نگاهی به شاهنامه سرایی و رزم‌نامه سرایی در ادب کُردی و سنجش آن با شاهنامه فردوسی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 8، دوره 6، شماره 18، خرداد 1393، صفحه 149-166   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

سیدایوب نقشبندی^{* 1}؛ میرجلال‌الدین کزازی²؛ محمدعلی داوودآبادی فراهانی³

¹دانشجوی دوره‌ی دکتری زبان وا دبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی اراک، هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان کردستان

²استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه آزاد اسلامی اراک.

³استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی اراک.

چکیده

شناخت حماسه‌ها، نوعی باورشناختی و جامعه شناختی تاریخی را به همراه دارد که ما را بیشتر به آبشخورها و بن‌مایه‌های اصلی بسیاری از باورها و پنداشته‌های گذشته نزدیک می‌نماید. مقاله حاضر، تلاشی است برای شناخت و معرفی منظومه‌هایی که به نام شاهنامه‌ها یا رزم‌نامه‌های کُردی، معلوم و مشهورند. این منظومه‌ها، قرن‌ها در زیر لایه‌های گذشت زمان پنهان مانده‌اند و اکنون، در عرصه روایات حماسی و پهلوانی کُردی و ایرانی، جایگاه خاصی برای جلوه‌گری پیدا نموده‌اند. همچنین سعی شده است، سنجشی هر چند محدود، بین باورها و مفاهیم اسطوره‌ای و حماسی شرق وغرب ایران که در شاهنامه‌ی فردوسی و شاهنامه‌های کُردی نمایان و متجلّی است، انجام گیرد. شاهنامه‌های کُردی متنی اصیل و متعلق به حوزه فرهنگی زاگرس می‌باشد که به خاطر قرار نگرفتن در گفتمان‌های رسمی و ادبی کشور تاکنون آن طور که لازم است مورد توجّه و بررسی قرار نگرفته‌اند؛ لذا می‌توان گفت، توجّه کافی به این شاهنامه‌ها و رزم‌نامه‌ها، به شناخت هر چه کامل‌تر و بیشتر حماسه‌های ملی خواهد انجامید.

کلیدواژه‌ها

شاهنامه‌های کُردی؛ ادب پهلوانی ‌و حماسی؛ ادب شفاهی؛ شاهنامه فردوسی

مراجع

آهنگرنژاد، جلیل، پرویزی، قامت.(1390). برزونامه، کرمانشاه: نشر باغ نی.

اسلامی ندوشن، محمدعلی.(1363). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: انتشارات یزدان.

بهار، مهرداد.(1376). از اسطوره تا تاریخ، تهران: نشر چشمه.

بهار، مرداد.(1375). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: نشر آگاه.

بهرامی، ایرج.(1389). شاهنامه‌ی کُردی، تهران: نشر آنا.

پرهیزی، عبدالخالق.(1385). وزن شعر کُردی، تهران: نشر کتاب زمان.

خزنه‌دار، مارف.(2001). میژوی ادبی کوردی، هولیر: ئاراس.

چمن‌آرا، بهروز.(1390). درآمدی بر ادب حماسی وپهلوانی کُردی با تکیه بر شاهنامه کُردی. جستارهای ادبی، شماره 172، از صص 119- 147

سرامی، قدمعلی.(1373). از رنگ گل تا رنج خار، تهران:شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

شریفی، احمد.(1374). شاهنامه‌های کُردی اثری مستقل یا ترجمه‌ای از شاهنامه فردوسی، فرهنگ، شماره 16، صص 239 - 259 .

رشیدی، محمدامین.( 1389). شاهنامه‌ی کوردی (هه‌ورامی) الماس‌خان‌کندوله‌ای، سلیمانیه، اقلیم کردستان.

کریمیان سردشتی، نادر، شاهنامه‌های کُردی، مجله نامه بهارستان، پاییز 1392، دوره‌ی جدید شماره 1، از صص 66 -107

کزازی، میرجلال‌الدین.(1391). نامه‌ی باستان، تهران: انتشارات سمت.

کزازی میرجلال‌الدین.(1376). پرنیان پندار، تهران: انتشارات روزنه.

کزازی، میرجلال‌الدین.(1370). مازهای راز، 1370، تهران: نشر مرکز.

کزازی، میرجلال‌الدین.(1372). رؤیا، حماسه، اسطوره، تهران:نشر مرکز.

ده بزرگی، ژیلا.(1388). مضمین حماسی در متن‌های ایران باستان و مقایسه‌ی آن با شاهنامه‌ی فردوسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

دولتشاهی، عمادالدین.(1377). رستم وسهراب به روایت اوستا، تهران: نشر خیام.

صفی‌زاده، صدیق.(1375). نامه سرانجام، تهران: نشر هیرمند.

همزه‌ای، فریبرز.(1393). رزم‌نامه: اسطوره‌های کهن زاگرس، کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی.

یاقوتی، منصور.(1391). بَرزونامه، تهران: نشر ققنوس.