اثرات مقادیر زیر کشنده (LC25) اسانس رازیانه و پونه روی پارامترهای زیستی زنجرک خرما Ommatissus lybicus (Homoptera: Tropiduchidae)

فصلنامه تخصصی تحقیقات حشره شناسی

مقاله 4، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 33، خرداد 1396، صفحه 35-49   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

آزیتا دهقان¹؛ آرزو پاینده^{* 2}؛ سهراب ایمانی¹؛ محمود شجاعی¹؛ هادی استوان³

¹گروه حشره‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران

²گروه گیاه‌‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد، واحد بم

³گروه گیاه‌‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد، واحد شیراز

چکیده

زنجرک خرما Ommatissus lybicus یکی از آفات مهم خرما در بسیاری از نقاط جهان و ایران است. برای کنترل این آفت در نواحی که آلودگی بالا است از آفت‌­کش­‌ها استفاده می­‌شود. باتوجه به خطر آفت‌­کش­‌ها، مطالعه در مورد  جایگزین­‌های بی‌خطر ضروری به­ نظر می­‌رسد. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرات زیر کشنده (LC₂₅) اسانس گیاهان پونه و رازیانه روی پارامترهای جدول زندگی زنجرک خرما با استفاده از جدول زندگی دوجنسی می­ باشد. مقادیر LC₂₅ برای اسانس پونه و اسانس رازیانه به ­ترتیب 23 و 30 میکرولیتر بر لیتر بود. نتایج نشان داد که اسانس­‌ها باعث کاهش معنی­‌داری در باروری، تعداد روزهای تخم‌­ریزی و نرخ بقا پیش از بلوغ زنجرک خرما شدند. بیشترین و کمترین دوره پیش از بلوغ به­ ترتیب در اسانس پونه (21/0±09/76 روز) و شاهد (24/0±88/73 روز) مشاهده گردید. همچنین، بیشترین طول عمر بالغین در شاهد (32/0±63/16 روز) و کمترین آن در اسانس پونه (42/0±00/16 روز) بود. به علاوه، پارامترهای جدول زندگی مانند نرخ ذاتی افزایش جمعیت و نرخ خالص تولید­مثل به­ طور معنی­‌داری با استفاده از اسانس­‌ها کاهش یافتند. اسانس­‌ها باعث کاهش نرخ بقا و امید به زندگی زنجرک خرما شدند. کمترین نرخ بقا، m_x و e_xj در تیمار اسانس پونه مشاهده شد. نتایج نشان داد که اسانس پونه نسبت به اسانس رازیانه دارای تاثیرات بیشتری روی پارامترهای بیولوژیکی، نرخ بقا و باروری زنجرک خرما می­‌باشد.

کلیدواژه‌ها

زنجرک خرما؛ جدول زندگی دو جنسی؛ سم‌‌شناسی دموگرافیک

مراجع