ارزیابی تأثیر بازارچه‌های مرزی بر ارتقاء کیفیت زندگی شهری در شهرهای مجاور (نمونه موردی: بازارچه تمرچین پیرانشهر)

فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس

مقاله 2، دوره 9، شماره 34، بهمن 1396، صفحه 23-46   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد اجزاء شکوهی¹؛ ابراهیم شریف زاده اقدم^{* 2}

¹دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، ارزشیابی کیفیت زندگی شهروندان پیرانشهر بر مبنای تأثیرات بازارچه مرزی تمرچین می باشد. این ارزیابی، میزان تأثیرات بازارچه بر  کیفیت زندگی با در نظرگیری نوسان‌هایی است که مرز پیرانشهر بعد از تغیرات متوالی در روند سیاست‌های اقتصادی و سیاسی منطقه­ای بین ایران با همسایگان خود (عراق و ترکیه) به خود دیده و نقش ­های اقتصادی – بازرگانی و نظامی متفاوتی را تجربه کرده که این تغیرات در طول تاریخ متحمل فضای شهری شده است. این پژوهش از بعد هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی می باشد. جمع آوری داده های پژوهش، به صورت پیمایشی با استفاده از تکنیک پرسشنامه و با دو گروه نمونه کارشناسان (8 نفر) و شهروندان (382 نفر) بوده است. جهت تحلیل داده ها نیز از فرآیند تحلیل شبکه (ANP) و نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشانگر آن است که رابطه­ ی معنادار بین دو متغیر پژوهش وجود دارد و تمامی شاخص‌هایی که برای سنجش وضعیت تأثیر بازارچه‌ مرزی بر ارتقاء کیفیت زندگی شهری پیرانشهر به‌کاربرده شده است از سطح معناداری بالای ۹۹٪ برخوردار بوده­اند؛ اما تفاوت معنادار سطح آلفای 01/0، بین وضعیت کیفیت زندگی از دید پاسخگویان پیرانشهر، این فرض را که وضعیت شاخص‌های شهری به یک میزان رشد نکرده و تفاوت‌هایی در این عامل‌ها وجود دارد، را تأیید می‌کند. نتیجه اینکه، مبادلات مرزی و فعالیت‌های اقتصادی در این زمینه، سبب ارتقا کیفیت زندگی در سطح شاخص‌های درآمد و اشتغال، کیفیت محیط مسکونی، بالا بردن ضریب امنیتی، افزایش رفاه و فراغت شده است اما به سبب تحولات جمعیتی و حکمروایی ناپایدار، کاهش تعلقات مکانی و نامناسب بودن زیرساخت‌های ارتباطی و آموزشی را به همراه داشته است. در نهایت تحلیل ناشی از معادلات رگرسیونی نشان می‌دهد که بازارچه‌ مرزی نزدیک به 45 % رفاه شهروندان را تأمین می­کند.

کلیدواژه‌ها

بازارچه مرزی؛ کیفیت زندگی؛ مرز تمرچین؛ پیرانشهر