ارزیابی تاثیر دزهای اشعه گاما روی مراحل زیستی سوسک چهارنقطه‌‌ای حبوبات (Coleoptera: Bruchidae) Callosobruchus maculatus (F.)

فصلنامه تخصصی تحقیقات حشره شناسی

مقاله 2، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 33، خرداد 1396، صفحه 17-25   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

پروانه برادران انارکی¹؛ ابراهیم باقری زنوز²؛ مسعود اربابی^{* 1}

¹بخش تحقیقات جانورشناسی کشاورزی، موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، صندوق پستی 1454-1985813111، تهران

²گروه حشره‌شناسی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران‌

چکیده

سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات، ازآفات مهم لوبیا چشم ­بلبلی در انبار می­ باشد. استفاده از روش­‌های پرتودهی باعث کنترل پیوسته آفت، کاهش مسایل بهداشتی و زیست‌محیطی می­شود. تاثیر دزهای مختلف پرتوگاما کبالت 60 روی مقدار ازت و درصد پروتیین، میزان خسارت و مراحل زیستی حشره آفت در شرایط آزمایشگاهی ارزیابی شد. نتایج نشان داد اشعه گاما بر درصد پروتیین و مقدار ازت لوبیا چشم­‌بلبلی اثر منفی ندارد. در حالی­ که خسارت مراحل لاروی تفاوت  معنی­ داری در نمونه­ برداری­ های بعد از پرتوتابی دارد. بیشترین (8/29%) و کمترین (46/2%) خسارت در نوبت­ های 1 و 21 روز بعد از پرتودهی مشاهده شد. تاثیر پرتوتابی دزهای 5 الی50 گری روی جمعیت تخم دو الی سه روزه بین تیمارها  تقاوت آماری نشان داد (p<0.05) . کمترین تاثیر برای پرتوهای 5 و 10 گری و بیشترین برای 20 و 25 گری با مقدار 57% و 56% مانع از تفریخ تخم­ ها شد و در دزهای بیشتر تخم­ ها به­ طور کلی تفریخ نشدند. نتایج تاثیر پرتوهای 20 الی 80 گری اشعه گاما روی میزان تخم­ ریزی 5 جفت حشره بالغ تفاوت آماری در بین تیمارها داشت (p<0.05). کمترین کنترل برای پرتو20 گری مشاهده شد. حداکثر کاهش میزان تخم­ ریزی به مقدار 68/44 درصد برای غلظت­ های 70 و 80 گری در مقایسه با تیمار شاهد بود. با استفاده از غلظت لازم پرتو اشعه گاما می­ توان ضمن تسریع در عقیم­ سازی تخم­ ها و کاهش در میزان تخم­ ریزی، از بالغ شدن حشره کامل جلوگیری نمود. بنابراین درکنترل این آفت انباری به­ عنوان یک روش ایمن پیشنهاد می­ شود.

کلیدواژه‌ها

سوسک چهارنقطه‌‌ای حبوبات؛ اشعه گاما؛ لوبیا چشم‌بلبلی؛ کنترل؛ آفت انباری

مراجع