بررسی سبک‌شناسانه مثنوی «عقاب» خانلری از منظر ویژگی‌های زبانی، ادبی و فکری

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 14، دوره 8، شماره 26.27، شهریور 1395، صفحه 311-328   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسنده

نفیسه نیکخواه^*

کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد

چکیده

پرویز ناتل خانلری از چهره‌های برجسته فرهنگ و ادب فارسی در دوران معاصر است. برگزیده‌ترین مجموعه شعری خانلری «ماه در مرداب» است و  مشهورترین شعر او که در سال 1318 سرود شعری است با عنوان "عقاب" که عبارت است از برداشتی نو از روایتی کهن در قالب مثنوی. این شعر دارای ویژگی‌های بلاغی و زبانی و شخصیت‌پردازی منحصر به فردی است که آن را از دیگر اشعار وی متمایز کرده است. علاوه براین جوّ فکری حاکم بر این اثر در بیان نیروهایی است که همواره در درون خانلری با هم در کشاکش بوده و گاهی یکی بر دیگری رجحان می‌یافت اما وی هرگز نتوانست درستی و انسانیت را مطرود کند.  

کلیدواژه‌ها

خانلری؛ شعر "عقاب"؛ شخصیت پردازی؛ سبک شناسی؛ سطح ادبی؛ سطح زبانی؛ سطح فکری

مراجع

1)       اسکولز، رابرت. (1377). عناصر داستان، ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: مرکز.

2)       بهار، محمد تقی. (1381). سبک شناسی : تاریخ تطور نثر فارسی، ج1، تهران: زوار.

3)       داد، سیما. (1371). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.

4)       دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت نامه دهخدا . انتشارات دانشگاه تهران .

5)       سعدی شیرازی، مصلح الدین. (1359). بوستان. تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی. تهران: انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی.

6)       سمیعی (گیلانی)، احمد. (1386). مبانی سبک شناسی شعر. نشریه علمی- پژوهشی ادب پژوهی. شماره دوم.

7)       شفیعی کدکنی، محمد رضا .(1370). موسیقی شعر. ویرایش 3 ، تهران : آگاه.

8)       شمیسا ، سیروس.(1384). کلیات سبک شناسی [ویراست 2] تهران: میترا .

9)       فضائلی، حبیب الله. (1349). اطلس خط: تحقیق در خطوط اسلامی. اصفهان: انجمن آثار ملی اصفهان.

10)    عظیمی، میلاد. (1388). "عقاب" : نقد و تحلیل اشعار پرویز ناتل خانلری. تهران : سخن.

11)    کزازی، میرجلال الدین. (1376). پرنیان پندار: جستارهایی در ادب و فرهنگ. تهران: روزنه.

12)    محجوب، محمدجعفر. (1350). سبک خراسانی در شعر فارسی. تهران: دانشسرای عالی.

13)    مدرس زاده، محمدرضا (1387). سبک شناسی قافیه در شعر فارسی. نشریه علمی- پژوهشی گوهر گویا. سال دوم. شماره 7.

14)    میر صادقی، جمال. ( 1376). عناصر داستان. تهران : سخن. 

15)    ناتل خانلری، پرویز. ( 1377). مجموعه ماه در مرداب. تهران : معین.

16)    وحیدیان کامیار، تقی. (1372). وزن و قافیه شعر فارسی. تهران: نشر دانشگاهی.

17)    همایی، جلال الدین. (1373). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ دهم: هما. 

18)    یاحقی، محمد جعفر. ( 1378). جویبار لحظه‌ها : جریان‌های ادبی معاصر ایران. تهران: جامی.

19)    یوسفی، غلامحسین. (1377). چشمۀ روشن. تهران: علمی.