ادب محلی در شعر محی الدین حق شناس

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 23، دوره 7، شماره 4 - شماره پیاپی 18، بهمن 1396، صفحه 99-118   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

هادی یوسفی^{* 1}؛ شراره اکبری²

¹استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

²کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی و مدرّس دانشگاه پیام نور سنندج

چکیده

 ادبیات عامیانه، ادبیات تودۀ مردم، بخشی از دانش مردمی و یا فرهنگ عامه و معادل واژۀ فولکلور است. در میان هر ملتی باورها و اعتقاداتی رایج است که آیینۀ تمام‌نمای اندیشه، فکر و ترجمان حال و احساسات ساده و صمیمی آن‌هاست. بسیاری از این باورها ریشه در تاریخ و فرهنگ یک ملّت دارند که از نسل‌های گذشته به آیندگان رسیده است  و برخی دیگر بر اثر تلفیق و تأثیرپذیری از فرهنگ اقوام دیگر به وجود آمده­اند. این نوشتار برآن است که ظهور و نمود این افکار و باورها را در کتاب محی ­الدین حق­شناس به نام «شاره ­که ­م سنه= شهر من سنندج» پیرامون مسائل مختلف بررسی نماید. نتایج به دست‌آمده نشان می ­دهد که امروزه بخشی از این رسوم از جمله آتش شب نوروز، مراسم شب یلدا، سفرۀ هفت‌سین و سیزده‌به‌در و... هنوز هم متداول هستند و برخی از آن­ها از جمله آداب دعوت‌کردن به عروسی و نمایش­ های بومی محلی، فراموش گشته و یا در اثر تلفیق با فرهنگ سایر مناطق رو به ضعف نهاده­ است. حق­ شناس با درک این موضوع و حدس امکان فراموشی عناصر فرهنگی، در اثر خویش و با زبانی ساده و صمیمی به خلق دوبارۀ آن‌ها پرداخته و آن را برای آیندگان فراموشکار به جای نهاده است.

کلیدواژه‌ها

ادب عامیانه؛ فولکلور؛ باورهای عامیانه؛ محی الدین حق شناس

مراجع

 

منابع

کتاب­ ها

1-  حق­ شناس، محی‌الدین، (1384)، شاره­ که ­م سنه، چاپ اول، تهران، نشر پانیذ.

2 – شعربافیان، حمیدرضا، (1383)، باورهای عامیانه در ایران به گزارش سیاحان غربی، چاپ اول، مشهد، محقق.

3- لریمر، د. ل، (1353)، فرهنگ مردم کرمان، به کوشش فریدون وهمن، چاپ اول، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.

4- میهن­ دوست، محسن، (1380)، پژوهش عمومی فرهنگ عامه، تهران، نشر توس.

5- هدایت، صادق،(1379)، نوشته­های پراکنده، تهران، نشر ثالث.

6- رزمجو، حسین، (1372)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، چاپ دوم، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.

7- میرنیا، سیدعلی، (1369)، فرهنگ مردم، تهران، پارسا.

8-نورالدین، صدرالدین، (2005)، به ­رکوتیکی مه­ ته ­لی فولکلوری کوردی، هه ­ولیر، بلاو کراوه ‌وزاره­ تی روشنبیری.

پایان­نامه

-      اسدی، یوسف، (1394)، پژوهشی در آداب و رسوم بازتاب یافته در منظومه شاره­ که ­م سنه محی­ الدین حق ­شناس، سنندج، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر جمال احمدی.

 

مقاله‌ها

1- امینی، عثمان، (1389)،«بررسی سیمای زن و نوع نگاه به آن در فولکلور ادبی کُردی»، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی ادبیات کُردی (ج 2)، چاپ اول، مرکز پژوهش‌های کردستان‌شناسی، دانشگاه کردستان، ص 61.

2- صالحی مازندران، محمدرضا و دیگران،(1389)، «باورهای عامیانه در میان کُردها (کرمانشاه)»، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی ادبیات کُردی (ج 2)، چاپ اول، مرکز پژوهش‌های کردستان ­شناسی، دانشگاه کردستان، صص 131-169.

3- ضیا مجیدی، لیلا و محسن امینی، (1389)،«وزن اشعار فولکلور در کردی کلهری»، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی ادبیات کُردی (ج 2)، چاپ اول، مرکز پژوهش‌های کردستان­ شناسی، دانشگاه کردستان، صص 145-168.

4- قنبری عبدالملکی، رضا و مریم قربان عبدالملکی،(1389)،«بررسی ادبیات فولکلور کردی (گویش اورامی)، در مازندران با رویکرد بینامتنیت (intertextuality)»، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی ادبیات کُردی (ج 2)، چاپ اول، مرکز پژوهش‌های کردستان­ شناسی، دانشگاه کردستان، صص 170-186.