اثربخشی آموزش آرام‌سازی عضلانی بر افسردگی، اضطراب و قند خون زنان مبتلا به دیابت نوع یک

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 4، دوره 18، شماره 3 - شماره پیاپی 69، آذر 1396، صفحه 35-45   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

فرح نادری^*

گروه روان‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

هدف این پژوهش به تعیین میزان اثربخشی آرام‌سازی عضلانی بر افسردگی، اضطراب و قند خون زنان مبتلا به دیابت نوعی بود. جامعة آماری، تمام زنان دیابتی مراجعه‌کننده به کلینیک دیابت شهر کرمانشاه در زمستان و بهار سال ۱۳۹۲-۹۳ بودند. 24 نفر از این بیماران به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده و به‌صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند. روش تحقیق نیمه آزمایشی و طرح آزمایش، پیش‌آزمون پس‌آزمون با گروه گواه بود. برای پیش‌آزمون نمرات فرم کوتاه پرسشنامه افسردگی (بک، ۲۰۰۰)، اضطراب آشکار و پنهان (اشپیلبرگر،1983) و آخرین آزمایش HbA1c بیماران ثبت شد. سپس گروه آزمایش طی 9 جلسه به‌صورت گروهی (هفته‌ای ۲ بار) در جلسات آرام‌سازی شرکت کردند و سه ماه بعد آزمودنی‌های هر دو گروه مورد پس‌آزمون قرار گرفتند. برای تحلیل داده‌ها، از تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد. در پس‌آزمون، میانگین افسردگی دو گروه تفاوت معناداری با پیش‌آزمون نشان نداد (۰۹/۰ p=) اما میانگین اضطراب آشکار، اضطراب پنهان و قند خون گروه مداخله به‌طور معنی‌داری کاهش یافته بود (۰۰۴/۰ p=، ۰۰۳/۰ p=، ۰۰۰/۰ p=). بنابراین نتیجه‌گیری شد که آرام‌سازی می‌تواند باعث کاهش اضطراب و کنترل بهتر قندخون زنان دیابتی شود اما این روش به‌صورتی که در این تحقیق به کار گرفته شد تأثیری در کاهش افسردگی این بیماران ندارد.

کلیدواژه‌ها

زنان مبتلا به دیابت؛ آرام‌سازی عضلانی؛ افسردگی؛ اضطراب؛ قند خون

مراجع

اسعدی، م.، تیرگری، ع.، حسن‌زاده، ر.(1392). مقایسه اثربخشی آموزش آرام‌سازی عضلانی بر کاهش خشم و کنترل قندخون در بیماران دیابتی نوع یک و دو. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد. سال 56، شماره 2، صفحه 105-115.

حیدرئی، ع.، ساعدی، س. (۱۳۹۰). تأثیر آموزش آرام‌سازی عضلانی و تنش‌زدایی تدریجی همراه با بازخورد زیستی بر اضطراب دانشجویان. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. دوره ۱۲، شماره ۳۵، ۳-۱۱.

دوازده‌امامی، م.ح.، روشن، ر.، محرابی، ع.، عطاری، ع. (۱۳۸۸). اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوة شناختی ـ رفتاری بر کنترل قندخون و افسردگی در بیماران دیابتی نوع ۲، مجلة غدد درون‌ریز و متابولیسم ایران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی شهید بهشتی. شماره 11 دوره ۴، ۳۹۲ ـ ۳۸۵.

روشن، ر.، یعقوبی، ح.(۱۳۸۱). روش‌ها و فنون آرام‌سازی (بیوفیدبک). تهران: انتشارات دانشگاه شاهد.

زارع، ح.، زارع، م.، خالقی دلاور، ف.، امیرآبادی، ف.، شهریاری، ح. (۱۳۹۲). اثربخشی ذهن‌آگاهی مبتنی بر کاهش استرس بر کنترل دیابت، مجله علوم پزشکی رازی، شماره ۱۰۸، ۴۰-۵۲.

سپهرمنش، ز.، سرمست، ح.، صدر، ف.، سربلوکی، ش. (1382). بررسی شیوع و نوع افسردگی و عوامل مرتبط با آن در افراد دیابتی. فصلنامه علمی- پژوهشی فیض. شماره 27، 69-76.

طلاکوب، ص. (۱۳۸۶). بررسی تأثیر آرام‌سازی عضلانی بر سطح گلوکز خون کودکان دیابتی. مجله تحقیقات پرستاری و مامایی، شماره ۲۸، ۶۳-۷۰.

                       

    

    

 

    

    

                          

    

    

1.      Snoek F J, Skinner TC

    

    

   غفاری، س.، احمدی، ف،. نبوی، س.م،. معماریان، ر. (۱۳۸۷). بررسی تأثیر تکنیک آرام‌سازی پیش‌رونده عضلانی بر افسردگی، اضطراب و استرس بیماران مبتلا به مولتیپ لاسکلروزیس. پژوهش در پزشکی مجله پژوهشی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی. شماره ۳۲، دوره ۱، ۴۵-۵۳.

 

فتحی آشتیانی، ع. (1391). آزمون‌های روان‌شناختی، ارزشیابی شخصیت و سلامت روان، چاپ نهم، تهران: انتشارات بعثت.

کاظم‌زاده عطوفی، م. (1375). کاربرد روش آرام‌سازی در کنترل متابولیک گلوکز خون. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. انستیتو روان‌پزشکی تهران.

کاپلان، ه.، سادوک، و. (1387). خلاصه روان‌پزشکی: علوم رفتاری روان‌پزشکی بالینی. ترجمه ف رضاعی، جلد دوم، تهران: انتشارات ارجمند.

محرابی، ع.، فتی، ل.، دوازده‌امامی، م.ح.، رجب، آ. (۱۳۸۷)، اثربخشی آموزش مدیریت استرس مبتنی بر نظریه شناختی رفتاری بر کنترل قند خون و کاهش مشکلات هیجانی بیماران دیابتی نوع یک. مجله دیابت و لیپید ایران، دوره ۸، شماره ۲: ۱۰۳-۱۱۴.

محمدی، ف. (۱۳۸۳). بررسی تأثیر آرام‌سازی پیش‌رونده عضلانی بر اضطراب بیماران سکته قلبی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد آموزش پرستاری. دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس.

موسوی، آ.، علیزاده، ط.، شیخ، م.، یاوری کرمانی، م. (۱۳۹۴). فراوانی علائم اختلالات روانی در بیماران دیابتی. فصلنامه پرستاری دیابت، دوره ۳ شماره ۱: ۵۱-۵۸.

هراتی، ه.، فرزام، آ.، کیخانزاده، ه.، خمسه، م.آ.(1389)، دیابت و کنترل قند خون، تهران: انتشارات بهرام.

Das-Munshi J, Stewart R, Ismail K, et al. (2007). Diabetes, common mental disorders, and disability: Findings from the UK National Psychiatric Morbidity Survey. Psychosomatic Medicine, 69(6), 543-50.

Forughi, Z. (2000). The effectiveness Benson relaxation training on diabetes control in diabetic patiants who refere to Iran diabetes association in year 1999 [dissertation], Tarbiat Modarres University Medicin Faculty.

Ghazavi, Z., Talakoob, S., Abdeyazdan, Z., Attari, A., Joazi, M. (2008). Effects of Massage Therapy and Muscle Relaxation on Glycosylated Hemoglobin in Diabetic Children. Shiraz E Medical Jurnal, 1:11-16.

Hartman, MK.,  Kopf. S., Kircher, C., Faude-Lang, V., Djuric, Z., and etl. (2012). Sustained Effects ofaMindfulness-Based Stress-Reduction Intervention in Type 2 Diabetic Patients. Diabetes Care 35:945–947.

Hendrick, VC., Garrick, TR.)2005(. Endocrine and metabolic disorder. In: Kaplan, Sadock's (editors). Comprehensive Textbook of Psychiatry. 8th Ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 215- 263.

Holt, RG., Cockram, C., Flyvbjerg, A., Goldstei, BJ. (2010). Textbook of Diabetes. Tattersall RB, The History of Diabetes Mellitus, 3-22, Ryan MC, Psychologic Factors and Diabetes, 807-834, 5th edn, UK: Wiley & Blackwell Publication,

Jorm, AF., Morgan, AJ., Hetrick, SE. (2008). Relaxation for depression (Review), The Cochrane Collaboration and published in The Cochrane Library Issue 4. Available at: http://www.cochrane.org/CD007142/DEPRESSN_relaxation-for-depression.

Kashani, F., Babaee, S., Bahrami, M., Valiani, M. (2012). The effects of relaxation on reducing depression, anxiety and stress in women who underwent mastectomy for breast cancer. IranianJournal of Nursing and Midwifery Research. 17(1): 30–33.

Katon, W., Maj, W., Sartorius, N. (2010). Depression and Diabetes, World psychiatric association, UK: Wiley-Blackwell, 175p.

 Llorente, MD., Malphurs, JE. (2009). Diabetes and Depression,MalphursContemporary Diabetes: Diabetes and the Brain Edited by: G. J. Biessels, J. A. Luchsinger (eds.),Humana Press, a part of Springer Science+Business Media, LLC.

McGinnis, RA., McGrady, A., Cox, AA., GrowerDowling, KA. (2005). Biofeedback-Assisted Relaxation in Type 2 Diabetes. Diabetes Care , 28(9): 2145-2149.

McGrady, A. )2010(. The effects of biofeedback in diabetes and essential hypertension. Cleveland Clinic Journal of Medicine, 77(3): 68-71.

Minor, HG., Carlson, LE., Mackenzie, MJ., Zernicke, K., & Jones, L. (2006). Evaluation of a Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) Program for Caregivers of Children with Chronic Conditions. Social Work in Health Care, 43(1): 91-109.

Morris, T., Moore, M., & Morris, F. (2011). Stress and Chronic Illness: the Case of Diabetes. Journal ofAdult Development,18(2): 70-80.

Sermsak, L., Connors, GL., Sheridan, MJ., Wise, TN. (2008). Effects of Progressive Muscle Relaxation Training Anxiety and Depression in Patients Enrolled in an Outpatient Pulmonary Rehabilitation Program. Psychotherapy and Psychosomatics,77:119–125.

Siepmann, M., Aykac, V., Unterdorfer, J., Petrowski, K., Mueck-Weymann, M. )2008(. A pilot study on the effects of heart rate variability biofeedback in patients with depression and in healthy subjects. Applied Psychophysiology and Biofeedback, 33: 195–201.

 Snoek, FJ., Skinner, TC. (2006). Psychological aspects of diabetes management. Medicine, 34: 61-63.

Stenstrom, U., Goth, A., Carlsson, C., Anderson, P. (2003). Stress management training as related to glycemic control and mood in adults with type 1 diabetes. Diabetes Research and Clinical Practice, 60(3): 147-152.

Surwit, RS., Tilburg, MA., McCaskill, CC. (2002). Stress management improves long-term glycemic control in type 2 diabetes. Diabetes Care, 25(1): 30-34.

Van Rooijen, AJ., Rheeder, P., Eales, CJ., Becker, PJ. (2004). Effect of Exercise versusRelaxation on Hemoglobin in Black Females with Type 2 Diabetes Mellitus. International Journal of Medicine, 97(6): 343 – 35

Van Son, J., Nykl, IL., Pop, VJ., Blonk, MC., Erdtsieck, RJ., and et al. )2013(. The Effects of aMindfulness-Based Intervention on Emotional Distress, Quality of Life, and HbA1c in Outpatients With Diabetes, Diabetes Care, 36:823–830.

Whitebird, RR., Kreitzer, MJ., O'Connor, PJ. (2009). Mindfulness-Based Stress Reduction and Diabetes.Diabetes Spectrum, 22(4): 226–230.