.(1985). قراءة نقدیة فی شعر سعاد الصباح، بیروت: شرکة النور للصحافة و الطباعة.

فرخ زاد، پوران. (1380). نیمه ناتمام(نگرشی در شعر زنان از رابعه تا فروغ)، چاپ اول، تهران: تندیس.

- کشاورز صدر، محمدعلی. (1334). از رابعه تا پروین، چاپ اول، تهران: کاویان.

- عمر، احمدمختار.(1996). اللغة و اختلاف الجنسین، القاهرة: عالم الکتب.

- غریب، رز. (2000). نقد بر مبنای زیبایی شناسی و تاثیر آن در نقد عربی. ترجمه: نجمه رجائی.(1378). مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.

- محمدی، مونا. (1390). نگای به اندیشه های شعری ژاله قائم مقام، مجله تاریخ ادبیات، شماره 68، 123-155.

- میر احمدی، منصور. (1381). آزادی در فلسفه سیاسی اسلام، نشر بوستان کتاب قم.

- هایدگر، مارتین.(1971).شعر، زبان و اندیشه رهایی. ترجمه عباس منوچهری. (1381). تهران: مولی.

- یوسفی، غلامحسین. (1369).چشمه روشن، تهران: علمی.

- یوسفی، غلامحسین. (1384). اولین شاعر فمینیست ایران:ژاله قائم، مجله حافظ، شماره 21، 80-82.