تحلیل مؤلفه مشروعیت سیاسی از منظر جریان های فکری اسلامی – ایرانی (سده های سوم تا هشتم هجری)

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 7، دوره 4، شماره 12، تیر 1396، صفحه 151-188   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حبیب عشایری^*

معاون اداره

چکیده

بررسی مولفه مشروعیت سیاسی بویژه ازمنظر جریان های فکری اسلامی-ایرانی درطی سده های سوم تاهشتم هجری نشان دهنده ترسیم جامعه هرمی شکل چه از دیدگاه فلسفه سیاسی و چه از نقطه نظر جریان های دیگر است ودراین خصوص می توان به اندیشه های فارابی،ابن سینا،غزالی،خواجه نصیروسایراندیشمندان اشاره کرد. به گونه ای که یک نسبت مشترک می توان میان جامعه شاهی آرمانی،فیلسوف شاه وامام یاسلطان درچارچوب اندیشه سیاسی ایرانی – اسلامی برقرارکرد. البته همه اندیشمندان بنا به نوع تفکر وتحلیل خود ویژگی های متمایزی برای رییس و حاکم قائل می باشند. اما شیعیان با پذیرش باور « امامت » براساس قاعده لطف و براساس نص، مفهوم مشروعیت را در چارچوب ویژه ای جای دادند. امام، حاکم مشروع است و وی کسی است که براساس نص از فرزندان علی (ع) و از نسل فاطمه (س) و از شاخه حسین بن علی معین و منصوب شده است، لذا حکومت وی در صورت تحقق و فعلیت، مشروع، یعنی براساس شرع می باشد.

کلیدواژه‌ها

"مشروعیت سیاسی"؛ "فرایزدی"؛ "فیلسوف"؛ "امام"؛ "جریان های فکری"

مراجع

1. ازغندی، علیرضا، اندیشه های سیاسی سعدی، چ اول، تهران، قومس، 1391.
2. پورنامداریان، تقی، رمزورازداستان های رمزی در ادب فارسی(تحلیلی ازداستان های عرفانی-فلسفی ابن سینا وسهروردی)، چ هفتم، تهران، انتشارات علمی وفرهنگی، 1389
3. حقیقت، سیدصادق، مبانی اندیشه سیاسی دراسلام، چ دوم، تهران، سمت، 1389.
4. حقیقت، سیدصادق، مسئله شناسی مطالعات سیاسی اسلام، چ دوم، قم، موسسه بوستان کتاب، 1386.
5. داوری اردکانی، رضا، وضع کنونی تفکردرایران، چ سوم، تهران، سروش، .1391
6. روزنتال، اروین آی.جی، ترجمه؛اردستانی، علی، اندیشه سیاسی اسلام، چ اول، تهران، قومس، 1387.
7. سروش، عبدالکریم، تفرج صنع(گفتارهایی دراخلاق وصنعت و علوم انسانی)، چ هفتم، تهران، صراط، 1387.
8. سروش، عبدالکریم، فربه تراز ایدئولوژی، چ دهم، تهران، صراط، 1388.
9. سروش، عبدالکریم، قبض وبسط تئوریک شریعت، چ یازدهم، تهران، صراط، 1388.
10. سیدباقری، سیدکاظم، فقه سیاسی شیعه، چ اول، تهران، پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی، 1388.
11. شیخ، سعید، ترجمه؛محقق داماد، مصطفی، مطالعات تطبیقی درفلسفه اسلامی، چ اول، تهران، خوارزمی، 1369.
12. صفا، ذبیح الله، حماسه سرایی درایران، چ دهم، تهران، امیرکبیر، 1392.
13. طباطبایی ، سیدجواد، درآمدی برتاریخ اندیشه سیاسی درایران، چ دهم، تهران، کویر، 1388.
14. طباطبایی، سیدجواد، ابن خلدون وعلوم اجتماعی(گفتاردرشرایط امتناع علوم اجتماعی درتمدن اسلامی)، چ اول، تهران، ثالث، 1390.
15. طباطبایی، سیدجواد، زوال اندیشه سیاسی درایران، چ نهم، تهران، کویر، 1389.
16. علیخانی، علی اکبر وهمکاران، حکمت سیاسی اسلام، ج 3-1 ، چ اول، تهران، موسسه پژوهشی حکمت وفلسفه ایران، 1394.
17. فاخوری، حنا وجر، خلیل، ترجمه؛آیتی، عبدالحمید، تاریخ فلسفه درجهان اسلامی، چ یازدهم، تهران، انتشارات علمی وفرهنگی، 1393.
18. فیرحی، داود، دین ودولت درعصرمدرن(دولت اسلامی وتولیدات فکرسیاسی)، ج اول، چ اول، تهران، رخ دادنو، 1389.
19. فیرحی، داود، دین ودولت درعصرمدرن(دولت، مشارکت ومشروعیت)، ج دوم، چ اول، تهران، رخ دادنو، 1390.
20. فیرحی، داود، فقه وسیاست درایران معاصر(تحول حکومت داری وفقه حکومت اسلامی)، چ اول، تهران، نشرنی، 1393.
21. فیرحی، داود، قدرت، دانش ومشروعیت دراسلام، چ هشتم، تهران، نشرنی، 1388.
22. فیرحی، داود، نظام سیاسی دولت دراسلام، چ هفتم، تهران، سمت، 1388.
23. قادری، حاتم، اندیشه سیاسی غزالی، چ اول، تهران، دفترمطالعات سیاسی وبین المللی، 1370.
24. قادری، حاتم، اندیشه های سیاسی دراسلام وایران، چ چهارم، تهران، سمت، 1382.
25. قادری، حاتم، پایی درکوی ایران، چ اول، تهران، نشرعلم، 1392.
26. قادری، حاتم، تحول مبانی مشروعیت خلافت از آغاز تافروپاشی عباسیان(بارویکردی به آراء اهل سنت)، چ اول، تهران، بنیان، 1375.
27. کاتوزیان، محمدعلی همایون، ترجمه؛طیب، علیرضا، تضاد دولت وملت(نظریه تاریخ وسیاست درایران)، چ ششم، تهران، 1388.
28. کاتوزیان، محمدعلی همایون، ترجمه؛کوثری، عبدالله، ایران؛جامعه کوتاه مدت، چ چهارم، تهران، نشرنی، 1391.
29. کوربن، هانری، ترجمه؛طباطبایی، سیدجواد، تاریخ فلسفه اسلامی، چ اول، تهران، کویر، 1373.
30. هالم، هاینس، ترجمه؛ اکبری، محمدتقی، تشیع، چ دوم، تهران، ادیان، 1389.