شورای همکاری خلیج فارس و روند بیداری اسلامی در بحرین

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 4، دوره 4، شماره 12، تیر 1396، صفحه 59-78   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجید عباسی¹؛ حسن حسنی^{* 2}

¹عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائیdr

²پژوهشگر

چکیده

بحرین کشوری کوچک اما مهم در معادلات منطقه ای است. این کشور در دوره پس از استقلال از ایران در سال 1971 همواره تلاش داشته تا با توجه به ضعف ژئوپلتیکی و ناتوانی در حفظ امنیت و استقلال به اتحاد با قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای مبادرت کند. لذا زمانیکه تشکیل شورای همکاری خلیج فارس در سال 1981 مطرح شد این کشور با توجه به ضعف های ساختاری در حوزه های مختلف و بویژه مسأله دموکراسی به عضویت آن در آمد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تبیینی در پی بررسی علل آغاز بحران داخلی بحرین در سال 2011، چرایی ورود شورای همکاری خلیج فارس به آن و سیاست های متخذه از جانب این شورا برای مدیریت این بحران می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که از زمانیکه مردم بحرین در فوریه سال 2011 در اعتراض به مشکلات داخلی مانند تبعیض مذهبی، دیکتاتوری سیاسی، مشکلات اقتصادی و شکاف طبقاتی دست به قیام زده اند و ابتدا خواستار اصلاحات و سپس اسقاط حکومت آل خلیفه شده اند، این شورا تلاش نموده است با سیاست هایی مانند اعزام نیروهای واکنش سریع (سپر جزیره)، تبلیغات رسانه ای بر علیه مخالفین و القای این مطلب که مخالفین حکومت آل خلیفه شیعیان تحت هدایت جمهوری اسلامی ایران هستند، حمایت بی حد و حصر از حکومت آل خلیفه و مطرح شدن طرح هایی مانند الحاق بحرین به عربستان به مدیریت بحران مبادرت و وضع موجود را در میان کشورهای عضو شورا حفظ کنند.

کلیدواژه‌ها

شورای همکاری خلیج فارس؛ بیداری اسلامی؛ بحران داخلی؛ امنیت

مراجع

1. آدمی، علی (1391)«بحران بحرین و امنیت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه­ی راهبرد، سال بیست و یکم، شماره62، بهار.
2. اسدی، علی اکبر(1390)«تحولات بحرین:ریشه‌ها و بازیگران»، مرکز تحقیقات استراتژیک، گزارش راهبردی 354، فروردین.
3. امیر عبداللهیان، حسین(1390)« ناکامی طرح خاورمیانه بزرگ و خیزش بیداری اسلامی در جهان عرب:مطالعه موردی بحرین»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، شماره دوم، تابستان.
4. برزگر، کیهان(1390)«عوامل تأثیر گذار بر سیاست‌های جدید بحرین»، فصلنامه سیاست خارجی، سال پانزدهم، شماره 3، پاییز.
5. بیانات مقام معظم رهبری در حرم رضوی، 1390www. Leader. ir
6. جهان بین، فرزاد و پرتو، فتح الله(1391) «راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال جنبش بیداری اسلامی اخیر»، فصلنامه‌ی علمی-پژوهشی پژوهش نامه­ی انقلاب اسلامی، سال اول، شماره 3، تابستان.
7. حمیدی، محمد محسن (1390)«نا آرامی در بحرین؛ در خواست اصلاحات یا انقلاب؟»، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 284، تابستان.
8. دارمی، سلیمه(1391)«اعتراض های مردمی در شمال آفریقا و خاورمیانه:دشواری های بحرین در مسیر اصلاحات»، کتاب بیداری اسلامی، ویژه مطالعات موردی2، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
9. درزی کلایی، محمدرضا(1390)«حرکت‌های انقلابی در بحرین و نظریه محرومیت نسبی تدرابرت گار»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال هجدهم، شماره سوم، پاییز.
10. سلطانیان، روح الله(1390)«انقلاب‌های عربی و آینده حضور نظامیان آمریکا در منطقه»، مجله اطلاعات راهبردی، سال نهم، شماره 106، اسفند.
11. فوزی، یحیی و پایاپ، بهروز (1391)«تأثیر ژئوپلیتیک بر الگوی سیاسی مورد حمایت شیعیان در کشورهای مختلف»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره 30، پائیز.
12. کاظمی دینان، سیدمرتضی(1388)علل خیزش شیعیان حاشیه‌ی جنوبی خلیج فارس(عربستان سعودی، بحرین، کویت) قم: انتشارات شیعه شناسی.
13. کوشکی، محمدصادق و ناظم­پور، مریم(1389)«بررسی چالش­ها و موانع درونی دموکراسی در خاورمیانه با تأکید بر کشور بحرین»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین­المللی، شماره 5، زمستان.
14. محمدی، مصطفی(1391)«طرح ایجاد اتحاد کشورهای عرب حوزه خلیج فارس و تأثیر آن بر توازن قدرت منطقه»مجله اطلاعات راهبردی، سال دهم، شماره 111، مرداد و شهریور.
15. مصلی نژاد، عباس (1390)«الگوی مدیریت پشتیبان در اعزام نیروهای نظامی عربستان به بحرین»، فصلنامه دیپلماسی صلح عادلانه، شماره چهارم، بهار.
16. موسوی، سید فضل الله و میر محمدی، معصومه سادات(1389)«بررسی جنایت تعقیب و آزاد در پرتو وقایع اخیر بحرین»، مجله حقوقی بین‌المللی، سال بیست و هفتم، شماره 43.
17. نامی، محمدحسن و شامی قرچه لو، ابوالفضل(1390) بحرین، تهران: مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی(ارتش جمهوری اسلامی ایران)
18. نیاکوئی، سیدامیر(1390) «تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا: ریشه‌ها و پیامدهای متفاوت»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره چهارم، زمستان.
19. هاشمی نسب، سیدسعید(1389)«بحران بحرین»، فصلنامه پژوهش­های منطقه‌ای، شماره 5، پاییز و زمستان.
    1. www. bahrainrights. org.17 فوریه 2014
    2. www. nytimes. com.22 اکتبر 2013
    3. www. Humanrights bahrain. com 19 آوریل 2013.
    4. www. amnesty. org 5 نوامبر 2013.
    5. http://www. presstv. com 17 فوریه 2014.