برجستگی‏های ادبی در تاریخ بیهقی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 7، دوره 8، شماره 28.29، اسفند 1395، صفحه 173-190   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

طیبه شیخ ویسی^{* 1}؛ ابوالقاسم رادفر²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

²استاد پژو هشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در این پژوهش با اذعان به مستند بودن تاریخ بیهقی، درصدد برجسته‏نمایی جنبه‏های ادبی آنیم. همیشه این سوال بوده‏است که تاریخ بیهقی اگر متنی تاریخی است چرا در حوزه ادبیات تدریس می‏‏شود؟ و چرا آن‏گونه که دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی با این اثر مانوسند، دانشجویان تاریخ در آن تعمق نمی‏کنند؟ تاریخ بیهقی اثر ابوالفضل بیهقی است که در آن نمونه‏های بارز دقایق ادبی یافت می‏شود که گاهی می‏توانیم این سبک نوشتاری را ادبیات بیهقی بشمار آوریم. به صورتی که تاریخ‏نگاری او محلی برای به نمایش گزاردن چیرگی‏اش بر امر نویسندگی است. با اینکه صبغه تاریخی کتاب انکار نمی‏شود اما سعی ما بر آن است تا به روش توصیفی ـ تحلیلی جنبه ادبی تاریخ بیهقی را با توجه به پژوهش‏های انجام شده و متن اصلی کتاب بیشتر بنمایانیم. برخی از نتایج نشان داد که: الف) این کتاب تاریخی به سبب دقایق بیشمار ادبی به مرز ادبیات نزدیک شده و حتی گاهی در زمره کتب ادبی محسوب می‏شود. ب) ابوالفضل بیهقی با ادبیات و بلاغتی که مختص اوست آن را در قالب داستانی گیرا و مستند عرضه می‏کند.

کلیدواژه‌ها

ادبیات؛ تاریخ؛ تاریخ بیهقی؛ ابوالفضل بیهقی

مراجع

اسلامی ندوشن، محمدعلی؛(1355)، جام جهان بین، چاپ چهارم، مشهد، توس.

بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین؛ (1375)، تاریخ بیهقی، به کوشش دکتر خلیل خطیب‏رهبر، چاپ پنجم، تهران، مهتاب.     

بیهقی، محمد بن حسین؛ (1383)، تاریخ بیهقی، تصحیح علی اکبر فیاض، به اهتمام محمدجعفر یاحقی، چاپ چهارم، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.

چرمگی عمرانی، مرتضی؛(1389) هنر سبکی بیهقی در توصیف داستان حسنک وزیر، فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، س3، ش 4، زمستان ، شماره پیاپی 10 ، 103-122.

حنیف، محمد؛ امثال و حکم در تاریخ بیهقی،(1383)نشریه فرهنگ مردم ایران،  شماره 5و6 ، زمستان ، 109-116.

دادخواه‏تهرانی، محمد‏مهدی؛(1386)میان متونی در تاریخ بیهقی هم‏کناری روایت اصلی (تاریخ) با روایات فرعی(حکایت تمثیلی)، نشریه قال و مقال، شماره 1،بهار ، 199-214.

زرین کوب، عبدالحسین؛(1376)، آشنایی با نقد ادبی، چاپ چهارم، تهران، سخن.

سید قاسم، لیلا؛(1392) سخنرانی با عنوان ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی، روزنامه اطلاعات ، سال20، شماره 4445، سه شنبه یکم مرداد،  5.

صهبا، فروغ؛(1387)بررسی زمان در تاریخ بیهقی بر اساس نظریه (زمان در روایت)، نشریه ادبیات و زبان ها، فصلنامه پژوهش ادبی، سال 5،شماره21،پاییز ، 89-112.

طهماسبی، فرهاد و امین، ندا؛(1389)نقش و اهمیت فردیت خلاق و صاحب سبک ابوالفضل بیهقی در سیر تحول سبک نثر فارسی، فصلنامه پژوهش ادبی ، سال 13، شماره 21،زمستان، 91-117.

فلاح، غلامعلی و پورهادی، آتنا؛(1390)زبان و روایت در تاریخ بیهقی، نشریه ادبیات و زبان ها، زبان و ادبیات فارسی(دانشگاه خوارزمی)، شماره 71، پاییز ، 59-86.

گلی‏زاده، پروین و گورویی، رضا؛(1391)تحلیل سبک شناسی تاریخ بیهقی بر مبنای ترکیبات اشتقاقی، فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب) ، سال 5، شماره 4، زمستان، شماره پیاپی 18، 275-292

گلی‏زاده، پروین؛(1381)جلوه های ادبی و بلاغی در تاریخ بیهقی، پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، شماره 33، 191-206.

والدمن، مریلین ؛(1375)، زمانه، زندگی و کارنامه بیهقی، ترجمه منصوره اتحادیه(نظام مافی)، چاپ اول، تهران، نشر تاریخ ایران.

هالت کار، ادوارد ؛(1351)، تاریخ چیست؟، ترجمه دکتر حسن کامشاد، چاپ دوم، تهران، خوارزمی.

یاحقی، محمد جعفر؛(1385)طنز و طعنه در تاریخ بیهقی، نشریه قند پارسی، شماره 35، پاییز، 43-63.