نقش خوشه های صنعتی بر رقابت پذیری منطقه ای (نمونه موردی: خوشه ی تجهیزات نفت، گاز و پتروشیمی خوزستان)

فصلنامه مدیریت راهبردی در سیستم های صنعتی (مدیریت صنعتی سابق)

مقاله 5، دوره 10، شماره 31، خرداد 1394، صفحه 63-72   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

هاشم داداش پور^{* 1}؛ زهرا احمدی پور احمدی پور²؛ ابوالفضل معرفی³

¹استادیار برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس

²کارشناسی ارشد شهرسازی، گرایش برنامه ریزی منطقه ای، دانشکده هنر و معماری تهران مرکز احمدی پور

³کارشناس ارشد خوشه های کسب و کار، دفتر توسعه خوشه های کسب و کار

چکیده

اصطلاح خوشه به عنوان یک ایده ی برتر برای بحث در مورد نقش توسعه ی صنعتی در توسعه ی منطقه ای از دهه ی 1990 به بعد و در جهت تقویت توان رقابتی و ابزاری جهت ارتقای رقابت پذیری مورد توجه قرار گرفته است. محققان توسعه سرزمینی معتقدند شکل گیری خوشه های صنعتی- منطقه ای، استعداد رقابت پذیری را ارتقا بخشیده و در بهبود مزیت های رقابتی و توسعه منطقه ای موثر است. از این رو دست یابی به مزایای رقابتی، خوشه های صنعتی را به یک نقطه کانونی توجه علمی و سیاست گذاری تبدیل کرده است. با این توضیحات هدف این تحقیق، بررسی و تحلیل نقش خوشه های صنعتی بر توسعه رقابت پذیری منطقه ای و با این فرضیه که به نظر می رسد هر چه شدت روابط در خوشه های صنعتی بالاتر رود، رقابت پذیری منطقه ای هم افزایش می یابد، می باشد. روش تحقیق، از نوع توصیفی-تحلیلی است و از پرسش نامه جهت جمع آوری داده ها استفاده گردیده است که پس از تایید روایی و پایایی، داده های جمع آوری شده توسط نرم افزار های spss و lisrel پردازش گردیده. نتایج تحقیق ضمن تایید ارتباط بین افزایش شدت روابط در خوشه های صنعتی با افزایش رقابت پذیری منطقه ای، عوامل موثر بر توسعه و تحریک رقابت پذیری منطقه ای را به ترتیب درجه تأثیر در قالب 4 عامل:1) روابط اجتماعی؛ 2) روابط مکانی جغرافیایی؛3) روابط اقتصادی و 4) روابط نهادی- سازمانی شناسایی کرده است.

کلیدواژه‌ها

خوشه های صنعتی؛ رقابت پذیری منطقه ای؛ خوشه ی تجهیزات نفت؛ گاز و پتروشیمی خوزستان؛ تحلیل عاملی

مراجع

1. Baja, C. (2011). Clusters Models, Factors and characteristics. International Journal of Economic Practices and Theories. 1 (1), 34-43.
2. Barkley, D. & Henry, M. (2004). Targeting Industry Clusters for Regional Economic Development. Regional Economic Development Research Laboratory, Clemson University, South Carolina, 1-30.
3. Bekele, G. &Jackson, R. (2006). Theoretical perspectives on Industry Clusters. Regional Research Institute, Research Paper, 2006(5). 1-26.
4. Bengtsson, M. &Solvell, O. (2004).Climate of competition, clusters and innovative performance. Scandinavian journal of management,20.
5. Brown, K. Burgess. J. Festing, M. Royer, S. Steffen, Ch.2007. Toward a new conceptualization of clusters. 21th ANZAM 2007 conference, Pages Pp.1-13, Sydney, Australia.
6. Camison, C. (2004). Shared,Competence-based view of industrial-district Competitiveness, Environment and Planning, Volume.36. 2227-2256
7. Dadashpor,H. 2009, Industrial Clusters, Learning and regional Development, Rahbord Yas Jornal. 18: 15-23
8. Dadashpor,H.(2011), New Theores and Models of Regional Development, Political & Economic Ettelaat Journal. 25:9.285
9. Dadashpor,H. and Fathjalali,A. 2013. Analyzing the patterns of regional specialization and spatial concentration of industries in Iran, Regional Planning, Journal. 11: 1-18
10. Dadashpor, H and Portaheri, M. and Moarrefi, A,(2013), The Investigation and Analysis of Relationship Industrial Clustering And the improvement of learning capabilities in the Printing / Publishing and Furniture Industries in Qom’ Metropolis, Idustrial Management Journal of Islamic Azad University, Sanandaj Branch,25: 93-104
11. Droudi,H.(2011), Examine the competitiveness of industrial clusters leading in Tehran, Thesis, Faculty of Management and Accounting, Payamnoor-Tehran
12. Felzenztein,Christian&Gimmon,eli,Industrial Clustera and Social Networking for enhancing inter-firm cooperation:The case of natural resources-based industries in chile,jbm,Vol.2,2008
13. Kiarasi,F.(2008), Diagnostic Study Report of Equipment Oil, Gas and Petrochemical in Khozestan-Iran, ISIPO ORG.
14. Moarrefi, A. Ashtiani, V. Ilanloo,M (2012), Industrail Cluters Theory and Applications in Urban and Regional Planning, AienMahmoud Pub,Qom,
15. Nateq,M. (2006). The Role of Clustering on Increasing Competitiveness of SMEs with Focus on Marketing Development, Institute for trade Studies Research, Tehran, First Edition
16. Maniam,R, (2012),University-industry collaboration in cluster growth,V.10,pp:43-58
17. Martinez,C. (1998). Industry clusters: competitive advantage through innovation. HURDO
18. Marian Isbasoiu, G, (2006). Industrial clusters and regional Development. MPRA Paper. No.5.37, posted7.
19. Mills, K.G. & Reynolds, E.B. & Reamer, A. (2008). Clusters and competitiveness. A new Federal Role for Stimulating Regional Economies. Blue print for American prosperity, unleashing the potential of a Metropolitan Nation, (1- 51)
20. Moarrefi. A, Ashtiani V, ilanloo. M(2012) , Industrial Clusters in Regional Development, Aein Mahmod, Qom
21. Moarrefi. A, Ashtiani V, ilanloo. M(2013), Busines Clusters Development Management, Mehr Sajjad, Qom
22. Porter, M. (1998). Location, Clusters and the new Microeconomic of competition. Business Economics, 33:1, 7-17.
23. Saxenian, A. (1996).Inside-out: Regional networks and industrial adaptation in Silicon Valley and route 128. A journal of policy development and research(2),1-20.
24. Scott, A. & Storper, M. (2003). Regions, Globalization, Development. Regional studies.37:687:579-593.
25. Enright,M & Roberts,B, (2001),Regional clustering in Astralia,Australian Journal of management, 26:65-86
26. Estevao,C.& Ferreira, J. (2010). Regional competitiveness of tourism cluster
27. Gascon, J.Pezzi, A. Casals, A. 2010, Clusters and Competitiveness, Government of Catalonia, ISBN 9788439387237.
28. Porter,Michael,(2003),The Economic Performance of Regions,Regional studies,.37.6&7
29. Peters, D, (2004). Revisiting Industru Cluster Theory and Method to Use in Public Policy, MID- Contnent regional science association, 33th ANNUAL MEETING, june 2004.