تحلیل فضایی شاخص‌های توسعه در مناطق روستایی شهرستان دشتستان

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 7، دوره 8، شماره 3 - شماره پیاپی 31، شهریور 1395، صفحه 99-116   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

یعقوب زارعی¹؛ مسعود مهدوی‌حاجیلویی^{* 2}؛ علیرضا استعلاجی³؛ رحیم سرور⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

²استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

³استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره)، تهران، ایران

⁴استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

چکیده

    ضرورت شناخت و تحلیل علل نابرابری­ها و شکاف­های منطقه­ای، برنامه­ریزان را بر آن داشته که تکنیک­ها و روش‌هایی را ابداع کنند تا از طریق تعیین درجه­ توسعه­یافتگی مناطق بتوانند به تفاوت­های منطقه­ایی دست یابند. از همین رو در دهه‌های اخیر، برای تصمیم­گیری­های پیچیده توسعه در سطح مناطق، توجه محققین به مدل‌های تصمیم­گیری چند معیاره معطوف گردیده است­. بر همین اساس بررسی حاضر نیز بعنوان یک پژوهش بنیادی با بهره­جویی از روش‌های تصمیم­گیری چندشاخصه و با هدف تبیین وضعیت توسعه در مناطق روستایی شهرستان دشتستان به انجام رسیده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه­ایی و ابزار جمع­آوری با توجه به اهداف پژوهش مبتنی بر داده‌های آمارنامه سال 1390 استان بوشهر بوده است که طی آن 40 شاخص در ابعاد مختلف استخراج و با استفاده از تکنیک ویکور فازی، سطح­بندی میزان توسعه­یافتگی دهستان­های شهرستان دشتستان به انجام رسید. یافته‌های پژوهش ضمن ترسیم سیمایی نامتعادل از توسعه مناطق روستایی، حکایت از وجود یک شکاف منطقه­ای عمیق در شهرستان دشتستان دارد. به طوری که روند توزیع و دسترسی به منابع در 12 دهستان شهرستان دشتی حاکی از آن است دهستان­های زیارت با ضریب 06/0 دارای بیشترین میزان توسعه و دهستان­های اسماعیل­خانی با ضریب 1، وحدتیه با ضریب 968/0، ارم با ضریب 897/0، پشتکوه با ضریب 811/0، دهرود با ضریب 782/0 و زیارت با ضریب 702/0 در رده مناطق روستایی محروم قرار گرفته­اند. نتایج نشان می­دهد توسعه متوازن مناطق روستایی شهرستان دشتستان مستلزم بازنگری در تخصیص منابع و توزیع برابر فرصت­ها با رویکرد برنامه­ریزی فضایی در مناطق محروم می­باشد.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: تحلیل فضایی؛ توسعه؛ مناطق روستایی؛ ویکور فازی

مراجع

References

Abasnejad, H and Rafei Emami, N. (2006), Index of human development in rural areas of Iran, Geographical Research, No.72: 31-54. ]In Persian[

Al-Hassan and Ramatu, M. (2007), Regional disparities in Ghana: policy options and public invetment implications, University of Ghana, Xinshen Diao, International Food Policy Research Institute:1-58.

Amiri, M. (2007). To select a group decision making tools by using Vikor Fuzzy, Industrial Management Studies, Vol. 6, No. 16, 188 -167. ]In Persian[

Asgharpour, M. J. (2014), multi-criteria decisions, Tehran, Tehran University Press, 45-52.]In Persian[

Ataei, M. (2010), Multiple Criteria Decision Making, published by precision, First Printing, Shahrood University. ]In Persian[

Badri, S, A., Akbariyan Ronizi, S and Javaheri, H. (2006), determine the levels of development of rural areas Kamyaran County, Geographical Research Quarterly, No.82, 116-126. ]In Persian[

Badri, S, A., FarajiSabokbar, H., Javdan, M and Sharafi, H. (2012), ranking the sustainability of rural areas based on Vikor, Case Study: Rural city of Fasa - Fars Province, Geography and Development, No.26, 1 – 20. ]In Persian[

Bahatia, V. K. and Rai, S. C. (2004), Evaluation of Socio-Economic Development in Small Areas, New Delhi: 1-48.

Chen, L. Y and Wang, T. C. (2009). Optimizing partner's choice in IS/IT out sourcing projects: the strategic decision of fuzzy VIKOR. International Journal of Production Economics, 20 (1). 232-242.

Chu, M. T., Shyu, J., Tzeng, G. H and Khosla, R. (2007). Comparison among three analytical methods for knowledge communities group-decision analysis. Expert Systems with Applications, 33(4), 1011–1024.

EbrahimZadeh, E and Sahraei Joibari, A. (2014), Analysis of the role of small towns in decentralization and regional development by taking advantage of multi-criteria decision-making models Fuzzy VIKOR, Fuzzy ANP, case study brook place small town in the province, research and urban planning, Vol 4, No. 13, 37-54. ]In Persian[

Kanbur, R., Venables, A and Wan WIDER, G. (2005), Spatial Inequality and Development in Asia, Review of Development Economics, Vol. 9, pp. 1-4, February.

Karami, A and Abdoshahi, A. (2011), Ranking development in rural areas of Fars fuzzy approach, Agricultural Economics Research, Volume 3, No. 3, 117-136. ]In Persian[

Karimi, F and Ahmadvand, M. (2014), Model of development in rural areas of the central County BoyerAhmad, Journal of Applied Research in Geographical Sciences, No. 33, 91-111. ]In Persian[

Khakpor, B and Bavanpori, A. (2009), Analysis of disparities in levels of development of Mashhad, Journal of Knowledge and Development, 27, 182- 202. ]In Persian[

Li. X and Reeves, G. (1999). A Multiple Criteria Approach to Data Envelopment Analysis, European Journal of Operational Research. Vol. 115, PP. 507- 517.

Malczewski J. (1999), GIS and Multicriteria Decision Analysis. USA: John Wiley & Sons; 1-392.

Mohaghar, A and AminNaseri, M. (2001), Determining and Defining indicators to Evaluate the Decisions of Parliament. Journal of Modares, 5(2): 155-177. ]In Persian[

Molai, M. (2007), Compare the degree of development of social welfare services and the provinces of Iran during 1993 and 2004, Journal of Social Welfare, No. 24, 241-256. ]In Persian[

Molai, M. (2008), The degree of development of the agricultural sector of the country in 1373 and 1383, agriculture and development, Vol 16, No.63, 71-88. ]In Persian[

Movahed, A., Firozi, M, A and Rozbeh, H. (2011), Analysis of the degree of development of the province Counties using factor analysis and cluster analysis, research and urban planning magazine, Vol 2, No 5, 43-56. ]In Persian[

Nastaran, M., Abolhasani, F and Bakhtyari, N. (2015), Spatial distribution of development indicators in the Counties of Iran using a combination of ratings, the quarterly regional planning, Vol 5, No.17, 1-14. ]In Persian[

Nazmfar, H and Padrvandi, B. (2015), Comparative analysis of multi-criteria analysis methods used in regional studies (case studyLorestan Province), Regional Planning Journal, Vol 5, No. 17, 31-44. ]In Persian[

Nazmfar, H and AliBakhshi, A. (2014), Assessment of development of regional spatial inequality (Case Study: Khuzestan province), research and urban planning, Vol 4, No. 13, 99-114. ]In Persian[

Nemati, R and Raesi, GH. (2005), Performance ratings in the engineering phase, Proceedings of the Fourth International Conference on Industrial Engineering, 50- 57. ]In Persian[

OLiveira Soares, J., Manuela Lourenco, M., Manuel, C ans Monterio, F. (2003), A Multivariate Methodology to Uncover Regional Disparities: A Contribution to Improve European Union and Governmental Decisions. European Jouanal of Operational Reserch: Vol. 145, No. 1: 121- 135.

Opricovic, S and Tzeng, G. H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 445-455.

Panahi,R and Morseli, A. (2006), Rural and urban employment survey in the years 1976-2006, Agriculture and Development, 56, 143-166. ]In Persian[

Poorahmad, A and Khaliji, M. A. (2014), The survey of municipal services by using VIKOR, research and urban planning, Vol 4, No. 13, 1-16. ]In Persian[

Poortaheri, M. (2010). Multiple Attribute Decision Making methods in geography, printing, publishing side, Tehran. ]In Persian[

Rao, R. V. (2008). A decision making methodology for material selection using an improved compromise ranking method. Materials and Design, 29(10), 1949-1954.

Rasolf, J. (2000), Place in the village of Social Welfare, Agriculture and Development,31, 153-161. ]In Persian[

Rezvani, M. (2004), Determination and Analysis Rural areas have levels of Zanjan, Geographical Research, 36 (50): 75 -86. ]In Persian[

Saidi, A and Rastegar, A. (2009), The effectiveness of projects and development projects in the socio - economic development of rural settlements: the villages beyond the city seal, scientific Geographic Society's publication, No. 7, 47-63. ]In Persian[

Sidali, M., Sadeghi, GH and Mirzaei Godarzi, Z. (2011), Management positions in rural development goals Case study: Village sportsmanship (County Lordegan), Journal of regional planning, Vol 1, 79- 91. ]In Persian[

Soltanpanah, H., Farouqi, H and Golabi, M. (2010), Multiple Attribute Decision Making use of the latest techniques in the ranking of countries in terms of human development, science and technology magazine Vol 1, No. 2, 1-28. ]In Persian[

Sun, C. (2010). A performance evaluation model by integrating fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methods. Expert Systems with Applications, 37(12), 7745-7754.

Statistical Center of Iran. (2011). Statistical Yearbook of Bushehr Province (2011). Office of Statistics and Information Governor of Bushehr.

Taghvaei, M., Ahmadiyan, M and Alizadeh, J. (2011), Spatial analysis and evaluation of development of city districts mentioned using fuzzy TOPSIS, Journal of Spatial Planning. 1(3): 131-154. ]In Persian[

Taghavei, M. (2001), Employment, labor market and income insecurity and inequality, Geographical Research, 41, 53-69. ]In Persian[

TavakoliMoghadam. R., Najafi, E and Yazdani, R. (2012), Choose a Project Manager by using a hybrid approach Dlfy- Fuzzy VIKOR,Management research in Iran, Vol. 16, No, 4: 19-44. ]In Persian[

Varesi, H., Zangiabadi, A and Yaghfouri, H. (2008), A comparative study of the distribution of urban public services in terms of social justice: Zahedan. Geography and Development, No.11, 139- 156. ]In Persian[

Veleva, V., Bailey, J and Jurczyk, N. (2001). Sustainable Prodoxtion Indicators to Measure Progress in ISO 14001 EHS System and EPA Achievement Track, Croprate Environmental Strategy, Vol. 8, No, 4: 326-338.

Wei, J and Xiangyi, L. (2008). The Multiple Attribute Decision- Making VIKOR Method and Its Application, Wireless Communications, Networking and Mobile Computing, 2008. WICOM '08. 4th International Conference, Chain.

Xia, H. C., Li, D. F., Zhou, J. Y and Wang, J. (2006). M. Fuzzy LINMAP method for Multi-Attribute Decision Making under Fuzzy Environments. Journal of Computer and System Science, 2006. 72, 741-759.

Zamanipor, A. (2008), The promotion of agriculture in the development process, Mashhad Ferdowsi University Press, third edition. ]In Persian[ and[